Dierlijke mest: productie, transport en gebruik, kerncijfers
| Uitgescheiden mest | Perioden | Totaal uitscheiding (mln kg) | Uitscheiding in de stal (mln kg) | Uitscheiding in de wei (mln kg) | Stikstofverliezen in stal en opslag Totaal stikstofverliezen (N) (mln kg) | Opgeslagen mest en weidemest (mln kg) | Van landbouwbedrijven afgevoerde mest (mln kg) | Op landbouwbedrijven aangevoerde mest (mln kg) | Verwerkte mest (exclusief export) (mln kg) | Netto mestexport (mln kg) | Plaatsingsruimte dierlijke mest (mln kg) | Gebruik dierlijke mest in de landbouw (mln kg) |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Stikstof (N) | 1980 | 565 | . | . | . | . | . | . | . | . | . | . |
| Stikstof (N) | 1990 | 691 | 503 | 188 | 92 | 599 | . | . | 6 | 7 | . | . |
| Stikstof (N) | 2000 | 549 | 424 | 125 | 73 | 476 | 102 | 78 | 4 | 21 | 871 | 452 |
| Stikstof (N) | 2010 | 490 | 416 | 74 | 68 | 421 | 151 | 80 | 19 | 37 | 400 | 351 |
| Stikstof (N) | 2015 | 497 | 440 | 57 | 68 | 430 | 180 | 94 | 20 | 45 | 391 | 344 |
| Stikstof (N) | 2016 | 504 | 453 | 51 | 69 | 436 | 184 | 96 | 19 | 50 | 385 | 348 |
| Stikstof (N) | 2017 | 512 | 460 | 52 | 70 | 442 | 194 | 106 | 19 | 47 | 385 | 355 |
| Stikstof (N) | 2018 | 503 | 452 | 51 | 69 | 434 | 174 | 98 | 14 | 47 | 385 | 359 |
| Stikstof (N) | 2019 | 490 | 439 | 51 | 66 | 424 | 181 | 100 | 18 | 46 | 385 | 343 |
| Stikstof (N) | 2020 | 489 | 439 | 51 | 66 | 423 | 181 | 104 | 17 | 45 | 377 | 346 |
| Stikstof (N) | 2021 | 471 | 423 | 48 | 63 | 408 | 176 | 103 | 16 | 41 | 376 | 335 |
| Stikstof (N) | 2022 | 467 | 419 | 48 | 63 | 404 | 182 | 108 | 14 | 40 | 373 | 330 |
| Stikstof (N) | 2023* | 471 | 420 | 51 | 63 | 408 | . | . | . | . | . | . |
| Fosfaat (P205) | 1980 | 232 | . | . | 232 | . | . | . | . | . | . | |
| Fosfaat (P205) | 1990 | 229 | 186 | 43 | 229 | . | . | 2 | 3 | 433 | . | |
| Fosfaat (P205) | 2000 | 191 | 156 | 34 | 191 | 65 | 47 | 2 | 13 | 212 | 173 | |
| Fosfaat (P205) | 2010 | 179 | 155 | 23 | 179 | 80 | 40 | 9 | 21 | 159 | 140 | |
| Fosfaat (P205) | 2015 | 180 | 159 | 21 | 180 | 92 | 41 | 10 | 28 | 135 | 129 | |
| Fosfaat (P205) | 2016 | 175 | 159 | 16 | 175 | 93 | 39 | 9 | 33 | 134 | 121 | |
| Fosfaat (P205) | 2017 | 169 | 154 | 15 | 169 | 94 | 41 | 9 | 31 | 135 | 116 | |
| Fosfaat (P205) | 2018 | 162 | 147 | 15 | 162 | 82 | 37 | 5 | 33 | 135 | 117 | |
| Fosfaat (P205) | 2019 | 156 | 142 | 14 | 156 | 83 | 37 | 7 | 34 | 134 | 110 | |
| Fosfaat (P205) | 2020 | 151 | 138 | 13 | 151 | 82 | 38 | 7 | 33 | 138 | 107 | |
| Fosfaat (P205) | 2021 | 148 | 135 | 13 | 148 | 78 | 37 | 6 | 30 | 139 | 107 | |
| Fosfaat (P205) | 2022 | 150 | 137 | 14 | 150 | 81 | 41 | 5 | 29 | 137 | 110 | |
| Fosfaat (P205) | 2023* | 146 | 132 | 14 | 146 | . | . | . | . | . | . | |
| Bron: CBS. | ||||||||||||
Tabeltoelichting
