Auteur: Hermine Molnár-in 't Veld, Lolke Schakel, Coen van Heukelingen
ODiN 2020 Noordvleugel

6. Samenvatting

Deze nota bevat resultaten over het verplaatsingsgedrag van de inwoners van het meerwerkgebied Noordvleugel. Het gebied betreft de metropoolregio Amsterdam plus de gemeenten Zeewolde en Dronten. De resultaten zijn weergegeven voor het totale jaar en voor verschillende selecties van dagen voor zowel ODiN 2018, ODiN 2019 en ODiN 2020. In veel gevallen zijn uitsplitsingen gemaakt naar vervoerwijze en motief. De significantie van verschillen tussen ODiN 2019 en 2020 is getoetst.

ODiN 2020 laat een trendbreuk in het mobiliteitsbeeld zien in vergelijking met ODiN 2019 en 2018. Dit geldt voor vrijwel alle indicatoren en zowel voor het landelijke beeld als voor het mobiliteitsbeeld van de inwoners van 6 jaar of ouder in de regio Noordvleugel. Het ongekende pakket aan maatregelen dat het kabinet gedurende 2020 heeft genomen om de gevolgen van coronapandemie in goede banen te leiden, ligt eraan ten grondslag. In maart 2020 maakt het kabinet de eerste algemene maatregelen bekend om het coronavirus te bestrijden zoals de handen wassen, in de elleboog niezen, en geen handen meer schudden. Medio maart besluit het kabinet om een gedeeltelijke lockdown door te voeren. Mensen worden onder andere gevraagd om indien mogelijk thuis te werken, alleen naar de winkel te gaan. Ook volgen er beperkingen voor de luchtvaart en het openbaar vervoer, en worden bijeenkomsten verboden (enkele uitzonderingen daargelaten). Het wordt stiller op straat, de meeste files in de ochtend en avondspits verdwijnen (Rijkswaterstaat, 2021). De maatregelen van maart worden heel april verlengd. In mei worden financiële steunpakketten ingevoerd voor zelfstandigen, bedrijven en andere instellingen die door de lockdown worden getroffen. Na de meivakantie openen basisscholen weer gedeeltelijk en mogen kinderdagverblijven open. In juni 2020 volgt een volledige heropening van basisonderwijs. Het openbaar vervoer gaat weer volledig rijden maar mondkapjes dragen is er verplicht. In juli is wat mobiliteit betreft de opdracht om anderhalve meter afstand te houden tot de medemensen die niet tot je 'bubbel' behoren, de belangrijkste maatregel in het verkeer met anderen. Echter het aantal besmettingen dat na de eerste lockdown gezakt was, loopt weer op. In september komt het kabinet tot de conclusie dat de maatregelen toch weer aangescherpt dienen te worden, teneinde de bezetting door coronapatiënten in de ziekenhuizen niet te hoog te laten oplopen. De aangescherpte maatregelen van eind september blijken onvoldoende effect te hebben. Er volgt een tweede golf met hoge aantallen coronabesmettingen. Daarom volgt half oktober een gedeeltelijke lockdown die verlengd en verzwaard wordt in november omdat de maatregelen tegen het virus niet voldoende bleken te zijn om de besmettingen genoeg terug te dringen. In december volgt een volledige lockdown en eindigt oudejaarsavond 2020 met een verbod op het afsteken van de meeste soorten vuurwerk.

Totale vervoersprestatie
Het totale aantal reizigerskilometers gemaakt door inwoners van de regio Noordvleugel is in 2020 significant gedaald met bijna een derde en bedraagt ruim 19,4 miljard reizigerskilometers. Voor alle modaliteiten is het verschil tussen 2019 en 2020 significant gewijzigd. Voor alle modaliteiten met uitzondering van lopen is de vervoersprestatie significant gedaald. De vervoersprestatie van lopen is toegenomen met 17 procent. Deze verschillen in de mobiliteit tussen 2019 en 2020 in Noordvleugel komen in grote lijnen overeen met het landelijke beeld.

De vervoersprestatie van de trein daalde in 2020 met 61 procent, en ook de vervoersprestatie met bus, tram en metro en brom- of snorfiets halveerde ruim in vergelijking met 2019. De vervoersprestatie van de personenautobestuurders en personenautopassagiers daalden elk met ruim een kwart. Bij de ‘overige vervoerwijzen’ (waaronder bestelauto) bedroeg de afname van de vervoersprestatie meer dan een derde deel in 2020. De vervoersprestatie met de fiets was 14 procent lager dan in 2019.

