Parade van Pen: de vermogensverdeling in 2017

© ANP
De parade van dwergen en enkele reuzen, in 1971 bedacht door de Nederlandse econoom Jan Pen, is een manier om de vermogens- (of inkomens-)verdeling in beeld te brengen.

[video: https://www.cbs.nlnl-nl/video/bb4261e02c1b4f9291aec07fd7bbe027]

In een optocht komen de 7,7 miljoen huishoudens in één uur tijd voorbij, in volgorde van de hoogte van hun vermogen. Eén gezinslid vertegenwoordigt één huishouden en heeft een lengte die evenredig gemaakt is aan de hoogte van het vermogen. De persoon uit het huishouden met een vermogen dat gelijk is aan het gemiddeld vermogen krijgt de gemiddelde lengte van 1,74 meter. Mensen met een hoog vermogen kunnen daarbij reusachtige proporties aannemen: zo wordt iemand met precies 1 miljoen euro aan vermogen 10,63 meter lang.

Parade van Pen - vermogenParade van Pen: vermogen op 1 januari 2017*-50005001 0001 5002 0002 5003 0003 500Vermogen (linkeras), lengte (rechteras)Gemiddeld vermogen (163 800 euro = gemiddelde lengte van 1,74 m)5e10e15e25e35e45e55e20e30e40e50e60e37,1931,8826,5621,2515,9410,635,310–5,31MinuutLengte (m)Vermogen (1 000 euro)* Voorlopige cijfers.

Een lange stoet van dwergen

De parade speelt zich de eerste 12 minuten onder de grond af. Deze huishoudens hebben een negatief vermogen en daardoor ook een negatieve lengte. Het gaat hier vooral om werknemersgezinnen met een eigen woning waarvan de hypotheekschuld hoger is dan de waarde van de woning. Tevens omvat deze groep betrekkelijk veel zelfstandigen met een negatief vermogen.

Na deze groep komt een ander type huishouden voorbij, namelijk minuscule dwergen van nog geen 2 centimeter. Deze groep heeft een vermogen van hooguit 2 duizend euro en zijn voor hun levensonderhoud vooral aangewezen op een uitkering. Ook hierna komen in de optocht nog steeds dwergen voorbij: hun vermogen is nog altijd zeer gering in vergelijking tot het gemiddelde. Onder hen bevinden zich steeds meer gepensioneerden die in hun leven een bescheiden spaarpotje hebben opgebouwd.

Huishoudens naar hoogte van vermogen en voornaamste inkomensbron, 1 januari 2017*
 Pensioen (%)Uitkering (bijstand, WW, arbeidsongeschiktheid) (%)Inkomen uit arbeid (%)Inkomen uit eigen onderneming (%)
Totaal27,711,254,66,6
17,85,775,710,8
24,27,081,27,5
33,46,783,56,4
43,37,883,06,0
53,59,581,35,7
63,912,078,85,3
74,314,875,95,0
85,017,073,24,8
95,820,269,54,5
109,025,261,93,9
1114,033,549,72,9
1210,844,442,72,1
1311,846,639,42,2
1417,041,339,62,1
1521,641,734,81,9
1624,939,533,91,7
1727,132,638,32,1
1827,127,243,12,6
1926,922,847,23,1
2027,619,349,53,6
2128,416,351,24,1
2229,514,052,14,5
2330,511,253,44,9
2432,09,453,65,0
2533,07,953,95,1
2630,77,356,65,4
2730,87,056,85,5
2833,96,454,35,4
2933,85,755,15,4
3028,55,160,16,4
3129,15,259,66,1
3226,04,362,67,2
3326,84,361,77,1
3423,94,364,37,5
3523,74,364,57,5
3622,64,464,98,1
3723,44,464,18,1
3824,34,363,48,0
3926,14,361,87,8
4027,34,260,77,8
4129,04,159,27,6
4230,94,157,47,6
4333,04,055,57,5
4435,23,853,77,3
4537,33,751,87,2
4639,63,749,67,1
4741,63,447,97,0
4843,03,346,77,0
4944,13,345,57,1
5045,23,244,17,5
5145,83,143,67,5
5246,33,142,68,0
5346,52,942,18,5
5446,82,941,49,0
5546,62,840,99,7
5646,52,740,310,6
5746,22,539,511,8
5845,62,238,413,7
5944,91,737,515,9
6042,40,939,717,0
*voorlopige cijfers

Gemiddeld vermogen passeert in de 44ste minuut

Na een half uur, op de helft van de stoet, komt een huishouden voorbij met een vermogen van 26,1 duizend euro. Het gaat nog steeds om een dwerg van slechts 28 centimeter. Ook het huishouden met een ton aan vermogen, dat in de 39e minuut voorbijtrekt, heeft ten opzichte van het gemiddelde nog een bescheiden lengte van 1,02 meter. Pas in de 44e minuut, passeert het huishouden met een vermogen dat gelijk is aan het gemiddelde van 163,8 duizend euro.

