Dierlijke mest en mineralen; productie, transport en gebruik per regio
| Regio's | Perioden | Mestaanvoer op landbouwbedrijven Aangevoerde mest (mln kg) | Mestaanvoer op landbouwbedrijven Stikstof in aangevoerde mest (N) (1000 kg) | Mestaanvoer op landbouwbedrijven Fosfaat in aangevoerde mest (P2O5) (1000 kg) | Mestafvoer van landbouwbedrijven Afgevoerde mest (mln kg) | Mestafvoer van landbouwbedrijven Stikstof in afgevoerde mest (N) (1000 kg) | Mestafvoer van landbouwbedrijven Fosfaat in afgevoerde mest (P2O5) (1000 kg) | Mestgebruik door landbouwbedrijven Gebruikte mest (mln kg) | Mestgebruik door landbouwbedrijven Stikstof in gebruikte mest (N) (1000 kg) | Mestgebruik door landbouwbedrijven Fosfaat in gebruikte mest (P2O5) (1000 kg) | Mestgebruik door landbouwbedrijven Stikstof in gebruikte mest per hectare (kg/ha) | Mestgebruik door landbouwbedrijven Fosfaat in gebruikte mest per hectare (kg/ha) |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Nederland | 2022 | 20.949 | 108.400 | 40.600 | 25.616 | 182.500 | 81.300 | 68.871 | 330.100 | 109.700 | 184 | 61 |
| Noord-Nederland (LD) | 2022 | 5.376 | 28.160 | 10.450 | 3.799 | 26.160 | 10.610 | 21.102 | 101.160 | 33.000 | 190 | 62 |
| Oost-Nederland (LD) | 2022 | 5.307 | 28.070 | 10.450 | 8.918 | 62.840 | 27.790 | 21.596 | 99.980 | 33.050 | 197 | 65 |
| West-Nederland (LD) | 2022 | 4.759 | 26.690 | 10.460 | 2.529 | 15.260 | 6.090 | 14.047 | 71.220 | 24.520 | 167 | 58 |
| Zuid-Nederland (LD) | 2022 | 5.507 | 25.440 | 9.280 | 10.369 | 78.210 | 36.820 | 12.126 | 57.700 | 19.120 | 175 | 58 |
| Groningen (PV) | 2022 | 2.082 | 11.740 | 4.590 | 976 | 6.680 | 2.730 | 5.177 | 26.540 | 9.210 | 166 | 58 |
| Fryslân (PV) | 2022 | 1.177 | 5.610 | 1.910 | 1.672 | 10.490 | 3.980 | 10.493 | 49.530 | 15.660 | 220 | 70 |
| Drenthe (PV) | 2022 | 2.117 | 10.810 | 3.940 | 1.152 | 9.000 | 3.900 | 5.432 | 25.090 | 8.140 | 170 | 55 |
| Overijssel (PV) | 2022 | 1.402 | 6.530 | 2.210 | 3.593 | 24.610 | 10.420 | 9.318 | 41.040 | 13.420 | 210 | 69 |
| Flevoland (PV) | 2022 | 1.625 | 10.180 | 4.120 | 859 | 5.410 | 2.510 | 2.204 | 12.640 | 4.590 | 144 | 52 |
| Gelderland (PV) | 2022 | 2.280 | 11.360 | 4.120 | 4.466 | 32.820 | 14.860 | 10.074 | 46.300 | 15.040 | 207 | 67 |
| Utrecht (PV) | 2022 | 408 | 2.020 | 660 | 803 | 5.710 | 2.460 | 3.389 | 16.010 | 5.060 | 227 | 72 |
| Noord-Holland (PV) | 2022 | 1.036 | 5.870 | 2.290 | 592 | 3.290 | 1.150 | 3.839 | 19.300 | 6.540 | 154 | 52 |
| Zuid-Holland (PV) | 2022 | 1.177 | 6.540 | 2.560 | 648 | 3.320 | 1.240 | 4.057 | 20.570 | 7.030 | 183 | 63 |
| Zeeland (PV) | 2022 | 2.138 | 12.260 | 4.950 | 486 | 2.950 | 1.250 | 2.762 | 15.340 | 5.890 | 130 | 50 |
