Saldo en schuld; overheidssectoren

Saldo en schuld; overheidssectoren

Institutionele sectoren Perioden Saldo en schuld in mln euro Opbouw saldo Saldo (mln euro) Saldo en schuld in mln euro Opbouw saldo Inkomsten (mln euro) Saldo en schuld in mln euro Opbouw saldo Uitgaven (-) (mln euro) Saldo en schuld in mln euro Schuld (EMU) (mln euro) Saldo en schuld in mln euro Opbouw mutatie schuld (EMU) Mutatie schuld (EMU) (mln euro) Saldo en schuld in mln euro Opbouw mutatie schuld (EMU) Tekort (EMU) (mln euro) Saldo en schuld in mln euro Opbouw mutatie schuld (EMU) Transacties in financiële activa (mln euro) Saldo en schuld in mln euro Opbouw mutatie schuld (EMU) Transacties in passiva, niet EMU-schuld (mln euro) Saldo en schuld in mln euro Opbouw mutatie schuld (EMU) Waarderingsverschillen (mln euro) Saldo en schuld in mln euro Opbouw mutatie schuld (EMU) Statistisch verschil (mln euro) Saldo en schuld in mln euro Aandeel overheidsschuld (mln euro) Saldo en schuld in % bbp Saldo (in % van bbp) Saldo en schuld in % bbp Schuld (EMU) (in % van bbp) Saldo en schuld in % bbp Aandeel overheidsschuld (in % van bbp)
Overheid 2023 -3.897 458.167 -462.064 481.481 336 3.897 -10.351 856 5.915 19 481.481 -0,4 45,8 45,8
Overheid 2024 3e kwartaal* -4.423 116.705 -121.128 469.678 -5.674 4.423 -12.447 1.221 1.013 116 469.678 -0,3 42,6 42,6
Overheid 2024 4e kwartaal* -8.019 125.124 -133.143 491.055 21.377 8.019 12.538 2.704 -1.179 -705 491.055 -0,9 43,7 43,7
Overheid 2024* -10.606 487.910 -498.516 491.055 9.574 10.606 667 -4.748 3.095 -46 491.055 -0,9 43,7 43,7
Overheid 2025 1e kwartaal* -2.705 121.616 -124.321 490.770 -285 2.705 -6.362 199 3.161 12 490.770 -1,3 43,2 43,2
Overheid 2025 2e kwartaal* -476 134.016 -134.492 491.700 930 476 2.761 -2.309 -230 232 491.700 -1,4 42,7 42,7
Centrale overheid 2023 -22.299 296.440 -318.739 494.579 5.921 22.299 -23.217 2.187 4.631 21 488.954 -2,1 47,1 46,6
Centrale overheid 2024 3e kwartaal* -4.246 78.898 -83.144 500.916 -12.906 4.246 -17.957 -303 874 234 498.277 -0,9 45,4 45,2
Centrale overheid 2024 4e kwartaal* -12.852 79.677 -92.529 520.620 19.704 12.852 10.314 -1.477 -1.308 -677 517.787 -1,8 46,4 46,1
Centrale overheid 2024* -20.256 318.491 -338.747 520.620 26.041 20.256 4.711 -1.456 2.555 -25 517.787 -1,8 46,4 46,1
Centrale overheid 2025 1e kwartaal* -2.667 79.868 -82.535 522.806 2.186 2.667 924 -5.943 4.533 5 513.921 -2,2 46,0 45,2
Centrale overheid 2025 2e kwartaal* -3.669 82.530 -86.199 535.696 12.890 3.669 -399 9.929 -524 215 531.780 -2,0 46,5 46,2
Rijksoverheid 2023 -21.603 283.798 -305.401 502.145 6.243 21.603 -22.932 2.987 4.579 6 492.411 -2,1 47,8 46,9
Rijksoverheid 2024 3e kwartaal* -3.908 75.577 -79.485 511.567 -12.476 3.908 -16.916 -592 875 249 504.469 -0,9 46,4 45,8