Deze tabel bevat cijfers over de productie en het gebruik van dierlijke mest en de in de mest aanwezige mineralen stikstof en fosfaat. Ook zijn cijfers opgenomen over het deel van de uitgescheiden stikstof dat vervluchtigt in de vorm van ammoniak en overige stikstofverbindingen of in de vorm van spuiwater wordt afgevoerd. Het gebruik van stikstof en fosfaat op landbouwbedrijven wordt afgeleid uit de mestproductie en het verschil tussen aan- en afvoer van mest. Het gebruik is gerelateerd aan de beschikbare plaatsingsruimte bij landbouwbedrijven. De mest die niet wordt gebruikt op landbouwbedrijven wordt op een andere manier verwerkt of geëxporteerd naar het buitenland.
Gegevens beschikbaar vanaf: 1950
Status van de cijfers:
Cijfers zijn bij eerste publicatie definitief maar nieuwe inzichten in berekeningsmethoden kunnen aanleiding geven tot herberekening van de tijdreeks.
Wijzigingen per 15 maart 2024:
Definitieve cijfers over de mesttransporten, mestverwerking en netto export in 2022 zijn toegevoegd. Voorlopige cijfers over de mestproductie in 2023 zijn toegevoegd. Mesttransporten van drijfmest en vaste mest met forfaitaire afvoer van stikstof en fosfaat zijn met terugwerkende kracht tot 2010 vervangen door afvoer op basis van geanalyseerde mest. Vóór 2010 is dit met de beschikbare data niet mogelijk. Indelingen van postcodes en gemeenten naar regionale indelingen zoals het Landelijk Meetnet Mestbeleid (LMM) en mestregio’s zijn bijgewerkt waardoor transporten van en naar landbouwbedrijven beter in beeld zijn. De verwerking van de Vervoersbewijzen Dierlijke Mest (VDM) is geharmoniseerd voor de periode 2010-2022. Dit heeft geleid tot veranderingen in de omvang van de mesttransporten tussen landbouwbedrijven. Ten slotte zijn door nieuwe inzichten in de omvang van gasvormige stikstofverliezen in stallen de cijfers over stikstof in de mest en cijfers over mesttransporten tussen landbouwbedrijven en het gebruik van mest in de gehele tijdreeks gewijzigd.
Wanneer komen er nieuwe cijfers?
In het eerste kwartaal van 2024 worden definitieve cijfers over mesttransporten en mestgebruik in 2022 toegevoegd.
Toelichting onderwerpen
- Totaal uitscheiding
- Totale excretie van mest en mineralen. Bij de excretie van mest (feces en urine) is dit de hoeveelheid die na enkele maanden bewaring aanwezig is in stalopslag en in opslag buiten de stal, inclusief voerresten, schoonmaakwater en vermorst drinkwater. Voor rundvee, schapen, paarden en pony's komt daar nog de hoeveelheid mest bij die deze dieren produceren wanneer ze in de wei lopen. Bij de excretie van stikstof betreft het de hoeveelheid uitgescheiden stikstof (N) zonder aftrek van stikstof die vervluchtigt in de vorm van ammoniak (NH3) inclusief de afvoer via spuiwater van luchtwassers, lachgas (N2O), stikstofoxide (NO) en stikstofgas (N2) en bij de excretie van fosfaat (P2O5) betreft het de uitgescheiden fosfaat (P2O5).
