Adult Education Survey (AES)

Wat behelst het onderzoek

Doel

Verstrekken van informatie over opleidingsdeelname door volwassenen. Het gaat om informatie over deelname aan een uiteenlopend spectrum van onderwijs- en leeractiviteiten: van lange, reguliere opleidingen (bv. HBO, universiteit) tot eendaagse cursussen en informeel leren op de werkplek. Daarnaast biedt de vragenlijst inzicht in ervaren beperkingen bij het volgen van onderwijs en talenkennis.

Doelpopulatie

Vanaf de AES editie die in 2023 is uitgevoerd wordt de doelpopulatie gevormd door personen van 18 tot 70 jaar in Nederland, met uitzondering van personen in inrichtingen, instellingen en tehuizen (institutionele bevolking). Daarvoor bestond de doelpopulatie uit personen van 25 tot 65 jaar in Nederland.

Statistische eenheid

Personen.

Aanvang onderzoek

De Adult Education Survey is in het voorjaar van 2008 (februari en maart) voor het eerst uitgevoerd in de vorm van een pilot studie. De referentieperiode is twaalf maanden voorafgaand aan enquêtering, dus verslagperiode is februari 2007 t/m maart 2008. In de tabellen op basis van de pilot wordt verwezen naar 2007. Vervolgens is de AES in het eerste kwartaal van 2012 voor het eerst in reguliere vorm uitgevoerd. Verslagperiode is januari 2011 t/m maart 2012. In de tabel op basis van de eerste reguliere AES wordt verwezen naar 2011. In het eerste kwartaal van 2017 is de tweede reguliere AES uitgevoerd, met verslagperiode januari 2016 t/m maart 2017. De meest recente AES is uitgevoerd in het eerste kwartaal van 2023, met verslagperiode januari 2022 t/m maart 2023. In de meest recente AES tabellen wordt verwezen naar 2022.

Frequentie

De eerste publicatie van AES cijfers op Statline (op basis van de pilot studie) heeft in 2010 plaatsgevonden. In 2013 heeft de publicatie van de eerste reguliere AES plaatsgevonden. In 2017 zijn opnieuw AES cijfers gepubliceerd, over het enquêtejaar 2016. De frequentie is momenteel eens per zes jaar. De meest recente AES cijfers zijn gepubliceerd in 2024, over het enquêtejaar 2022. De volgende publicatie wordt verwacht in 2028/2029.

Publicatiestrategie

Er worden uitsluitend definitieve jaarcijfers gepubliceerd.

Hoe wordt het uitgevoerd

Soort onderzoek

Steekproefonderzoek.

Waarnemingsmethode

De AES van 2012, 2017 en 2023 waren op zichzelf staande onderzoeken. De AES 2022 is uitgevoerd als CAWI-only (Computer Assisted Web Interviewing) onderzoek, dat wil zeggen dat de waarneming uitsluitend plaatsvond via een internetvragenlijst.

De AES2016 is in mixed-mode design uitgevoerd: CAWI/CATI (Computer Assisted Telephone Interviewing).

De AES2012 is volledig telefonisch (CATI) uitgevoerd.

De AES pilot studie van 2008 was gekoppeld aan de EBB. De Enquête Beroepsbevolking (EBB) is een zogenaamd roterend panelonderzoek. De respondenten werden éénmaal thuis bezocht door een interviewer van het CBS (Computer Assisted Personal Interviewing, CAPI). Daarna werden ze nog viermaal herbenaderd. Het eerste interview duurde ongeveer een half uur per huishouden. De vervolginterviews werden binnen enkele minuten afgehandeld. Respondenten voor de AES2008 werden geworven in de eerste peiling van de EBB (tijdens het CAPI-interview).

De volledige vragenlijst van de AES van 2012, 2017 en 2022 en van de vragenlijst van de pilot AES2008 zijn digitaal beschikbaar.

Berichtgevers

Voor de AES 2023 werd een personensteekproef getrokken uit de 18- tot 70-jarige Nederlandse bevolking. Voor de AES 2012 en 2017 werd een personensteekproef getrokken uit de 25 tot 65-jarigen. Voor de pilot AES 2008 werd per huishouden één persoon van 25 tot 65 jaar uit de EBB steekproef geselecteerd. Deze persoon was lid van de huishoudkern van het huishouden. Als deze kern bestond uit twee personen, dan werd willekeurig één van beide geselecteerd voor opname in de AES steekproef.

Steekproefomvang

Voor het eerste kwartaal van 2023 zijn 17.920 personen geselecteerd voor de AES steekproef. Voor het eerste kwartaal van 2017 zijn 7.142 personen geselecteerd en voor het eerste kwartaal van 2012 zijn 5.435 personen geselecteerd.
Voor de maanden februari en maart 2008 van het AES pilot onderzoek werden 5.440 personen geselecteerd uit de EBB huishoudenssteekproef.