Rijksoverheid 2024 4e kwartaal* -12.375 76.298 -88.673 529.965 18.398 12.375 10.271 -2.252 -1.307 -689 522.191 -1,8 47,2 46,5
Rijksoverheid 2024* -19.871 305.259 -325.130 529.965 27.820 19.871 7.334 -1.919 2.559 -25 522.191 -1,8 47,2 46,5
Rijksoverheid 2025 1e kwartaal* -3.476 76.408 -79.884 533.569 3.604 3.476 1.068 -5.499 4.554 5 519.854 -2,2 47,0 45,7
Rijksoverheid 2025 2e kwartaal* -3.583 79.151 -82.734 547.538 13.969 3.583 550 10.130 -509 215 538.894 -2,0 47,6 46,8
Overige centrale overheid 2023 -696 39.848 -40.544 7.448 759 696 1.562 -1.516 2 15 -3.457 -0,1 0,7 -0,3
Overige centrale overheid 2024 3e kwartaal* -338 10.332 -10.670 8.000 450 338 -279 406 0 -15 -6.192 -0,1 0,7 -0,6
Overige centrale overheid 2024 4e kwartaal* -477 11.230 -11.707 8.607 607 477 -906 1.024 0 12 -4.404 0,0 0,8 -0,4
Overige centrale overheid 2024* -385 43.541 -43.926 8.607 1.159 385 1.400 -626 0 0 -4.404 0,0 0,8 -0,4
Overige centrale overheid 2025 1e kwartaal* 809 11.698 -10.889 8.503 -104 -809 1.607 -902 0 0 -5.933 0,0 0,7 -0,5
Overige centrale overheid 2025 2e kwartaal* -86 12.006 -12.092 8.482 -21 86 1.344 -1.451 0 0 -7.114 0,0 0,7 -0,6
Lokale overheid 2023 -1.688 136.008 -137.696 53.594 -1.270 1.688 2.303 -5.227 -32 -2 27.217 -0,2 5,1 2,6
Lokale overheid 2024 3e kwartaal* 739 36.453 -35.714 53.599 -283 -739 552 -1 5 -100 23.817 -0,3 4,9 2,2
Lokale overheid 2024 4e kwartaal* -1.752 38.324 -40.076 53.895 296 1.752 552 -1.997 -2 -9 24.924 -0,3 4,8 2,2
Lokale overheid 2024* -3.714 143.968 -147.682 53.895 301 3.714 1.560 -4.962 10 -21 24.924 -0,3 4,8 2,2
Lokale overheid 2025 1e kwartaal* -853 35.504 -36.357 54.801 906 853 733 -681 -6 7 26.064 -0,3 4,8 2,3
Lokale overheid 2025 2e kwartaal* -1.942 37.736 -39.678 53.637 -1.164 1.942 -1.562 -1.559 -2 17 21.621 -0,3 4,7 1,9
Gemeenten 2023 -1.223 78.084 -79.307 39.411 -441 1.223 1.607 -3.238 -19 -14 29.694 -0,1 3,8 2,8
Gemeenten 2024 3e kwartaal* 297 21.231 -20.934 39.319 -176 -297 98 54 4 -35 28.627 -0,1 3,6 2,6
Gemeenten 2024 4e kwartaal* -1.214 22.577 -23.791 39.950 631 1.214 799 -1.344 -3 -35 29.955 -0,3 3,6 2,7
Gemeenten 2024* -2.942 83.022 -85.964 39.950 539 2.942 37 -2.431 12 -21 29.955 -0,3 3,6 2,7
Gemeenten 2025 1e kwartaal* -1.518 19.927 -21.445 40.539 589 1.518 -1.272 350 -6 -1 31.891 -0,3 3,6 2,8
Gemeenten 2025 2e kwartaal* -1.217 21.514 -22.731 39.690 -849 1.217 -1.327 -753 -2 16 28.295 -0,3 3,4 2,5
Gemeenschappelijke regelingen 2023 14 12.851 -12.837 3.316 -33 -14 208 -226 -1 0 -635 0,0 0,3 -0,1
Gemeenschappelijke regelingen 2024 3e kwartaal* 108 3.252 -3.144 3.414 -31 -108 -446 524 0 -1 -1.487 0,0 0,3 -0,1
Gemeenschappelijke regelingen 2024 4e kwartaal* 12 3.544 -3.532 3.519 105 -12 -313 438 0 -8 -975 0,0 0,3 -0,1
