Monitor detailhandel eerste kwartaal 2012

De detailhandel heeft in het eerste kwartaal van 2012 een omzetgroei van 1,5 procent gerealiseerd. Deze toename was toe te rekenen aan hogere prijzen, het volume kromp. Ook het koopdagenpatroon pakte gunstig uit in vergelijking met het eerste kwartaal van 2011. Als de positieve invloed van het koopdagenpatroon en de hogere prijzen buiten beschouwing worden gelaten, dan laat de detailhandel een afname van de omzet zien.

Consumenten blijven weinig vertrouwen houden in de economie en hun eigen financiële situatie. Het vertrouwen in de eigen toekomstige financiële situatie was zelfs nog nooit zo laag. Huishoudens besteedden in het eerste kwartaal, net als in de twee voorgaande kwartalen, minder aan goederen en diensten dan een jaar eerder. Het aantal faillissementen in de detailhandel kwam uit op het hoogste niveau in de afgelopen 20 jaar. De vraag naar nieuw personeel liet in de detailhandel ook geen verbetering zien. Het aantal vacatures daalde opnieuw licht in vergelijking met een kwartaal eerder.

Groei omzet detailhandel door hogere prijzen en gunstig koopdagenpatroon

In het eerste kwartaal van 2012 was de omzet van de detailhandel 1,5 procent hoger dan in hetzelfde kwartaal een jaar eerder. Het koopdagenpatroon was gunstig in vergelijking met het eerste kwartaal vorig jaar. Zo telde bijvoorbeeld februari in het schrikkeljaar 2012 een woensdag meer dan in 2011. Verder rekende de detailhandel wederom hogere prijzen (+2,7 procent) aan de consument. Het aantal verkochte producten was ongeveer 1 procent minder dan een jaar eerder. Vooral in maart nam de omzet toe (+2,5 procent), hoewel het volume ook in deze maand kromp. In februari (+1,1 procent) was de omzetgroei ondanks de extra koopdag iets kleiner.

Omzetontwikkeling detailhandel 

 
Huishoudens besteden opnieuw minder

Door huishoudens werd in het eerste kwartaal 0,8 procent minder besteed aan goederen en diensten dan een jaar eerder. De krimp was kleiner dan in het vierde kwartaal van 2011 (-1,8 procent). Dit komt grotendeels door het verminderde gasverbruik van de huishoudens. Door het relatief zachte weer in het vierde kwartaal werd veel minder gestookt dan in het vierde kwartaal van 2010. De cijfers over de consumptie zijn gecorrigeerd voor prijsveranderingen.

De consumptie door huishoudens is al drie kwartalen op rij lager dan een jaar eerder. Daarvoor was de groei al tot stilstand gekomen. De krimp hangt samen met de ontwikkeling van het beschikbaar inkomen van de huishoudens. Dit daalde in 2011, na correctie voor inflatie, voor het vierde jaar op rij. De daling komt voor een belangrijk deel doordat de stijging van de looninkomsten achterblijft bij de inflatie. Ook de stijging van zorg- en pensioenpremies verlaagde het beschikbaar inkomen.

Binnenlandse consumptie door huishoudens (volume) 

Consument erg pessimistisch over eigen financiën

Het vertrouwen van consumenten in de algemene economische toestand en hun eigen financiële situatie is gering. Na een verbetering in april keerde het consumentenvertrouwen in mei weer terug naar het lage niveau van maart dit jaar. Consumenten zijn heel negatief over hun eigen financiële situatie in de komende 12 maanden. Het saldo van positieve en negatieve antwoorden op deze vraag kwam in mei uit op -25. Nooit eerder was het vertrouwen in de toekomstige financiële situatie zo laag.

De koopbereidheid van consumenten wordt afgeleid uit hun mening over de vraag of de tijd gunstig is voor het doen van grote aankopen en uit hun oordeel over de eigen financiële situatie. De koopbereidheid van consumenten is al geruime tijd erg laag. Door huishoudens wordt dan ook al drie kwartalen op rij minder besteed dan een jaar eerder.

