3. Warmteleveringen bij woningen

3.1 Verdeling van stadswarmtewoningen

Voorheen maakte het CBS op indirecte wijze een afbakening van stadwarmtewoningen, op basis van onder andere de (ontbrekende) gaslevering op individueel of pandniveau, energielabelregistraties, en het ontbreken van een indicatie voor een alternatieve hoofdverwarmingsbron, zoals een warmtepomp. Deze bepaling wordt jaarlijks als onderdeel van de statistiek Hoofdverwarmingsinstallaties woningen gepubliceerd (CBS 2025a, CBS StatLine 2024).

Met de nieuwe gegevens van warmteleveringen op aansluitingsniveau kan in veel gevallen op basis van een individuele levering worden bepaald of een woning stadswarmte als hoofdverwarmingsbron heeft. Daarnaast zijn er veel woningen die via een collectieve aansluiting een warmtelevering krijgen. Omdat collectieve aansluitingen slechts op één adres zijn geregistreerd, moet op basis van de totale warmtelevering aannemelijk worden gemaakt welke woningen warmte afnemen. Vaak, maar niet altijd, zijn dit alle woningen in één of meerdere naastgelegen panden binnen een bouwvlak van aaneengesloten bebouwing.

Op basis van enkele simpele beslisregels is een voorlopige indeling gemaakt van woningen met stadsverwarming. Voor 64 procent van de stadswarmtewoningen is er op adresniveau een warmtelevering van minimaal 5 GJ (gigajoule), die daarnaast hoger is dan een eventueel aardgasverbruik op dat adres. Daarbij wordt rekening gehouden met het rendement van aardgasketels in gasgestookte woningen. In 12 procent van de gevallen is er geen warmtelevering op adresniveau, maar is er waarschijnlijk een collectieve levering op pand- of bouwvlakniveau van gemiddeld minimaal 10 GJ per woning, en is er daarnaast géén aardgaslevering op datzelfde niveau. In de overige gevallen berust de afbakening van stadswarmtewoningen op de oude methode. Dat wil zeggen dat de woning in een postcodegebied met warmteleveringen ligt of dat er vanuit een energielabel een indicatie is voor stadswarmte, dat er geen aardgaslevering kan worden toegewezen (individueel of collectief), en dat er ook geen indicatie is voor een elektrische verwarmingsbron. Mogelijk is in deze gevallen sprake van een collectieve warmtelevering vanuit een ander pand- of bouwvlak, wordt de warmte geleverd door een leverancier die niet bij de vijf grootste leveranciers hoort, of wordt de woning tóch op een andere manier verwarmd maar beschikt het CBS niet over de juiste gegevens. Gezien de bekende complexiteit van collectieve aansluitingen zal de voorlopige indeling in de toekomst worden bijgesteld. In paragraaf 3.3 wordt uiteengezet hoe deze simpele afbakening verbeterd kan worden.

Vooral in stedelijke gebieden zijn veel woningen aangesloten op een warmtenet (Figuur 3.1.1). Gemeentes waarin veel woningen stadswarmte als hoofdverwarmingsbron hebben zijn bijvoorbeeld Purmerend, Almere, Nieuwegein, en Utrecht, met een aandeel van 66, 59, 53 en 35 procent in 2023. Omdat de infrastructuur voor een warmtenet in niet-stedelijke gebieden lastiger is te realiseren, is een elektrische hoofdverwarmingsbron vaak een logischer alternatief voor het stoken van aardgas (CBS 2025b).

Het aandeel woningen met stadswarmte is niet alleen regioafhankelijk, maar hangt ook samen met woningeigenschappen zoals het woningtype of bouwjaar (Figuur 3.1.2). Terwijl landelijk gemiddeld 7,3 procent van de woningen wordt verwarmd met stadswarmte, ligt dat aandeel aanzienlijk hoger bij appartementen (12,4 procent) en bij nieuwbouwwoningen van 2015 of later (20,2 procent). Daarentegen zijn vrijstaande woningen en woningen van vóór 1965 slechts zelden aangesloten op een warmtenet (respectievelijk 1,0 en 1,4 procent).