Gemeenschappelijke regelingen 2024* 117 13.336 -13.219 3.519 203 -117 780 -459 0 -1 -975 0,0 0,3 -0,1
Gemeenschappelijke regelingen 2025 1e kwartaal* 126 3.426 -3.300 3.510 -9 -126 1.009 -896 0 4 -1.851 0,0 0,3 -0,2
Gemeenschappelijke regelingen 2025 2e kwartaal* 6 3.496 -3.490 3.488 -22 -6 94 -108 0 -2 -2.001 0,0 0,3 -0,2
Provincies 2023 9 7.459 -7.450 1.201 118 -9 821 -694 0 0 -9.760 0,0 0,1 -0,9
Provincies 2024 3e kwartaal* -108 1.684 -1.792 1.251 -41 108 355 -471 0 -33 -10.313 -0,1 0,1 -0,9
Provincies 2024 4e kwartaal* 886 3.128 -2.242 1.210 -41 -886 1.814 -1.070 0 101 -11.860 0,1 0,1 -1,1
Provincies 2024* 630 8.427 -7.797 1.210 9 -630 2.224 -1.586 0 1 -11.860 0,1 0,1 -1,1
Provincies 2025 1e kwartaal* -10 2.028 -2.038 1.226 16 10 225 -220 0 1 -12.030 0,1 0,1 -1,1
Provincies 2025 2e kwartaal* 309 2.302 -1.993 1.302 76 -309 504 -122 0 3 -12.544 0,1 0,1 -1,1
Waterschappen 2023 -446 4.665 -5.111 9.741 368 446 35 -107 -8 2 8.657 0,0 0,9 0,8
Waterschappen 2024 3e kwartaal* -93 1.269 -1.362 9.926 95 93 -298 299 0 1 8.889 0,0 0,9 0,8
Waterschappen 2024 4e kwartaal* -149 1.277 -1.426 10.078 152 149 108 -102 0 -3 9.164 -0,1 0,9 0,8
Waterschappen 2024* -567 4.951 -5.518 10.078 337 567 -230 0 0 0 9.164 -0,1 0,9 0,8
Waterschappen 2025 1e kwartaal* -286 1.177 -1.463 10.385 307 286 238 -220 0 3 9.599 -0,1 0,9 0,8
Waterschappen 2025 2e kwartaal* -60 1.436 -1.496 10.137 -248 60 -28 -280 0 0 9.115 -0,1 0,9 0,8
Overige lokale overheden 2023 -42 49.798 -49.840 8.504 146 42 1.077 -976 -7 10 -739 0,0 0,8 -0,1
Overige lokale overheden 2024 3e kwartaal* 535 13.182 -12.647 8.467 -39 -535 648 -121 1 -32 -1.899 -0,1 0,8 -0,2
Overige lokale overheden 2024 4e kwartaal* -1.287 12.868 -14.155 8.495 28 1.287 -1.261 65 1 -64 -1.360 -0,1 0,8 -0,1
Overige lokale overheden 2024* -952 51.936 -52.888 8.495 -9 952 -564 -395 -2 0 -1.360 -0,1 0,8 -0,1
Overige lokale overheden 2025 1e kwartaal* 835 13.717 -12.882 8.519 24 -835 1.044 -185 0 0 -1.545 0,0 0,7 -0,1
Overige lokale overheden 2025 2e kwartaal* -980 13.649 -14.629 8.576 57 980 -923 0 0 0 -1.244 -0,1 0,7 -0,1
Socialezekerheidsfondsen 2023 20.090 184.439 -164.349 3.311 -17.618 -20.090 729 1.743 0 0 -34.690 1,9 0,3 -3,3
Socialezekerheidsfondsen 2024 3e kwartaal* -916 44.062 -44.978 159 -913 916 -9.756 7.945 0 -18 -52.416 1,0 0,0 -4,8
Socialezekerheidsfondsen 2024 4e kwartaal* 6.585 51.460 -44.875 224 65 -6.585 2.576 4.093 0 -19 -51.656 1,2 0,0 -4,6
Socialezekerheidsfondsen 2024* 13.364 193.816 -180.452 224 -3.087 -13.364 13.176 -2.899 0 0 -51.656 1,2 0,0 -4,6
Socialezekerheidsfondsen 2025 1e kwartaal* 815 46.651 -45.836 6.281 6.057 -815 7.166 -294 0 0 -49.215 1,1 0,6 -4,3
Socialezekerheidsfondsen 2025 2e kwartaal* 5.135 55.755 -50.620 1.263 -5.018 -5.135 891 -774 0 0 -61.701 1,0 0,1 -5,4
Bron: CBS.
Verklaring van tekens