Reguliere reizigerskilometers
De totale reguliere reizigerskilometers waren in 2020 19,4 miljard. Dat is significant lager (-31 procent) dan in 2019. Uitgesplitst naar vervoerwijzen, zijn de reizigerskilometers van alle afzonderlijke modaliteiten in 2020 significant afgenomen in vergelijking met 2019, behalve voor ‘lopen’ dat nam juist significant toe.

Voor de personenauto als bestuurder en de personenauto als passagier is het aantal reguliere reizigerskilometers afgenomen met ruim een kwart. Het aantal reguliere kilometers met het openbaar vervoer is met meer dan de helft gedaald (trein: -61 procent, bus, tram en metro: -52 procent). Op de fiets zijn in 2020 371 miljoen kilometer minder afgelegd dan in 2019. Een daling van 14 procent. Het aantal kilometers met ‘overige vervoerwijzen’ is in dezelfde periode afgenomen met ruim een derde (-35 procent).

Uitgesplitst naar niet-beroepsmatige reguliere reizigerskilometers enerzijds en beroepsmatige reguliere reizigerskilometers anderzijds zijn vergeleken met 2019 zowel de kilometers gemaakt voor niet-beroepsmatige motieven als voor beroepsmatige motieven significant afgenomen met respectievelijk 8,4 miljard (-31 procent) en 346 miljoen (-39 procent). 

Uit de verdeling van de niet-beroepsmatige kilometers naar vervoerwijze volgt dat in 2020 het aantal kilometers voor alle afzonderlijke vervoerwijzen behalve de groep ’overig’ (waaronder de bestelauto valt) significant verschilt met 2019.

Het aantal niet-beroepsmatige reizigerskilometers voor ‘lopen’ is significant toegenomen met 17 procent. Het aantal kilometers gereisd door personenautobestuurders, personenautopassagiers, met het openbaar vervoer, met brom-snorfiets en fiets, voor niet-beroepsmatige motieven is significant afgenomen. De mate waarin de significante afname bij de genoemde vervoerwijzen verschilt van 2019 komt grotendeels overeen met de afnames bij de totale vervoersprestatie.

Het totaal aantal reizigerskilometers op werkdagen (exclusief doordeweekse feestdagen) voor alle motieven is in 2020 significant afgenomen met 31 procent. Ook was de afname van het aantal reizigerskilometers op werkdagen (exclusief feestdagen) significant voor personenauto als bestuurder (-25 procent), fiets (-18 procent), trein (-61 procent), bus, tram en metro (-53 procent) en brom- en snorfiets met (-50 procent).

Voor alle motieven behalve ‘winkelen en boodschappen doen’ was de afname (totaal alle dagen) in 2020 significant. Het aantal reguliere reizigerskilometers afgelegd voor het motief 'zakelijk en beroepsmatig‘ is vergeleken met 2019 gehalveerd (-50 procent). Het aantal kilometers ‘van en naar het werk' nam af met 37 procent, voor ‘onderwijs of cursus volgen' zijn in 2020 48 procent minder kilometers afgelegd en voor recreatieve doeleinden ruim een kwart minder dan in 2019.

Op werkdagen exclusief doordeweekse feestdagen was er geen significant verschil in reizigerskilometers voor ‘winkelen en boodschappen doen’ tussen 2019 en 2020. Bij alle andere motieven was het verschil wél significant. De afname in kilometers op werkdagen voor alle andere motieven was grotendeels vergelijkbaar met de afname op ‘alle dagen’.

Aantal verplaatsingen per persoon per dag
In ODiN 2020 (alle dagen) is het gemiddeld aantal verplaatsingen per 1 000 inwoners van Noordvleugel significant lager (-16 procent) dan in ODiN 2019. Het totaal aantal verplaatsingen op werkdagen (doordeweekse dagen exclusief feestdagen) is eveneens significant en 16 procent lager. Ook op weekend- en feestdagen, is het aantal verplaatsingen significant lager dan in ODiN 2019 (-17 procent).

Zowel op ‘alle dagen’ als op werkdagen is in 2020 het aantal verplaatsingen voor alle vervoerwijzen significant gewijzigd met uitzondering van de ‘overige vervoermiddelen’ (inclusief bestelauto). Op weekend- en feestdagen is ook het aantal verplaatsingen voor alle vervoerwijzen significant gewijzigd behalve voor de genoemde groep ‘overig’ en lopen.

Op ‘alle dagen’ en op werkdagen is in 2020 het aantal loopverplaatsingen significant toegenomen met respectievelijk 16 procent en 18 procent.

