Bevolking, huishoudens en bevolkingsontwikkeling; vanaf 1899

Tabeltoelichting

Toelichting onderwerpen

Bevolking op 1 januari

Bevolking:
De inwoners van Nederland.
In de bevolkingsaantallen zijn uitsluitend personen begrepen die zijn opgenomen in het bevolkingsregister van een Nederlandse gemeente.
In principe wordt iedereen die voor onbepaalde tijd in Nederland woont, opgenomen in het bevolkingsregister van de woongemeente. Personen die tot de bevolking van Nederland behoren, maar voor wie geen vaste woonplaats valt aan te wijzen, zijn opgenomen in het bevolkingsregister van de gemeente 's-Gravenhage. In de bevolkingsregisters zijn niet opgenomen de in Nederland wonende personen waarvoor uitzonderingsregels gelden met betrekking tot opneming in de bevolkingsregisters (bijvoorbeeld diplomaten en NAVO militairen) en personen die niet legaal in Nederland verblijven.

Naar geslacht

Voor de jaren 1900, 1910, 1921 en 1931 zijn de gegevens ontleend aan de resultaten van de op 31 december 1899, 1909, 1920 en 1930 gehouden Volkstellingen.

Mannen en vrouwen

Mannen

Vrouwen

Particuliere huishoudens

Van 1960 tot 1988 cijfers per 31 december, van 1988 tot 1995 cijfers halverwege het jaar, vanaf 1995 cijfers per 1 januari.

Trendbreuk
Vanaf 2011 is er voor de samenstelling van huishoudensgegevens gebruik gemaakt van een nieuwe productiemethode. In deze nieuwe methode wordt voor het bepalen van de huishoudenssamenstelling naast de gegevens uit de gemeentelijke basisadministratie (GBA) belastingdienstgegevens over samenwonende paren gebruikt.
De uitkomsten op basis van de nieuwe productiemethode sluiten goed aan op de voorgaande uitkomsten, maar er treden vanaf 2011 wel kleine verschuivingen op in het aantal huishoudens naar samenstelling. De grootste verschuiving betreft het aantal overige huishoudens dat lager uitvalt.
Het aantal personen in institutionele huishoudens ligt op 1 januari 2011 12 duizend hoger dan op 1 januari 2010. Ongeveer de helft van deze stijging is veroorzaakt door verbeteringen in de methode van waarneming.

Particulier huishouden:
Eén of meer personen die samen een woonruimte bewonen en zichzelf, dus niet-bedrijfsmatig, voorzien in de dagelijkse levensbehoeften.

Eenpersoonshuishoudens naar geslacht

Eenpersoonshuishouden:
Een particulier huishouden bestaande uit één persoon.

Mannen en vrouwen

Mannen

Vrouwen

Levend geboren kinderen

Levend geboren kind:
Kind dat na de geboorte enig teken van leven heeft vertoond, ongeacht de zwangerschapsduur.
Voor de jaren 1900 tot 1925 levend aangegeven kinderen.

Trendbreuk nagekomen berichten
Vanaf verslagjaar 2010 worden méér nagekomen berichten meegeteld.

Lesbisch ouderschap:
Op 1 april 2014 is de wet lesbisch ouderschap in werking getreden. Sindsdien kan de vrouwelijke partner van de biologische moeder (‘duomoeder’) juridisch ouder worden zonder dat daarvoor een gerechtelijke adoptieprocedure nodig is. In de Basisregistratie personen worden voor kinderen die op of na de genoemde datum zijn geboren, over beide moeders dezelfde gegevens vastgelegd. Het CBS kan niet bepalen wie van beide moeders de biologische moeder is. Om toch de leeftijd van de moeder en andere kenmerken van de moeder, zoals herkomst en kindertal te bepalen, wordt willekeurig één van de twee ouders als moeder beschouwd.
Lesbisch ouderschap komt voor in minder dan 0,5 % van alle geboorten.

Gemiddeld kindertal per vrouw

De jaren 1900 tot 1936 bevatten geschatte cijfers.
Door een wijziging in de gebruikte leeftijdsdefinitie is in de reeks een lichte trendbreuk waarneembaar. Tot en met 1949 is de leeftijd bepaald op de laatste verjaardag en vanaf 1950 als het verschil tussen geboortejaar van de moeder en het geboortejaar van het kind (leeftijd op 31 december).

