5. Conclusie

Om zicht te krijgen op het aantal waarschuwingen dat gemeenten in 2024 hebben gegeven in het kader van de Fraudewet en de Participatiewet, is een enquête verstuurd naar alle Nederlandse gemeenten. Van de 342 gemeenten hebben er 279 gerespondeerd (82 procent). Er zijn 22 gemeenten die wel gerespondeerd hebben, maar aangaven geen waarschuwingen te registreren. Dit aantal is iets hoger dan in 2023, toen ging het om 19 gemeenten die aan hebben gegeven geen waarschuwingen te registreren. Deze gemeenten zijn behandeld als non-respons, omdat het aantal waarschuwingen geschat moest worden. De respons was representatief met betrekking tot het inwonertal van gemeenten (gemeentegrootte) en het aantal ingestroomde vorderingen vanwege overtredingen van de inlichtingenplicht volgens de BDBS.

Voor de ophoging van het aantal waarschuwingen vanwege non-respons is gebruik gemaakt van de imputatiemethode Random Hot Deck Imputation (predictive mean matching). Hierbij is voor de niet-responderende gemeenten een donorgemeente gezocht die lijkt op de gemeente qua inwoneraantal en het aantal ingestroomde vorderingen vanwege overtredingen van de inlichtingenplicht. Bij de imputatie van de ontbrekende waarden op basis van een donorgemeente is één gemeente uitgesloten, omdat deze als een representatieve uitbijter geïdentificeerd kon worden op de variabele 'aantal waarschuwingen voor het niet voldoen aan de eis tegenprestatie'.

In 2024 zijn ongeveer 5,6 duizend waarschuwingen gegeven door gemeenten in het kader van de Fraudewet en de Participatiewet. Dit aantal is gestegen vergeleken met het aantal waarschuwingen in 2023. In 2023 kwam het geschatte totaal op 5,2 duizend uit. Deze stijging is in lijn met de toename van het aantal verstrekte bijstandsuitkeringen 2024. Het aantal terug- en boetevorderingen vanwege het schenden van de inlichtingenplicht in de BDBS daarentegen is in 2024 gedaald in vergelijking met 2023. Dit is mogelijk een teken dat gemeenten steeds meer bedacht zijn op de menselijke maat en geneigd zijn om eerder een waarschuwing te geven dan gebruik te maken van andere maatregelen of boetes.

Net als in eerdere jaren werd in 2024 het grootste gedeelte (3,7 duizend) van de waarschuwingen gegeven voor schending van de inlichtingenplicht. Daarnaast werden kleinere aantallen waarschuwingen gegeven wegens het niet voldoen aan de arbeidsverplichting, tekortschietend besef van verantwoordelijkheid, het niet voldoen aan de eis tot het leveren van een tegenprestatie en overige waarschuwingen.