| Noord-Brabant (PV) | 2022 | 3.762 | 17.250 | 6.190 | 7.717 | 54.770 | 24.900 | 9.284 | 44.030 | 14.800 | 188 | 63 |
| Limburg (PV) | 2022 | 1.745 | 8.190 | 3.080 | 2.652 | 23.440 | 11.930 | 2.842 | 13.670 | 4.320 | 144 | 45 |
| Concentratiegebied Oost | 2022 | 2.323 | 10.790 | 3.710 | 6.462 | 46.250 | 20.390 | 13.808 | 61.940 | 20.110 | 213 | 69 |
| Concentratiegebied Zuid | 2022 | 3.958 | 17.540 | 6.190 | 9.454 | 72.780 | 34.560 | 9.097 | 42.470 | 13.690 | 181 | 58 |
| Niet-concentratiegebied | 2022 | 14.668 | 80.030 | 30.730 | 9.700 | 63.440 | 26.370 | 45.966 | 225.640 | 75.890 | 178 | 60 |
| Eems | 2022 | 2.275 | 12.430 | 4.800 | 835 | 6.200 | 2.660 | 4.050 | 20.570 | 7.170 | 153 | 53 |
| Rijn-Noord | 2022 | 1.825 | 9.410 | 3.370 | 2.096 | 13.430 | 5.120 | 13.320 | 63.490 | 20.290 | 210 | 67 |
| Rijn-Oost | 2022 | 3.623 | 17.120 | 6.000 | 6.261 | 42.300 | 18.130 | 17.725 | 79.000 | 25.820 | 202 | 66 |
| Rijn-Midden | 2022 | 2.149 | 12.760 | 4.990 | 2.996 | 23.160 | 10.650 | 5.647 | 28.720 | 9.610 | 179 | 60 |
| Rijn-West | 2022 | 3.386 | 18.610 | 7.110 | 2.547 | 16.210 | 6.670 | 13.331 | 65.340 | 21.780 | 185 | 62 |
| Maas | 2022 | 5.471 | 25.320 | 9.240 | 10.325 | 77.750 | 36.630 | 11.899 | 56.800 | 18.850 | 173 | 58 |
| Schelde | 2022 | 2.218 | 12.700 | 5.130 | 556 | 3.410 | 1.470 | 2.900 | 16.130 | 6.170 | 130 | 50 |
| Bouwhoek en Hogeland (LG) | 2022 | 838 | 4.800 | 1.770 | 568 | 3.530 | 1.390 | 3.049 | 15.180 | 4.910 | 171 | 55 |
| Veenkoloniën en Oldambt (LG) | 2022 | 2.993 | 16.070 | 6.150 | 1.222 | 9.470 | 4.170 | 5.424 | 27.140 | 9.290 | 153 | 52 |
| Noordelijk Weidegebied (LG) | 2022 | 1.526 | 7.120 | 2.460 | 2.487 | 16.110 | 6.250 | 14.388 | 66.430 | 21.210 | 223 | 71 |
| Oostelijk Veehouderijgebied (LG) | 2022 | 2.669 | 12.410 | 4.300 | 5.318 | 35.420 | 15.330 | 13.559 | 60.600 | 19.970 | 208 | 69 |
| Centraal Veehouderijgebied (LG) | 2022 | 374 | 1.880 | 630 | 1.930 | 16.590 | 7.670 | 2.497 | 11.690 | 3.600 | 226 | 69 |
| IJsselmeerpolders (LG) | 2022 | 1.980 | 12.350 | 4.970 | 1.007 | 6.430 | 2.860 | 2.878 | 16.350 | 5.920 | 142 | 52 |
| Westelijk Holland (LG) | 2022 | 814 | 4.340 | 1.680 | 503 | 2.610 | 960 | 3.202 | 15.840 | 5.320 | 159 | 53 |
| Waterland en Droogmakerijen (LG) | 2022 | 155 | 800 | 290 | 163 | 810 | 270 | 1.182 | 5.720 | 1.860 | 188 | 61 |
| Hollands/Utrechts Weidegebied (LG) | 2022 | 425 | 2.050 | 650 | 729 | 4.050 | 1.540 | 4.257 | 20.290 | 6.470 | 236 | 75 |
| Rivierengebied (LG) | 2022 | 935 | 5.030 | 1.900 | 918 | 7.030 | 3.130 | 2.932 | 13.660 | 4.460 | 185 | 61 |
| Zuidwestelijk Akkerbouwgebied (LG) | 2022 | 3.514 | 20.160 | 8.200 | 811 | 4.880 | 2.030 | 4.807 | 26.680 | 10.230 | 137 | 53 |
| Zuidwest-Brabant (LG) | 2022 | 444 | 2.170 | 780 | 581 | 3.450 | 1.480 | 991 | 5.010 | 1.710 | 152 | 52 |
