3. Respons

In 2024 waren er 342 gemeenten in Nederland. Hiervan hebben er 279 de enquête geretourneerd. Dit komt overeen met een respons van 82 procent. Van de 279 gemeenten die hebben gerespondeerd, hebben er 22 aangegeven geen waarschuwingen te registreren. Deze respons is niet bruikbaar voor het schatten van het totale aantal waarschuwingen en daarom zijn deze gemeenten in de analyse behandeld als non-respons. Dit betekent dat het aantal waarschuwingen voor 85 gemeenten (63 non-respons plus 22 zonder registratie) is geschat op basis van de respons van 257 gemeenten. 

Om vast te kunnen stellen of de responderende gemeenten representatief zijn voor heel Nederland, is voor de hulpvariabelen (zie paragraaf 2.2) bekeken in hoeverre de verdeling van deze gemeenten overeenkomt met de verdeling van alle Nederlandse gemeenten op:

• inwoneraantal, ofwel gemeentegrootteklasse;
• het aantal ingestroomde vorderingen vanwege overtredingen van de inlichtingenplicht in 2024, ontstaan vanuit de algemene bijstand op grond van de Participatiewet, de IOAW, de IOAZ en de bijzondere bijstand.

3.1 Representativiteit naar gemeentegrootteklasse

De grootteklasse van een gemeente wordt bepaald op basis van het aantal inwoners. De gemeenten zijn ingedeeld in acht grootteklassen:

1. Minder dan 5 000 inwoners
2. 5 000 tot 10 000 inwoners
3. 10 000 tot 20 000 inwoners
4. 20 000 tot 50 000 inwoners
5. 50 000 tot 100 000 inwoners
6. 100 000 tot 150 000 inwoners
7. 150 000 tot 250 000 inwoners
8. 250 000 inwoners of meer

Het responspercentage was het laagst in de grootteklasse minder dan 5 000 inwoners, namelijk 60 procent. Bij grootteklasse 5 000 tot 10 000 inwoners en ook bij de G4, de vier grootste gemeenten, was de respons 100 procent.

Om te bepalen of de respons representatief is voor heel Nederland, is de verdeling van de grootteklassen van de responderende gemeenten vergeleken met die van alle gemeenten in Nederland. 

In figuur 3.1.1 is te zien dat de relatieve verdeling van de responderende gemeenten over de grootteklassen nagenoeg overeenkomt met de relatieve verdeling van alle gemeenten over deze klassen. Dit betekent dat de responderende gemeenten qua inwonertal representatief zijn voor alle gemeenten van Nederland. 

In figuur 3.1.2 is per grootteklasse het totaal aantal gemeenten weergegeven, hoeveel gemeenten daarvan hebben gerespondeerd en hoeveel gemeenten daarvan (volgens de opgave in de enquête) waarschuwingen hebben geregistreerd in 2024.

3.2 Representativiteit naar aantal ingestroomde vorderingen vanwege overtreding inlichtingenplicht

In figuur 3.2.1 zijn de gemeenten op basis van het aantal nieuw ingestroomde vorderingen vanwege overtredingen van de inlichtingenplicht in 2024 in vier ongeveer gelijke groepen ingedeeld: kwartielgroepen. Deze informatie is afkomstig uit de BDBS⁶⁾. 

De 25 procent gemeenten met het kleinste aantal nieuwe vorderingen vanwege overtredingen van de inlichtingenplicht in 2024 zijn ingedeeld in de eerste categorie en de 25 procent gemeenten met het grootste aantal nieuwe vorderingen zijn ingedeeld in de vierde categorie. Op deze manier bevat elke categorie ongeveer een kwart van de Nederlandse gemeenten. In de figuur is te zien hoeveel van alle gemeenten in elke kwartielgroep vallen, hoeveel hiervan gerespondeerd hebben en hoeveel daarvan (volgens hun opgave in de enquête) waarschuwingen registreren.

Het aandeel gemeenten dat gerespondeerd heeft, ligt in de groep gemeenten met de minste vorderingen vanwege overtredingen van de inlichtingenplicht het hoogst. Het gaat om 78 van 95 gemeenten, oftewel 82 procent. Groep 3, de gemeenten met de op één na meest ingestroomde vorderingen vanwege overtredingen van de inlichtingenplicht, heeft met 77 procent (65 van 84 gemeenten) het laagste aandeel responderende gemeenten. 

Ook in de relatieve aandelen van de responderende gemeenten die waarschuwingen registreren, zijn kleine verschillen zichtbaar. In de tweede kwartielgroep zijn er met 66 procent relatief de minste registrerende gemeenten (53 van 80 gemeenten). In de overige drie groepen is dat aandeel tussen de 73 en 88 procent. 

Al eerder is opgemerkt dat in totaal 257 van de 279 responderende gemeenten, dus 92 procent, waarschuwingen registreren. In alle kwartielgroepen ligt het percentage responderende gemeenten dat waarschuwingen registreert hoog: 90 procent in de eerste groep, 85 procent in de tweede groep, 94 procent in de derde groep en 99 procent in de vierde groep.

Samenvattend kan geconstateerd worden dat de respons representatief is voor gemeenten van verschillende grootteklassen en voor gemeenten met een verschillend aantal ingestroomde vorderingen vanwege overtredingen van de inlichtingenplicht volgens de BDBS.