Gemiddeld kindertal per vrouw:
Dit cijfer kan worden opgevat als het gemiddelde aantal kinderen dat een vrouw krijgt indien de in een bepaald jaar waargenomen leeftijdsspecifieke vruchtbaarheidscijfers gedurende haar leven zouden gelden.

Leeftijdsspecifieke vruchtbaarheidscijfer:
Levend geboren kinderen die uit vrouwen in een bepaalde leeftijdsgroep in een bepaald jaar worden geboren gedeeld door het gemiddeld aantal vrouwen in die leeftijdsgroep in dat jaar.

Sterfte

Voor de jaren 1900-1924 exclusief de vóór de geboorteaangifte overleden levendgeboren kinderen.
Voor de periode 1940 tot 1946 exclusief de sterfgevallen van ca. 104 duizend gedeporteerde Joden en ca. 39 duizend gedeporteerde politieke gevangenen, tewerkgestelden en militairen in Duitse krijgsdienst.

Trendbreuk nagekomen berichten
Vanaf verslagjaar 2010 worden méér nagekomen berichten meegeteld.

Overledene:
Persoon die is overleden waarbij een bevoegde arts een overlijdensakte heeft ondertekend.

Levensverwachting bij geboorte: mannen

Het aantal te verwachten levensjaren voor mannen bij de geboorte.

Levensverwachting bij geboorte: vrouwen

Het aantal te verwachten levensjaren voor vrouwen bij de geboorte.

Huwelijkssluiting

Het aangaan van een huwelijk.
Exclusief partnerschapsregistraties.

Sinds 1 april 2001 staat het huwelijk ook open voor paren van gelijk geslacht.
Om een huwelijk in Nederland te mogen aangaan moeten beide partners de leeftijd van achttien jaren hebben bereikt. Onder bepaalde omstandigheden kan echter al tijdens de minderjarigheid een huwelijk worden gesloten. Dit kan wanneer beide aanstaande echtgenoten tenminste 16 jaar oud zijn en de bruid zwanger is. Ook buiten de genoemde uitzonderingssituaties kan het gewenst zijn een huwelijk van minderjarigen te sluiten. De Minister van Justitie kan om belangrijke redenen ontheffing verlenen.
Welke huwelijkssluitingen zijn geteld?
Vanaf oktober 1994: huwelijken waarbij ten minste één van de partners in het bevolkingsregister van een Nederlandse gemeente staat ingeschreven, ongeacht het land waar het huwelijk is gesloten.
Vanaf 1953 tot en met september 1994: in Nederland gesloten huwelijken, ongeacht of de partners al dan niet in het bevolkingsregister van een Nederlandse gemeente stonden ingeschreven.
Voor de periode 1900 tot 1953 geldt de definitie die gelijk is aan de definitie voor de cijfers vanaf oktober 1994.

Trendbreuk huwelijken en huwende personen
Door een verbetering in het productieproces is vanaf 2010 een lichte stijging zichtbaar in de cijfers met betrekking tot huwelijkssluitingen en huwende personen.
Met ingang van 2010 worden vooral in het buitenland gesloten huwelijken beter waargenomen.

Geregistreerd partnerschap:
Een op het huwelijk lijkende relatie tussen twee personen van gelijk of van verschillend geslacht, vastgelegd in een akte van de Burgerlijke Stand.
Per 1 januari 1998 is in Nederland het geregistreerd partnerschap ingevoerd.

Huwelijk:
Wettelijke verbintenis tot het samenleven van twee personen.
Sinds april 2001 staat het huwelijk ook open voor personen van hetzelfde geslacht.

Gemiddelde leeftijd huwende mannen

Voor de periode tot 1950 werd de leeftijd bepaald als leeftijd op de laatste verjaardag, vanaf 1950 is de leeftijd bepaald als het verschil tussen het jaar van huwelijkssluiting en het jaar van geboorte (leeftijd op 31 december). De verschillen zijn te verwaarlozen.

Gemiddelde leeftijd huwende vrouwen

Voor de periode tot 1950 werd de leeftijd bepaald als leeftijd op de laatste verjaardag, vanaf 1950 is de leeftijd bepaald als het verschil tussen het jaar van huwelijkssluiting en het jaar van geboorte (leeftijd op 31 december). De verschillen zijn te verwaarlozen.

