CBS meet inflatie met meer prijzen en minder lasten

Het CBS meet iedere maand prijzen voor het berekenen van de inflatie met de consumentenprijsindex (CPI). Dat gebeurt steeds sneller en moderner, waardoor de administratieve lasten voor ondernemers afnemen en het CBS op een goedkopere manier betere informatie verzamelt. Ook sluit het CBS zo beter aan bij de snel veranderende markt, waarop steeds meer online gekocht wordt.

Minder prijzen verzameld in winkels

De afgelopen jaren is er al veel gebeurd om slimmer, beter en goedkoper aan gegevens over prijzen te komen. Het aantal prijswaarnemingen door CBS-medewerkers in winkels is daardoor sterk afgenomen. Er komen steeds meer prijzen binnen in bestanden met scannerdata, elektronische prijslijsten en internet. In 2014 worden er maandelijks 2 200 winkels bezocht, bijna 70 procent minder dan in 2000. Met deze modernisering loopt het CBS mondiaal voorop.

Bezochte winkels in januari

Bezochte winkels in januari

Miljoenen prijzen in digitale vorm

De prijsontwikkeling van supermarktartikelen wordt inmiddels volledig berekend met scannerdata, aangevuld met elektronische prijslijsten. Waar CBS-medewerkers in 2000 nog in 550 supermarktfilialen prijzen van maximaal tachtig artikelen noteerden, sturen nu de hoofdkantoren scannerdata van alle verkochte artikelen naar het CBS. Per maand is dat 3 GB aan data: 15 miljoen records met informatie over prijzen. Ook voor andere branches, zoals warenhuizen, en bouwmarkten, verwerkt het CBS steeds meer scannerdata. Dat betekent: veel meer prijzen, betere kwaliteit en een lagere lastendruk.

Ook de prijsverzameling van reizen is gedigitaliseerd. Tot 2008 werden prijzen van 300 reizen handmatig in reisgidsen opgezocht en twee keer per jaar verwerkt tot een zomer- en een winterprijsindex. Van 2008 tot en met 2010 werden de prijzen verzameld via internet en steeg het aantal verwerkte reizen naar 1 800. Inmiddels ontvangt het CBS per maand elektronisch veel gedetailleerde gegevens over verkochte reizen, tegen werkelijk betaalde prijzen, van touroperators. Prijsverschillen tussen de maanden en seizoenspatronen zijn nu zichtbaar en sluiten aan bij de prijsontwikkeling die de consument ook zelf ervaart. Van 300 reizen naar 45 duizend reizen per jaar, sneller en kwalitatief beter.

Prijzen van autobrandstoffen worden sinds 2010 geleverd door Travelcard Nederland. De gegevensset bevat informatie van een kleine vierduizend tankstations in Nederland en is daardoor betrouwbaarder en sneller dan de prijswaarneming bij een steekproef van tankstations door CBS-medewerkers.

Steeds meer internetprijzen

Consumenten kopen steeds vaker via internet en daar is ook steeds meer prijsinformatie te vinden. Daarom stapt het CBS over naar meer internetwaarnemingen. Niet alleen worden handmatig prijzen van producten gevolgd, maar het CBS heeft ook slimme tools ontwikkeld die signaleren wanneer een prijs is gewijzigd. Ook doorzoeken robots het internet op prijsinformatie. Deze robots zijn vergelijkbaar met de ‘spiders’ en ‘crawlers’ die door zoekmachines worden gebruikt, maar dan speciaal gericht op het vinden van prijzen. Als de online verkoop van een productgroep toeneemt, onderzoekt het CBS de mogelijkheid van het verzamelen van prijzen via internet. De prijzen van vliegtickets en vakantiehuisjes worden daarom al volledig waargenomen via internet, en die van bijvoorbeeld schoenen en kleding steeds meer.

Meetmethode prijzen naar aandeel in de CPI, 2014

Meetmethode prijzen naar aandeel in de CPI, 2014

Gekeken naar het belang van de artikelen in de CPI wordt in 2014 ruim 80 procent van de prijsontwikkeling berekend met elektronische prijsinformatie, zoals scannerdata en internetprijzen.

Naar een papierloze prijswaarneming

Nog niet alle prijzen kunnen met scanner- of internetdata worden verzameld. Handmatige prijswaarneming en vragenlijsten blijven voorlopig nodig. De papieren vragenlijsten worden echter zo veel mogelijk omgezet in elektronische vragenlijsten, waardoor het invullen en verwerken van prijzen bij de resterende branches simpeler en met minder fouten kan worden uitgevoerd. De prijswaarneming in de winkels zal meer met handscanners en tablets worden gedaan waardoor de waarneming sneller en beter uitgevoerd kan worden. Het CBS blijft werken aan een moderne, digitale en papierloze prijswaarneming voor de consumentenprijsindex.

Lisette Eggenkamp-Potters

Meer informatie:

StatLine consumentenprijsindex
Het boodschappenmandje van de CPI
Big data bij het CBS (Youtube)
Wat is inflatie?