Tabeltoelichting


Deze tabel toont de ontwikkeling van het saldo en de schuld van de overheid (ook wel EMU-saldo respectievelijk EMU-schuld genoemd) in Nederland. EMU staat voor Economische en Monetaire Unie. In deze tabel worden jaar- en kwartaalramingen gegeven van de overheid, opgesplitst naar de bijdrage per subsector van de overheid.

In deze tabel wordt daarnaast de aansluiting tussen het saldo en de veranderingen in de schuld getoond. De schuld wordt gepresenteerd in faciale waarde (het oorspronkelijke schuldbedrag).

Het saldo en de schuld van de sector overheid zijn binnen de Europese Unie de belangrijkste indicatoren voor de gezondheid van de overheidsfinanciën. In het Verdrag van Maastricht en het daaruit voortvloeiende Stabiliteits- en Groeipact is bepaald dat een tekort niet meer dan 3 procent van het bruto binnenlands product (bbp) mag bedragen en de schuld niet meer dan 60 procent van het bbp. Indien de normen overschreden worden en hier geen bijzondere omstandigheden aan ten grondslag liggen, kan de Europese Commissie sancties opleggen.

De cijfers sluiten aan bij het stelsel van de Nationale Rekeningen. Er kunnen tijdelijke verschillen met de publicaties van de Nationale rekeningen optreden doordat de gepubliceerde cijfers van de overheidsrekeningen soms actueler zijn. Door het verschil in waarderingsgrondslag is de som van de schuldtitels van de overheidsschuld (faciale waarde) niet gelijk aan de som van de schuldtitels in de nationale rekeningen (marktwaarde). De schuld bestaat uit de titels: deposito's, kortlopende schuldbewijzen, langlopende schuldbewijzen, kortlopende leningen en langlopende leningen.

Gegevens beschikbaar vanaf:
Jaargegevens vanaf 1995, kwartaalgegevens vanaf 1999.

Status van de cijfers:
De cijfers in deze tabel hebben voor de periode 1995-2022 de status definitief. De kwartalen van 2023 hebben de status voorlopig. De jaarcijfers van 2023 hebben de status definitief. De cijfers van 2024 en 2025 hebben de status voorlopig.

Wijzigingen per 23 september 2025:
De cijfers over het eerste kwartaal 2025 zijn geactualiseerd. De cijfers over het tweede kwartaal van 2025 zijn beschikbaar.

Wijzigingen per 10 april 2025:
Door een verkeerde verwerking van gegevens waren de eerste, voorlopige cijfers van de uitgaven van de overheid in 2024 niet juist berekend en daarmee was ook het gepubliceerde overheidssaldo niet juist. Het gaat om een daling van de overheidsuitgaven en daarmee een positieve correctie van 2,3 miljard op het overheidssaldo. Het overheidstekort komt hiermee uit op 0,9 procent van het bbp, in plaats van de eerder gepubliceerde 1,1 procent. Daarnaast zijn ook de transacties in passiva, niet EMU-schuld, aangepast hierdoor.

Wanneer komen er nieuwe cijfers?
De eerste cijfers van het meest recente kwartaal worden drie maanden na afloop van een kwartaal gepubliceerd. Vervolgens kunnen in september het eerste kwartaal, in december het tweede kwartaal en in maart de eerste drie kwartalen worden bijgesteld. De eerste jaarcijfers worden drie maanden na afloop van het verslagjaar gepubliceerd. Vervolgens worden de jaarcijfers twee maal bijgesteld: zes en achttien maanden na afloop van het verslagjaar. Hiernaast kunnen er tussentijdse actualisaties plaatsvinden om eind maart en eind september de meest actuele gegevens over de overheid aan de Europese Commissie te verstrekken. De gegevens over de kwartalen worden aangesloten op de bijgestelde jaarcijfers. De bijgestelde jaar- en kwartaalcijfers worden elk jaar eind juni gepubliceerd. Informatie over het revisiebeleid van Nationale rekeningen is te vinden onder paragraaf 3 'relevante artikelen'.

Toelichting onderwerpen

Saldo en schuld in mln euro
Het saldo en de geconsolideerde schuld van de overheid (gewaardeerd tegen de faciale waarde) exclusief de transitorische schuld en schuld op de titel financiële derivaten, uitgedrukt in miljoenen euro's.