| Zuidelijk Veehouderijgebied (LG) | 2022 | 3.873 | 17.220 | 6.110 | 9.210 | 71.130 | 33.820 | 8.846 | 41.450 | 13.370 | 183 | 59 |
| Zuid-Limburg (LG) | 2022 | 408 | 1.970 | 740 | 167 | 960 | 400 | 860 | 4.010 | 1.380 | 145 | 50 |
| Bron: CBS. | ||||||||||||
Tabeltoelichting
De tabel bevat cijfers over de productie, het transport en het gebruik van dierlijke mest en de daarin aanwezige mineralen stikstof en fosfaat door landbouwbedrijven. Het gebruik van dierlijke mest in de vorm van stikstof en fosfaat wordt vergeleken met de plaatsingsruimte voor beide mineralen.
In de tabel kunnen de gegevens worden bekeken voor verschillende regionale niveaus waaronder landsdelen, provincies en concentratiegebieden. Bij het gebruik van zowel regionaal als inhoudelijk gedetailleerde uitkomsten moet rekening worden gehouden met aanzienlijke onzekerheidsmarges. Bij meer geaggregeerde gebruikscijfers zoals het mineralengebruik per hectare per landsdeel of het absolute mineralengebruik per provincie of landsdeel zijn de foutenmarges kleiner.
Gegevens beschikbaar vanaf:1994
Status van de cijfers:
Cijfers zijn bij eerste publicatie definitief maar nieuwe inzichten in berekeningsmethoden kunnen aanleiding geven tot herberekening van de tijdreeks.
Wijzigingen per 15 maart 2024:
Cijfers over 2022 zijn toegevoegd. Mesttransporten van drijfmest en vaste mest met forfaitaire afvoer van stikstof en fosfaat zijn met terugwerkende kracht tot 2010 vervangen door afvoer op basis van geanalyseerde mest. Vóór 2010 is dit met de beschikbare data niet mogelijk. Indelingen van postcodes en gemeenten naar regionale indelingen zoals het Landelijk Meetnet Mestbeleid (LMM) en mestregio’s zijn bijgewerkt waardoor transporten van en naar landbouwbedrijven beter in beeld zijn. De verwerking van de Vervoersbewijzen Dierlijke Mest (VDM) is geharmoniseerd voor de periode 2010-2022. Dit heeft geleid tot veranderingen in de omvang van de mesttransporten tussen landbouwbedrijven. Ten slotte zijn door nieuwe inzichten in de omvang van gasvormige stikstofverliezen in stallen de cijfers over stikstof in de mest en cijfers over mesttransporten tussen landbouwbedrijven en het gebruik van mest in de gehele tijdreeks gewijzigd.
Wanneer komen er nieuwe cijfers?
In het eerste kwartaal van 2025 worden de cijfers over 2023 toegevoegd.
Toelichting onderwerpen
- Mestaanvoer op landbouwbedrijven
- Aangevoerde mest
- Op landbouwbedrijven aangevoerde mest. Om de getransporteerde hoeveelheden te kunnen vergelijken met de geproduceerde hoeveelheiden zijn transporten van vaste runder- en varkensmest omgerekend naar dunne mest op basis van forfaitaire fosfaatgehalten.
