3. Nederlandse lastendruk stijgt, maar ligt onder gemiddelde van Europese Unie
De belasting- en premiedruk lag in Nederland in 2021, conform de definitie van Eurostat1), op 40,2 procent van het bruto binnenlands product (bbp). De belasting- en premiedruk is de totale opbrengst van belastingen en sociale premies uitgedrukt als percentage van het bbp. De Nederlandse belasting- en premiedruk ligt onder het gemiddelde van de Europese Unie. Voor de gehele Europese Unie bedroeg deze in 2021 namelijk 41,7 procent. Wel steeg de lastendruk in Nederland de afgelopen jaren harder dan gemiddeld.
Binnen de Europese Unie zijn er grote verschillen in belasting- en premiedruk, variërend van ruim 20 procent tot bijna 50 procent. Met name in Denemarken, Frankrijk en België is de lastendruk bovengemiddeld. Dit heeft uiteenlopende redenen en is afhankelijk van hoe het belasting- en premiestelsel in de betreffende landen is ingericht. Zo betalen Deense huishoudens relatief veel belasting over hun inkomsten, wat samenhangt met het feit dat in Denemarken de sociale uitkeringen voor een groot deel uit belastinginkomsten worden gefinancierd. De sociale premies zijn hierdoor juist de laagste van de Europese Unie. Daarentegen stuwen in Frankrijk juist de sociale premies de belasting- en premiedruk naar bovengemiddeld.
De belasting- en premiedruk ligt over het algemeen in Noord- en West-Europa hoger dan in Oost-Europa. Met name in Roemenië, Letland en Bulgarije is de lastendruk relatief laag. Hier staat tegenover dat Oost-Europese landen naar verhouding minder uitgeven aan sociale bescherming. Een uitzondering vormt Ierland, dat met 21,9 procent de laagste lastendruk van de Europese Unie kent. Met name de sociale premies en belastingen op productie drukken de Ierse belasting- en premiedruk.
| Land | Belastingen op productie en invoer (% bbp) | Belastingen op inkomen en vermogen (% bbp) | Sociale premies (% bbp) |
|---|---|---|---|
| Denemarken | 15,9 | 32,1 | 0,8 |
| Frankrijk | 16,8 | 13,3 | 16,8 |
| België | 13,9 | 16,6 | 15,5 |
| Oostenrijk | 14,1 | 13,8 | 15,8 |
| Italië | 14,7 | 15,1 | 13,7 |
| Zweden | 21,7 | 18,4 | 3,4 |
| Finland | 14,0 | 17,0 | 12,1 |
| Duitsland | 11,1 | 13,8 | 17,6 |
| Europese Unie | 13,8 | 13,5 | 14,3 |
| Griekenland | 17,1 | 9,4 | 15,0 |
| Nederland | 12,8 | 13,8 | 13,6 |
| Spanje | 12,4 | 12,4 | 14,2 |
| Slovenië | 13,3 | 8,4 | 16,8 |
| Polen | 15,4 | 8,3 | 14,0 |
| Portugal | 15,3 | 9,7 | 12,7 |
| Slowakije | 12,4 | 8,0 | 15,9 |
| Cyprus | 14,3 | 10,4 | 11,3 |
| Tsjechië | 11,7 | 7,7 | 16,6 |
| Kroatië | 19,1 | 5,6 | 11,1 |
| Hongarije | 17,8 | 5,6 | 10,5 |
| Estland | 13,5 | 8,4 | 11,9 |
| Litouwen | 12,3 | 9,7 | 10,6 |
| Malta | 11,0 | 14,0 | 6,2 |
| Bulgarije | 15,2 | 6,7 | 8,9 |
| Letland | 13,6 | 7,1 | 10,1 |
| Roemenië | 10,8 | 5,2 | 11,3 |
| Ierland | 7,1 | 10,8 | 4,0 |
| Bron: CBS, Eurostat | |||
| Luxemburg ontbreekt voor 2021 in de waarneming van Eurostat. | |||
| Land NL | Ontwikkeling belasting- en premiedruk (procentpunt) |
|---|---|
| Slowakije | 7,4 |
| Spanje | 5,7 |
| Litouwen | 5,3 |
| Bulgarije | 4,6 |
| Polen | 4,4 |
| Cyprus | 4,4 |
| Nederland | 4,1 |
| Portugal | 3,2 |
| Duitsland | 2,7 |
| Griekenland | 2,1 |
| Denemarken | 1,9 |
| Estland | 1,9 |
| Tsjechi | 1,5 |
| Letland | 1,5 |
| Europese Unie | 1,2 |
| Oostenrijk | 1,1 |
| Zweden | 0,8 |
| Roemenië | 0,7 |
| Finland | 0,6 |
| Frankrijk | 0,5 |
| Kroatië | 0,3 |
| Slovenië | 0,3 |
| Italië | 0,2 |
| Malta | -1,6 |
| België | -1,8 |
| Hongarije | -5,0 |
| Ierland | -7,7 |
| Bron: CBS, Eurostat | |