Het saldo is het saldo van de uitgaven en inkomsten van de overheid. Dit is gelijk aan het vorderingensaldo van de overheid in de nationale rekeningen.

De schuld is geconsolideerd. Dit wil zeggen dat schulden en vorderingen tussen overheden uit dezelfde sector onderling niet meetellen in de schuld van deze sector.
Opbouw saldo
Het saldo van uitgaven en inkomsten van de overheid.
Saldo
Het saldo van uitgaven en inkomsten van de overheid. Een positief getal betekent een overschot en een negatief getal een tekort. Dit is gelijk aan het vorderingensaldo van de sector overheid in de nationale rekeningen.
Inkomsten
De inkomsten van de sector overheid bestaan uit belastinginkomsten, ontvangen sociale premies, inkomsten uit productieactiviteiten, overige lopende inkomsten en ontvangen kapitaaloverdrachten.

Het transactiemoment bepaalt het moment van boeken.
Uitgaven (-)
De uitgaven van de sector overheid bestaan uit intermediair verbruik, beloning van werknemers, betaalde rente, sociale uitkeringen en (aangekochte) natura overdrachten, betaalde subsidies, overige lopende uitgaven en overige kapitaaluitgaven.

Het transactiemoment bepaalt het moment van boeken.
Schuld (EMU)
De geconsolideerde schuld van de overheid, exclusief de transitorische schuld en de schuld op de titel financiële derivaten. Geconsolideerd wil zeggen dat schulden tussen overheden uit dezelfde sector onderling niet meetellen in de schuld van deze sector. De schuldtitels zijn gewaardeerd tegen faciale waarde.
Opbouw mutatie schuld (EMU)
Toe- of afname van de schuld. De mutatie bestaat uit het tekort of -overschot, de mutaties in financiële activa en passiva en het statistisch verschil.
Mutatie schuld (EMU)
Toe- of afname van de schuld. De mutatie bestaat uit het tekort of -overschot, de mutaties in financiële activa en passiva en het statistisch verschil.
Tekort (EMU)
Het negatieve saldo van inkomsten en uitgaven van de overheid. Dit is gelijk aan het saldo, echter met een tegengesteld teken. Een positief getal betekent een tekort en een negatief getal een overschot.
Transacties in financiële activa
Transacties in financiële activa zijn mutaties in chartaal geld en deposito's, schuldbewijzen, leningen, aandelen en deelnemingen, financiële derivaten en overige vorderingen die het gevolg zijn van afspraken tussen twee eenheden.
Transacties in passiva, niet EMU-schuld
Transacties in financiële passiva die niet tot de EMU-schuld definitie behoren. Transacties zijn een gevolg van afspraken tussen twee eenheden.

Transacties in passiva die niet tot de EMU-schuld definitie behoren zijn:
- Transacties in deelnemingen.
- Transacties in financiële derivaten.
- Overige schulden.
Waarderingsverschillen
Veranderingen in schulden die het gevolg zijn van veranderingen in waarde, bijvoorbeeld door valutaveranderingen.
Statistisch verschil
Het verschil tussen het saldo berekend vanuit de inkomsten en de uitgaven (+), en het saldo van de transacties op de activa en passiva (-).

In theorie zijn de saldi aan elkaar gelijk. In de praktijk kunnen echter verschillen voorkomen, bijvoorbeeld doordat er verschillende bronnen worden gebruikt.
Aandeel overheidsschuld
Aandeel van de subsector in de overheidsschuld (EMU).

Per subsector wordt het aandeel van de totale overheidsschuld weergegeven, uitgedrukt in miljoenen euro's. Het betreft de schuld van de overheid (gewaardeerd tegen de faciale waarde) exclusief de transitorische schuld en de schuld op de titel financiële derivaten. Het aandeel van een subsector in de overheidsschuld wordt berekend als de schuld van de betreffende subsector minus de vorderingen van de betreffende subsector op andere subsectoren van de overheid. Hierdoor tellen de hier gepresenteerde schuldcijfers van de subsectoren op naar de schuld van de overheid. Een negatief getal betekent dat de betreffende subsector van de overheid per saldo een vordering heeft op ander subsectoren van de overheid. De andere subsectoren van de overheid dragen dan extra bij aan de overheidsschuld.
Saldo en schuld in % bbp
Het saldo en de geconsolideerde schuld van de overheid (gewaardeerd tegen de faciale waarde) exclusief de transitorische schuld en de schuld op de titel financiële derivaten, uitgedrukt als percentage van het bruto binnenlands product (bbp).