Koopbereidheid consumenten (seizoengecorrigeerd, ultimo kwartaal)

 
Kleine afname aantal openstaande vacatures

Het aantal openstaande vacatures in de detailhandel kwam in het eerste kwartaal van 2012 uit op 11,6 duizend. Daarmee is het aantal openstaande vacatures licht afgenomen in vergelijking met het vierde kwartaal van 2011 (11,9 duizend). De daling is opmerkelijk, omdat in voorgaande jaren het aantal openstaande vacatures in het eerste kwartaal bijna altijd hoger ligt dan in het laatste kwartaal van het voorafgaande jaar. Alleen in het eerste kwartaal van het crisisjaar 2009 nam het aantal openstaande vacatures ook af ten opzichte van een kwartaal eerder. In vergelijking met het eerste kwartaal van 2011 kwam het aantal openstaande vacatures in de eerste drie maanden van 2012 bijna 9 procent lager uit. De afname van het aantal ontstane (-10 procent) en vervulde (-15 procent) vacatures ten opzichte van het laatste kwartaal van 2011 was nog sterker. Deze teruggang komt wel overeen met de afgelopen jaren.

Aantal openstaande vacatures

Hoogste niveau faillissementen in de afgelopen 20 jaar

Het aantal uitgesproken faillissementen over bedrijven in de detailhandel is in het eerste kwartaal van 2012 op het hoogste niveau gekomen sinds de start van de waarneming in 1993. Er werden in totaal in de eerste drie maanden van dit jaar 208 faillissementen uitgesproken. Vooral in januari (82) waren er veel uitgesproken faillissementen. Dit betreft op maandbasis het grootste aantal in de afgelopen 20 jaar. In februari (66) en maart (60) was het aantal faillissementen iets kleiner, hoewel februari daarmee ook in de top tien van de laatste 20 jaar staat.

Uitgesproken faillissementen detailhandel

Foodsector

Groei omzet en volume foodwinkels

In het eerste kwartaal van 2012 was de omzet van de voedings- en genotmiddelenwinkels 4,5 procent hoger dan in dezelfde periode een jaar eerder. Dit betreft de grootste omzetstijging sinds het vierde kwartaal van 2008. De omzetgroei in het eerste kwartaal van 2012 was toe te schrijven aan hogere prijzen (+2,6 procent) en een toename van het aantal verkochte artikelen (+1,9 procent). Daarbij werd de groei opnieuw gedragen door de supermarkten (+5,2 procent). De speciaalzaken noteerden ondanks het gunstige koopdagenpatroon wederom een omzetdaling (-1,2 procent).

Omzetontwikkeling foodsector 

Non-foodsector

Wisselend beeld non-foodsector

De omzet van non-foodwinkels kwam in het eerste kwartaal 0,8 procent lager uit dan een jaar eerder. In januari (-1,2 procent) en vooral in februari (-3,4 procent) kromp de omzet door een teruggang in het aantal verkochte producten. In maart wisten de non-foodwinkels de omzet weer te laten stijgen (+1,6 procent). Het volume kwam in deze maand op hetzelfde niveau uit als een jaar eerder. De omzetkrimp in het eerste kwartaal kwam voornamelijk doordat de winkels in woninginrichtingartikelen, in consumentenelektronica en in doe-het-zelfartikelen omzet inleverden. Textielsupermarkten wisten juist na 5 kwartalen met omzetdalingen weer een plus te noteren.

Omzetontwikkeling non-foodsector 

 
Omzet detailhandel via postorder en internet trekt aan

De detailhandel via postorder en internet heeft in het eerste kwartaal van 2012 de omzet sterker zien toenemen dan in de afgelopen vier kwartalen van 2011. De groei kwam uit op 8,8 procent. In januari (+10,2 procent) en februari (+11,9 procent) noteerde deze branche zelfs dubbele cijfers. De groei liep in maart weer iets terug (+4,7 procent). De detailhandel via postorder en internet deed het daarmee duidelijk beter dan de reguliere non-foodwinkels die in januari en februari hun omzet zagen dalen.

Omzetontwikkeling detailhandel via postorder en internet

Meer cijfers staan op de themapagina’s Handel en horeca, Inkomen en bestedingen.