Controle- en correctiemethoden

De gegevens van een respondent worden gecontroleerd op interne consistentie. Door de wegingsmethode wordt gecorrigeerd voor onder- en oververtegenwoordiging van bepaalde groepen in de respons.

Weging

Het ophogen van de AES waarnemingen vindt plaats in twee stappen. In de eerste stap worden aan de waarnemingen startgewichten toegekend. Deze startgewichten zijn zo berekend dat ze corrigeren voor ongelijke trekkingskansen die voortkomen uit de gehanteerde steekproeftrekking. In de tweede stap worden definitieve ophoogfactoren bepaald. Met deze stap wordt de vertekening ten gevolge van non-respons gereduceerd. Hierbij wordt in de AES 2023 gebruik gemaakt van gegevens over geslacht, leeftijd, herkomst, maatschappelijke positie, plaats in het huishouden, welvaart en stedelijkheid. In de AES 2017 en 2012 is gebruik gemaakt van een ander weegmodel met gegevens over geslacht, leeftijd, opleidingsniveau, arbeidsmarktpositie en dienstverband. De randtotalen zijn bij de eerdere AES-edities gebaseerd op de EBB. Voor de AES 2017 zijn dit de EBB-cijfers van het eerste kwartaal van 2017, voor de AES 2012 zijn dit de EBB-cijfers van het eerste kwartaal 2012. Voor de pilot AES 2008 zijn dit de jaarcijfers van de EBB 2008. Een gedetailleerdere beschrijving van weging, steekproefopzet en veldwerk van de EBB (alléén van toepassing op pilot AES van 2008) is te vinden in de uitgebreide methodebeschrijving EBB.

Wat is de kwaliteit van de uitkomsten

Nauwkeurigheid

De uitkomsten van de AES hebben een onnauwkeurigheidsmarge. Omdat het steekproefdesign van de pilot AES (gebaseerd op de EBB) vrij complex is, is het schatten van de 95%-betrouwbaarheidsmarges niet eenvoudig. Een tabel met geschatte marges voor opgehoogde aantallen is opgenomen in de uitgebreide methodebeschrijving EBB. Voor de AES 2023, 2017 en 2012 is het schatten van die marges minder complex vanwege het eenvoudigere steekproefdesign.

Vanwege de grote relatieve onnauwkeurigheid worden gegevens beneden een bepaalde waarde niet gepubliceerd. Deze aantallen zijn in de staten en tabellen vervangen door een punt (.). Cellen waarin minder dan 50 personen (ongewogen aantal) zijn waargenomen worden niet weergegeven. Door een andere weging wijken de absolute aantallen voor de werkzame beroepsbevolking in de AES af van de EBB-cijfers die op Statline te vinden zijn.

Volgtijdelijke vergelijkbaarheid

De AES is momenteel vier keer uitgevoerd, drie keer in de vorm van een regulier onderzoek en één keer in de vorm van een pilot studie. De opzet van de onderzoeken verschilt dermate dat er waarschijnlijk sprake is van een designeffect op de AES-uitkomsten van 2023 vergeleken met de AES van eerdere jaren. Het is echter niet bekend hoe groot dit effect is. Daarom wordt aangeraden voorzichtig om te gaan met het vergelijken van gegevens uit beide jaren. Het beschrijven van trends is dus nauwelijks mogelijk.

Beschrijving kwaliteitsstrategie

Een klein deel van de AES gegevens uit de pilot studie (2008) is verzameld in de EBB-enquête. Hiervoor geldt onderstaande kwaliteitsstrategie van de EBB:

Tijdens het interview worden de antwoorden in de computer ingevoerd; daarbij kunnen inconsistente antwoorden direct gesignaleerd worden. Bij proxy-beantwoording (als een lid van het huishouden de vragen beantwoord die op een ander lid betrekking hebben) wordt nagegaan of deze persoon voldoende informatie heeft om de vragen te beantwoorden.

De overige informatie is door middel van een papieren vragenlijst verkregen. In deze vragenlijst is gestreefd naar een zo eenduidig mogelijke formulering van de vraagstelling en toelichtingen daarbij. Moeilijke, en of onbekende begrippen voor de respondenten werden toegelicht in de vragenlijst zelf.

Voor de via telefonisch interviewen te verzamelen gegevens (eerste reguliere AES) geldt eveneens dat antwoorden tijdens het interviewen in de computer worden ingevoerd. Inconsistente antwoorden kunnen ook bij deze interviewstrategie direct gesignaleerd worden. Beantwoording door een proxy is niet toegestaan.

De tweede reguliere AES (2017) is deels via internet (CAWI) en deels via telefonisch interviewen uitgevoerd. Ook hier is in de vragenlijst gecontroleerd op consistentie van een aantal ingevoerde gegevens. Deels is dat achteraf in de dataverwerking gebeurd.

In de meest recente AES (2023) is in de internetvragenlijst eveneens gecontroleerd op inconsistentie van ingevoerde gegevens en deels gebeurde dat achteraf in de dataverwerking.