Het saldo is het saldo van de uitgaven en inkomsten van de overheid.
Dit is gelijk aan het vorderingensaldo van de overheid in de nationale rekeningen.

De schuld is geconsolideerd. Dit wil zeggen dat schulden en vorderingen tussen overheden uit dezelfde sector niet meetellen in de schuld van deze sector.
Saldo
Het saldo van uitgaven en inkomsten van de overheid, uitgedrukt als percentage van het bruto binnenlands product (bbp). Een positief getal betekent een overschot en een negatief getal een tekort. Dit is gelijk aan het vorderingensaldo van de sector overheid in de nationale rekeningen.

Het bbp is het eindresultaat van de productieve activiteiten van de ingezeten productie-eenheden. Het is gelijk aan de toegevoegde waarde tegen basisprijzen van alle bedrijfsklassen samen, aangevuld met enkele transacties die niet naar bedrijfsklassen worden verdeeld.

Het saldo per kwartaal in procenten van het bbp is een voortschrijdend jaartotaal. Het wordt berekend als de som van het saldo in het verslagkwartaal plus de drie voorafgaande kwartalen, gedeeld door de som van het bbp in het verslagkwartaal plus de drie voorafgaande kwartalen. Het cijfer voor het vierde kwartaal is gelijk aan het jaarcijfer.
Schuld (EMU)
De geconsolideerde schuld van de overheid, exclusief de transitorische schuld en de schuld op de titel financiële derivaten, uitgedrukt als percentage van het bruto binnenlands product (bbp). Geconsolideerd wil zeggen dat schulden tussen overheden uit dezelfde sector niet meetellen in de schuld van deze sector. De schuldtitels zijn gewaardeerd tegen faciale waarde. De schuld als percentage van het bbp heet ook wel de schuldquote.

Het bbp is het eindresultaat van de productieve activiteiten van de ingezeten productie-eenheden. Het is gelijk aan de toegevoegde waarde tegen basisprijzen van alle bedrijfsklassen samen, aangevuld met enkele transacties die niet naar bedrijfsklassen worden verdeeld.

De schuld per kwartaal in procenten van het bbp is een voortschrijdend jaartotaal. Het wordt berekend als de schuld aan het eind van het verslagkwartaal, gedeeld door de het bbp in het verslagkwartaal plus de drie voorafgaande kwartalen. Het cijfer voor het vierde kwartaal is gelijk aan het jaarcijfer.
Aandeel overheidsschuld
Aandeel van de subsector in de overheidsschuld (EMU) in percentage van het bbp.

Per subsector wordt het aandeel van de totale overheidsschuld weergegeven, uitgedrukt als percentage van het bruto binnenlands product (bbp). Het betreft de schuld van de overheid (gewaardeerd tegen de faciale waarde) exclusief de transitorische schuld en de schuld op de titel financiële derivaten. Het aandeel van een subsector in de overheidsschuld wordt berekend als de schuld van de betreffende subsector minus de vorderingen van de betreffende subsector op andere subsectoren van de overheid. Hierdoor tellen de hier gepresenteerde schuldcijfers van de subsectoren op naar de schuld van de overheid. Een negatief getal betekent dat de betreffende subsector van de overheid per saldo een vordering heeft op ander subsectoren van de overheid. De andere subsectoren van de overheid dragen dan extra bij aan de overheidsschuld.

Het bruto binnenlands product is het eindresultaat van de productieve activiteiten van de ingezeten productie-eenheden. Het is gelijk aan de toegevoegde waarde tegen basisprijzen van alle bedrijfsklassen samen, aangevuld met enkele transacties die niet naar bedrijfsklassen worden verdeeld.

Het aandeel overheidsschuld per kwartaal in procenten van het bbp is een voortschrijdend jaartotaal. Het wordt berekend als het aandeel overheidsschuld aan het eind van het verslagkwartaal, gedeeld door de het bbp in het verslagkwartaal plus de drie voorafgaande kwartalen. Het cijfer voor het vierde kwartaal is gelijk aan het jaarcijfer.