Huwelijksontbinding

Beëindiging van het huwelijk door overlijden of echtscheiding.
Exclusief beëindigingen van geregistreerde partnerschappen.

Echtscheiding:
Ontbinding van het huwelijk door een beschikking van de rechter.
Voor de periode tot en met september 1994 ging het om alle beschikkingen door een Nederlandse rechter, ingeschreven in de registers van de burgerlijke stand. Het maakte daarbij niet uit of de bij die echtscheiding betrokken personen al dan niet inwoners van Nederland waren.
Vanaf oktober 1994 gaat het om de echtscheidingen waarvan ten minste één van de partners staat ingeschreven in het bevolkingsregister van een Nederlandse gemeente. Het maakt hierbij niet uit of de echtscheiding al dan niet door een Nederlandse rechter is uitgesproken.
Een echtscheidingsbeschikking wordt ingeschreven in het echtscheidingsregister van de gemeente van huwelijkssluiting. Huwelijken die in het buitenland zijn gesloten en in Nederland zijn geregistreerd kunnen in Nederland worden ontbonden door inschrijving van de echtscheidingsbeschikking in het echtscheidingsregister van de gemeente 's-Gravenhage.

Geregistreerd partnerschap:
Een op het huwelijk lijkende relatie tussen twee personen van gelijk of van verschillend geslacht, vastgelegd in een akte van de Burgerlijke Stand.
Per 1 januari 1998 is in Nederland het geregistreerd partnerschap ingevoerd.

Huwelijk:
Wettelijke verbintenis tot het samenleven van twee personen.
Sinds april 2001 staat het huwelijk ook open voor personen van hetzelfde geslacht.

Door echtscheiding

Ontbinding van het huwelijk door een beschikking van de rechter.
Exclusief ontbindingen van partnerschapsregistraties.

Voor de periode tot en met september 1994 ging het om alle beschikkingen door een Nederlandse rechter, ingeschreven in de registers van de burgerlijke stand. Het maakte daarbij niet uit of de bij die echtscheiding betrokken personen al dan niet inwoners van Nederland waren.
Vanaf oktober 1994 gaat het om de echtscheidingen waarvan ten minste één van de partners staat ingeschreven in het bevolkingsregister van een Nederlandse gemeente. Het maakt hierbij niet uit of de echtscheiding al dan niet door een Nederlandse rechter is uitgesproken.
Een echtscheidingsbeschikking wordt ingeschreven in het echtscheidingsregister van de gemeente van huwelijkssluiting.
Huwelijken die in het buitenland zijn gesloten en in Nederland zijn geregistreerd kunnen in Nederland worden ontbonden door inschrijving van de echtscheidingsbeschikking in het echtscheidingsregister van de gemeente 's-Gravenhage.

Gemiddelde leeftijd mannen

Gemiddelde leeftijd bij echtscheiding voor mannen.
Voor de periode tot 1950 werd de leeftijd bepaald als leeftijd op de laatste verjaardag, vanaf 1950 is de leeftijd bepaald als het verschil tussen het jaar van echtscheiding en het jaar van geboorte (leeftijd op 31 december).

Gemiddelde leeftijd vrouwen

Gemiddelde leeftijd bij echtscheiding voor vrouwen.
Voor de periode tot 1950 werd de leeftijd bepaald als leeftijd op de laatste verjaardag, vanaf 1950 is de leeftijd bepaald als het verschil tussen het jaar van echtscheiding en het jaar van geboorte (leeftijd op 31 december).

Door overlijden van de man, relatief

Huwelijksontbindingen door overlijden van gehuwde mannen per duizend van het gemiddeld aantal echtparen (gehuwde mannen).
Voor de jaren 1900 tot 1947 is het aantal gehuwde mannen berekend met behulp van de resultaten van de Volkstellingen van 31 december 1899, 1909, 1920, 1930 en 31 mei 1947.

Door overlijden van de vrouw, relatief

Huwelijksontbindingen door overlijden van gehuwde vrouwen per duizend van het gemiddeld aantal echtparen (gehuwde mannen).
Voor de jaren 1900 tot 1947 is het aantal gehuwde mannen berekend met behulp van de resultaten van de Volkstellingen van 31 december 1899, 1909, 1920, 1930 en 31 mei 1947.