Eigenwoningbezit overheerst in laatste deel van de optocht


Al 10 minuten voordat het gemiddelde voorbij kwam, trokken hoofdzakelijk eigenwoningbezitters voorbij, en dat zal tot het eind van de optocht zo blijven. De eigen woning is het voornaamste vermogensbestanddeel van veel huishoudens. In de staart van de optocht gaat het vaak om oudere mensen die door te sparen de schuld op hun woning geheel of grotendeels hebben afgelost. Voor jonge woningbezitters rust hier nog vaak een grote hypotheekschuld op, zodat hun vermogen laag of zelfs negatief kan zijn. Zij waren al te vinden in de kop van de stoet. Als de huizenprijzen stijgen, kunnen zij wel zomaar flink in lengte toenemen en een betere positie in de optocht innemen. Voor een deel van de eigenwoningbezitters geldt overigens dat hun vermogen onderschat is, doordat informatie over het opgebouwde tegoed van een spaar- of beleggingshypotheek ontbreekt.

Huishoudens naar hoogte van vermogen en woonsituatie, 1 januari 2017*
 Huurwoning, met huurtoeslag (%)Huurwoning, zonder huurtoeslag (%)Eigen woning (%)
Totaal17,525,956,6
18,223,168,8
211,119,869,1
310,521,268,3
411,924,563,6
51429,456,6
616,934,548,6
720,339,340,4
823,542,434,1
927,944,827,3
1035,346,818
1148,542,49,1
1248,849,81,4
1357,4402,6
145838,53,4
1564,432,33,3
1665,131,23,6
1760,135,44,5
1853,640,16,3
1947,943,68,5
2043,145,811,1
2139,446,813,9
2236,846,516,7
2333,146,820,1
2431,245,723,1
2529,344,725,9
2626,143,630,3
2724,941,833,3
2826,439,634
2923,939,236,9
3014,440,844,8
3111,64444,4
328,23556,8
337,733,159,2
343,930,865,3
352,13166,9
361,224,374,4
370,921,777,4
380,719,280,2
390,517,182,4
400,414,585,2
410,312,387,3
420,310,789,1
430,29,490,4
440,28,491,4
450,27,592,3
460,16,893,1
470,16,193,8
480,15,594,3
490,15,294,7
500,14,895,1
510,14,595,4
520,14,395,6
530,14,295,7
540,14,195,9
550,1496
5603,996,1
570496
5804,195,9
5904,895,1
6006,793,3
*voorlopige cijfers

Reuzen met een vermogen van 3 miljoen of meer

In de laatste minuten van de parade neemt de lengte van personen reusachtig snel toe. In de voorlaatste minuut passeren de eerste reuzen met een gemiddeld vermogen van bijna 1 miljoen euro. De laatste minuut is weggelegd voor de echte reuzen. Zij hebben een gemiddeld vermogen van 3,2 miljoen euro. De reuzen die in de laatste minuut voorbijkomen, bezitten een derde van het totale vermogen. In deze groep is een op de zes zelfstandig ondernemer, terwijl een op de vier gepensioneerd is. 

Vermogensongelijkheid neemt af

De stoet van ongelijke vermogens ziet er elk jaar weer een beetje anders uit. Om te kunnen beoordelen hoe de vermogensongelijkheid zich ontwikkelt, moet de ongelijkheid in één getal samengevat worden. Een veel gebruikte maatstaf hiervoor is de Gini-coëfficiënt. Deze ongelijkheidsmaat heeft een waarde tussen 0 (volledig gelijke verdeling) en 1 (maximale ongelijkheid). In 2017 bedroeg de Gini-coëfficiënt 0,787. Tussen 2011 en 2013 is de vermogensongelijkheid tussen huishoudens toegenomen. Dit was vooral het gevolg van de daling van de huizenprijzen tijdens de economische crisis. Doordat de woningmarkt sinds 2014 weer aantrok, steeg de vermogensongelijkheid niet verder. In 2015 daalde voor het eerst sinds het uitbreken van de crisis de ongelijkheid.

Vermogensongelijkheid huishoudens
PeriodeGini coëfficiënt (Gini-coëfficiënt)
20110,767
20120,783
20130,804
20140,806
20150,800
20160,797
2017*0,787
* voorlopig cijfer