- Uitscheiding in de stal
- Excretie van mest en mineralen die plaatsvindt in de stal. Bij de excretie van mest (feces en urine) is dit de hoeveelheid die na enkele maanden bewaring aanwezig is in stalopslag en in opslag buiten de stal, inclusief voerresten, schoonmaakwater en vermorst drinkwater. Bij de excretie van stikstof betreft het de hoeveelheid uitgescheiden stikstof (N) zonder aftrek van stikstof die vervluchtigt in de vorm van ammoniak (NH3) inclusief de afvoer via spuiwater van luchtwassers, lachgas (N2O), stikstofoxide (NO) en stikstofgas (N2) en bij de excretie van fosfaat (P2O5) betreft het de uitgescheiden fosfaat (P2O5).
- Uitscheiding in de wei
- Excretie van rundvee, schapen, paarden en pony's wanneer ze in de wei lopen.
- Stikstofverliezen in stal en opslag
- Vervluchtiging van ammoniak (NH3), lachgas (N2O), stikstofoxide (NO) en stikstofgas (N2) uitgedrukt in stikstof (N) in de stal en tijdens mestopslag buiten de stal, inclusief de afvoer van stikstof via het spuiwater van luchtwassers.
- Totaal stikstofverliezen (N)
- Opgeslagen mest en weidemest
- Voor mest (feces en urine) en fosfaat is dit gelijk aan de totale excretie. Voor stikstof betreft het de totale excretie met aftrek van stikstof die is vervluchtigd in de vorm van ammoniak (NH3) inclusief de afvoer via spuiwater van luchtwassers, lachgas (N2O), stikstofoxide (NO) en stikstofgas (N2).
- Van landbouwbedrijven afgevoerde mest
- Deze mestafvoer is voornamelijk het gevolg van het ontbreken van voldoende cultuurgrond (plaatsingsruimte) bij een landbouwbedrijf. De hoeveelheid afgevoerde vaste runder- en varkensmest is met behulp van het forfaitaire fosfaatgehalte van vaste mest en drijfmest uitgedrukt in hoeveelheid drijfmest. Dit is gedaan om de getransporteerde hoeveelheden te kunnen vergelijken met de geproduceerde hoeveelheden die voor runder- en varkensmest berekend zijn als drijfmest.
- Op landbouwbedrijven aangevoerde mest
- Aanvoer van dierlijke mest op landbouwbedrijven die over voldoende cultuurgrond (plaatsingsruimte) beschikken. De hoeveelheid aangevoerde vaste runder- en varkensmest is met behulp van het forfaitaire fosfaatgehalte van vaste mest en drijfmest uitgedrukt in hoeveelheid drijfmest. Dit is gedaan om de getransporteerde hoeveelheden te kunnen vergelijken met de geproduceerde hoeveelheden die voor runder- en varkensmest berekend zijn als drijfmest.
- Verwerkte mest (exclusief export)
- Verwerkingsprocessen waarbij het eindproduct niet langer als dierlijke mest wordt aangemerkt zoals de asresten bij mestverbranding. Ook de stikstof die door kalvergierzuivering in luchtemissies wordt omgezet, valt hieronder. Verwerkingsprocessen en de netto export verklaren voor een groot deel het verschil tussen mestafvoer en mestaanvoer door landbouwbedrijven.
- Netto mestexport
- De mestexport naar het buitenland minus de mestimport uit het buitenland.
- Plaatsingsruimte dierlijke mest
- De totale plaatsingruimte voor dierlijke mest wordt berekend door de beschikbare oppervlakte bemestbare cultuurgrond in hectare te vermenigvuldigden met de toegestane hoeveelheid mineraal per hectare (gebruiksnorm).
- Gebruik dierlijke mest in de landbouw
- Het gebruik van stikstof en fosfaat in dierlijke mest op landbouwbedrijven. Dit gebruik is berekend als de productie op landbouwbedrijven, plus de aanvoer op landbouwbedrijven, minus de afvoer van landbouwbedrijven. Het gebruik van dierlijke mest omvat de toediening aan de bodem van opgeslagen mest door middel van uitrijtechnieken en de mest die de dieren produceren als ze in de wei lopen.