- Stikstof in aangevoerde mest (N)
- Tot en met 2004 volledig gebaseerd op vervoersbewijzen en vanaf 2005 gebaseerd op de hoeveelheid getransporteerde mest en de stikstof-fosfaatverhouding in geproduceerde mest. Voor fracties van gescheiden mest is de hoeveelheid stikstof vanaf 2009 berekend op basis van de hoeveelheid getransporteerde mest en de samenstelling op basis van praktijkproeven. Deze werkwijze is afgestemd met de uitgangspunten van het rekenmodel NEMA (National Emission Model for Agriculture).
- Fosfaat in aangevoerde mest (P2O5)
- Tot en met 2008 volledig gebaseerd op vervoersbewijzen. Vanaf 2009 is de hoeveelheid fosfaat in vaste mest berekend op basis van de hoeveelheid getransporteerde mest en het berekende fosfaatgehalte volgens de mest- en mineralenproductie. Voor fracties van gescheiden mest is de hoeveelheid fosfaat berekend op basis van de hoeveelheid getransporteerde mest en de samenstelling op basis van praktijkproeven. Deze werkwijze is afgestemd met de uitgangspunten van het rekenmodel NEMA (National Emission Model for Agriculture).
- Mestafvoer van landbouwbedrijven
- Afgevoerde mest
- De mestproductie van rundvee en varkens wordt berekend als dunne mest. Om de getransporteerde hoeveelheden te kunnen vergelijken met de geproduceerde hoeveelheiden zijn transporten van vaste runder- en varkensmest omgerekend naar dunne mest op basis van forfaitaire fosfaatgehalten.
- Stikstof in afgevoerde mest (N)
- Tot en met 2004 volledig gebaseerd op vervoersbewijzen en vanaf 2005 gebaseerd op de hoeveelheid getransporteerde mest en de stikstof-fosfaatverhouding in geproduceerde mest. Voor fracties van gescheiden mest is de hoeveelheid stikstof vanaf 2009 berekend op basis van de hoeveelheid getransporteerde mest en de samenstelling op basis van praktijkproeven. Deze werkwijze is afgestemd met de uitgangspunten van het rekenmodel NEMA (National Emission Model for Agriculture).
- Fosfaat in afgevoerde mest (P2O5)
- Tot en met 2008 volledig gebaseerd op vervoersbewijzen. Vanaf 2009 is de hoeveelheid fosfaat in vaste mest berekend op basis van de hoeveelheid getransporteerde mest en het berekende fosfaatgehalte volgens de mest- en mineralenproductie. Voor fracties van gescheiden mest is de hoeveelheid fosfaat berekend op basis van de hoeveelheid getransporteerde mest en de samenstelling op basis van praktijkproeven. Deze werkwijze is afgestemd met de uitgangspunten van het rekenmodel NEMA (National Emission Model for Agriculture).
- Mestgebruik door landbouwbedrijven
- Gebruikte mest
- De mestproductie van rundvee en varkens wordt berekend als dunne mest. Om de getransporteerde hoeveelheden te kunnen vergelijken met de geproduceerde hoeveelheiden zijn transporten van vaste runder- en varkensmest omgerekend naar dunne mest op basis van forfaitaire fosfaatgehalten.
- Stikstof in gebruikte mest (N)
- De stikstof in opgeslagen mest en weidemest plus de stikstof in aangevoerde mest minus de stikstof in afgevoerde mest.
- Fosfaat in gebruikte mest (P2O5)
- De fosfaat in opgeslagen mest en weidemest plus de fosfaat in aangevoerde mest minus de fosfaat in afgevoerde mest.
- Stikstof in gebruikte mest per hectare
- De stikstof in opgeslagen mest en weidemest plus de stikstof in aangevoerde mest minus de stikstof in afgevoerde mest, per hectare.
- Fosfaat in gebruikte mest per hectare
- De fosfaat in opgeslagen mest en weidemest plus de fosfaat in aangevoerde mest minus de fosfaat in afgevoerde mest, per hectare.