3.2 Het warmteverbruik van woningen

Anders dan de al bestaande statistieken over de afbakening van stadswarmtewoningen heeft het CBS niet eerder gepubliceerd over hun verbruik. Voor verschillende analyses was het wél wenselijk om op het niveau van individuele woningen een indicatie te hebben van de warmtelevering aan stadswarmtewoningen. Daarvoor maakte het CBS per woning een inschatting op basis van het energieverbruik van aardgaswoningen met vergelijkbare kenmerken (CBS 2025c). Met de nieuwe gegevens op aansluitingsniveau kan worden gerekend met daadwerkelijke verbruiken en vervalt grotendeels de noodzaak van deze schattingen. Met de nu beschikbare gegevens kan in de toekomst op hoog detailniveau onderzoek worden gedaan naar (de ontwikkeling van) het energieverbruik van verschillende groepen stadswarmtewoningen.

De meeste stadswarmtewoningen hebben een individuele aansluiting (zie paragraaf 3.1), maar er bestaat ook een groep woningen met een collectieve warmteaansluiting. Om deze groep te onderscheiden, is voor deze publicatie uitgegaan van een voorlopige classificatie van individuele en collectieve aansluitingen op basis van ruimtelijke analyses en historische informatie over de indeling van stadswarmtewoningen (zie paragraaf 3.3). Door gegevens over verslagjaar 2022 en 2023 te gebruiken, aangevuld met voorlopige gegevens over 2024, kan een beeld worden geschetst van de ontwikkeling van het warmteverbruik.

In Figuur 3.2.1 wordt de gemiddelde warmtelevering per woningtype getoond voor verslagenjaren 2022-2024. Daarbij is alleen de subpopulatie van woningen met een individuele warmteaansluiting meegenomen en is gecorrigeerd voor het weer volgens de methode van de Klimaat- en Energieverkenning (PBL 2022). Door de weerscorrectie uit te voeren is het mogelijk om de warmteleveringen over de jaren heen te vergelijken zonder dat de trend beïnvloed wordt door koudere of juist zachtere weersomstandigheden. Het weergecorrigeerd warmteverbruik van stadswarmtewoningen daalde van gemiddeld 21,7 GJ in 2022 naar 20,4 GJ in 2023. Deze daling van ruim 6 procent is minder sterk dan de daling van het aardgasverbruik bij aardgaswoningen in dezelfde periode (bijna 15 procent, CBS 2025d). De eerste indicatie van de warmteleveranciers over verslagjaar 2024 wijst erop dat het verbruik daarna weer is teruggeveerd.

3.3 Collectieve aansluitingen

Het identificeren van een collectieve aansluiting geeft nog geen volledig beeld van het aantal of de aard van de woningen, die via die aansluiting warmte ontvangen. De levering kan worden doorgezet naar meerdere panden of appartementen, maar niet alle woningen binnen zo’n pand hoeven daadwerkelijk stadswarmte te gebruiken. Sommige huishoudens kiezen bijvoorbeeld voor elektrische verwarming of, indien mogelijk, voor een individuele cv-installatie met een eigen aardgasaansluiting.

Zelfs wanneer collectieve aansluitingen én de bijbehorende woningen goed in kaart zijn gebracht, blijft onduidelijk hoeveel warmte elk huishouden afzonderlijk verbruikt. Het totale verbruik is wel bekend, maar de verdeling ervan binnen de aansluiting niet. Het inzicht wordt verder bemoeilijkt doordat collectieve aansluitingen soms zowel woningen als bedrijven van warmte voorzien.

Om nauwkeurig te kunnen vaststellen hoeveel warmte individuele huishoudens via collectieve systemen ontvangen, is aanvullende data van warmtekostenverdeelfirma’s wenselijk. Deze bedrijven beschikken over gedetailleerde meetgegevens van warmteverbruik achter collectieve aansluitingen en leveren zo het meest betrouwbare beeld van de daadwerkelijke levering per woning.