CBS zoekt parttime interviewers met passie voor het vak

CBS-interviewer José Maas in gesprek met een respondent
© Sjoerd van der Hucht
‘Deze baan past heel goed bij mij!’, zegt José Maas enthousiast. Zij werkt sinds maart 2023 als parttime interviewer bij het CBS en is degene die bij mensen thuis komt om een CBS-vragenlijst in te vullen. Om nauwkeurige cijfers over de Nederlandse samenleving te kunnen maken, is het belangrijk dat voldoende personen de CBS-enquêtes invullen over allerlei maatschappelijke onderwerpen. Op dit moment werken ongeveer 120 interviewers voor het CBS, maar het statistiekbureau is nog op zoek naar nieuwe medewerkers om het interviewkorps te versterken.

Alle groepen goed vertegenwoordigd

De CBS-interviewers die mensen thuis bezoeken, vervullen een heel belangrijke functie. Voor onderzoeken naar bijvoorbeeld de woonsituatie of de gezondheid van de Nederlanders trekt het CBS steekproeven uit de bevolking. Het CBS stuurt de mensen die in de steekproef vallen een brief met de vraag of zij via internet de enquête willen invullen. Maar niet iedereen leest of begrijpt de brief, of heeft tijd om mee te doen. Om nauwkeurige uitkomsten te krijgen, is het belangrijk dat alle groepen uit de samenleving goed vertegenwoordigd zijn. Daarom benadert het CBS mensen die na diverse brieven van het statistiekbureau niet gereageerd hebben opnieuw. Eén van de CBS-interviewers bezoekt dan de mensen thuis.

Geïnteresseerd in mensen

José Maas is zo’n CBS-interviewer. Zij oefent dit beroep met groot enthousiasme en veel inzet al meer dan 2,5 jaar uit. Aanvankelijk werkte ze bij het CBS in Heerlen, waar ze respondenten telefonisch interviewde. Daarna werkte ze bij uitvaartbedrijf Yarden en bezocht mensen thuis om uitvaartpolissen af te sluiten. Toen de vacature voor CBS-interviewer langs kwam, solliciteerde ze en werd aangenomen. Haar werkgebied ligt in Zuid-Limburg. Dat strekt zich uit van Maastricht tot Heerlen, en van Kerkrade tot Sittard-Geleen. Samen met 3 andere interviewers rijdt ze met haar auto maandelijks vele honderden kilometers om al haar adressen te bezoeken. ‘Ik heb voor deze baan gekozen om een aantal redenen. Allereerst omdat ik geïnteresseerd ben in mensen. Daarnaast kom je overal, van de studentenflat tot de riante villa. Wat verder heel fijn aan deze baan is, is dat je je dagen zelf kunt inplannen. Gemiddeld bezoek ik 15 adressen per dag, met uitschieters naar boven als het zomer is. Dan enquêteer ik ’s ochtends en ’s avonds. Dat kan ook omdat het dan langer licht is en de mensen om 20.00 uur de deur nog open doen.’

Nieuwe veldinterviewers nodig

Andrew van der Beek is teamleider van de veldinterviewers regio West. Hij stuurt 19 interviewers aan, is verantwoordelijk voor de werving en selectie van de interviewers, hun personeelsaangelegenheden, IT-zaken en hij zorgt voor coaching en de benodigde faciliteiten. ‘De interviewers van regio West leggen vooral bezoeken af aan inwoners van Amsterdam, Almere en de kop van Noord-Holland zoals Den Helder. Wij zijn landelijk op zoek naar 35 nieuwe veldinterviewers. De reden hiervoor is dat de beschikbaarheid van telefoonnummers van personen is weggevallen. Daarom zullen we de mensen vaker thuis moeten bezoeken.’ Aan welke functie-eisen moet een CBS-veldinterviewer voldoen? ‘Het moet een mensen-mens zijn, iemand die het leuk en interessant vindt met mensen uit alle lagen van de Nederlandse bevolking om te gaan. Wij kijken bij het sollicitatiegesprek met name of iemand in staat is een goede connectie te maken met de personen die thuis moeten worden bezocht. Overtuigingskracht speelt daarbij een belangrijke rol. Het is een parttime functie op MBO-niveau.’

Assertief en spontaan

Met meer dan 2 jaar ervaring is Maas al veel bijzondere situaties tegengekomen. Over welke eigenschappen moet een veldinterviewer volgens haar beschikken om dit werk goed te kunnen doen? ‘Je moet assertief zijn, maar ook spontaan. Verder moeten mensen aan je kunnen zien dat je dit werk met veel plezier doet. Authentiek en vindingrijk zijn is eveneens van belang. Je moet geen toneelspel spelen, want dat hebben mensen snel door.’ Interviewers moeten niet bang zijn, want ze moeten in hun eentje op pad. ’s Winters vaak in het donker en soms in afgelegen gebieden. Belangrijk is ook dat ze handig zijn met de computer en telefoon. Doorgaans zijn mensen best bereid mee te doen met CBS-onderzoek. Maar natuurlijk zijn er ook respondenten die overtuigd moeten worden van het nut en de noodzaak. ‘Dat vergt van de CBS-interviewers vasthoudendheid en overtuigingskracht. Dat is belangrijk, want wij zijn de laatste in de CBS-keten om te zorgen voor respons’, aldus Maas. ‘Je hebt keiharde weigeraars, maar dan moet je proberen om toch met hen in gesprek te komen en de angel eruit te halen. Als dat lukt, geeft dat veel voldoening! Je leert dit vak het beste door het gewoon te doen!’

Gedegen trainingen

CBS-interviewers worden niet zo maar op pad gestuurd. Zij krijgen eerst een aantal gedegen trainingen. Van der Beek: ‘Nieuwe veldinterviewers krijgen een maand lang een basistraining via e-learning. Een dagdeel wordt gebruikt om hen te leren – speciaal voor dit werk – handig met de computer om te gaan. Ze gaan ook 3 keer met een ervaren interviewer mee op huisbezoek. Twee opleidingsdagen worden besteed aan de verschillende situaties waar een veldwerker mee te maken kan krijgen. Elke situatie is weer anders, en elke respondent ook. Gedurende het eerste jaar zijn er dan nog 3 trainingen op het gebied van overtuigingskracht, veiligheid en weerbaarheid en bewustzijn van diversiteit. Dat laatste is nodig omdat je in dit werk met veel diverse culturen te maken krijgt en je moet weten hoe je daarmee om moet gaan.’

Betrouwbare indruk

Volgens Van der Beek worden door de veldinterviewers van het CBS de gestelde doelen nog altijd gehaald, maar kost het wel meer moeite dan 10 jaar geleden om mensen over te halen mee te doen met CBS-onderzoeken. ‘De respons is iets afgenomen. Sommige mensen hebben moeite met het invullen van de CBS-vragenlijsten, bijvoorbeeld door taalproblemen. Dan is het belangrijk dat de CBS-veldinterviewers die bij hen thuis komen een betrouwbare indruk maken en hen op een goede en prettige manier kunnen helpen. We merken dat mensen dan altijd graag willen meewerken.