Op werkdagen en op weekend- en feestdagen is de afname van het aantal verplaatsingen door personenautobestuurders in 2020 gelijk (beide -16 procent). Het aantal personenautopassagiersverplaatsingen nam af op doordeweekse dagen met 23 procent en op weekend- en feestdagen met 30 procent. De afname van het aantal verplaatsingen met de trein was iets groter op werkdagen dan op weekend- en feestdagen namelijk 59 procent tegenover 52 procent. De afname van het aantal verplaatsingen met bus, tram en metro was beide type dagen gelijk (-44 procent op werkdagen en -44 procent op weekenddagen) evenals voor de fiets (beide -20 procent). Het aantal verplaatsingen op een brom- of snorfiets op werkdagen halveerde bijna in 2020 in vergelijking met 2019 (-48 procent).

Het aantal verplaatsingen op een gemiddelde dag en op werkdagen voor het motief 'van en naar het werk' is in 2020 significant afgenomen met respectievelijk -31 procent en -32 procent. Het verschil is niet significant voor weekend- en feestdagen. Ook voor het motief 'zakelijk en beroepsmatig' is het aantal verplaatsingen op een gemiddelde dag en op werkdagen significant afgenomen met achtereenvolgens -36 procent en -31 procent. Het verschil is niet significant voor weekend- en feestdagen. Daarnaast daalde het aantal verplaatsingen gemaakt voor het motief ‘diensten en verzorging’ significant met bijna een vijfde op ‘alle dagen’ en ‘werkdagen’. De relatief grootste daling van 2019 op 2020 gold het motief ‘onderwijs of cursus volgen’. Inwoners van Noordvleugel van 6 jaar of ouder maakten zowel op álle dagen als op werkdagen 40 procent minder verplaatsingen voor dit doel. Het aantal recreatieve verplaatsingen nam ook significant af (op ‘alle dagen’ -10 procent, op werkdagen -7 procent, op weekend- en feestdagen -17 procent). Het aantal verplaatsingen voor 'winkelen en boodschappen' wijzigde alleen significant op weekend- en feestdagen (-13 procent).

Gemiddeld afgelegde afstand per verplaatsing
Voor zowel ‘alle dagen’, een gemiddelde werkdag als op een gemiddelde weekend- en/of feestdag is de gemiddelde afstand per verplaatsing in 2020 krap een vijfde deel korter dan in 2019.

In ODiN 2020 verschilt de (totale) gemiddelde verplaatsingsafstand (‘alle dagen’) significant met ODiN 2019 en is het aantal verplaatsingen ook significant lager dan in ODiN 2019. Samen draagt dit bij aan het significant lagere aantal reizigerskilometers in ODiN 2020 gemaakt door inwoners van Noordvleugel van 6 jaar of ouder.

De gemiddelde afstand per verplaatsing met de personenauto als bestuurder is in 2020 significant korter dan in 2019 (-13 procent op ‘alle dagen’, -12 procent op werkdagen en -15 procent op weekend- en feestdagen). De gemiddelde afstand per verplaatsing van de categorie ‘overig (inclusief bestelauto)’ is op ‘alle dagen’ 26 procent korter en bij bus, tram en metro 16 procent korter in 2019 dan in 2020.

De gemiddelde verplaatsingsafstand met de trein is in 2020 alleen significant korter op weekend- en feestdagen namelijk bijna 15 kilometer minder (-27 procent).

De gemiddelde verplaatsingsafstand naar reismotief is in 2020 voor elk type dag significant korter dan in 2019 . Op zowel ‘alle dagen’ als op werkdagen is de gemiddelde afstand per verplaatsing korter voor de motieven ‘van en naar het werk’ (respectievelijk -9 procent en -9 procent) en ‘zakelijk en beroepsmatig’ (-23 procent en -25 procent). De gemiddelde verplaatsingsafstand voor ‘recreatief totaal en overig’ is significant korter in 2020 op zowel ‘alle dagen’ (-18 procent), werkdagen (-13 procent) als ook op weekend- en feestdagen (-23 procent).

Verkeersdeelname en deelname openbaar vervoer
In 2020 namen significant minder inwoners van Noordvleugel van 6 jaar of ouder deel aan het verkeer dan in 2019. In 2020 nam 71 procent van de inwoners deel aan het verkeer, in 2019 was dat nog bijna 82 procent.

De deelname aan het openbaar vervoer door inwoners van Noordvleugel van 6 jaar of ouder is in 2020 gehalveerd ten opzichte van 2019.