Natuurlijk kapitaalrekeningen

De Natuurlijk kapitaalrekeningen (NKR) van het CBS maken deel uit van het internationale statistische raamwerk SEEA-EA (System of Environmental-Economic Accounting – Ecosystem Accounting). Hierin wordt de omvang en kwaliteit van de verschillende ecosystemen in Nederland gemonitord, evenals het gebruik dat we daar als mens van maken (ecosysteemdiensten). De hierbij gebruikte ecosysteemindeling wordt vastgesteld op basis van de EU-ecosysteemclassificatie, zodat de cijfers internationaal vergelijkbaar zijn. Hierdoor kunnen de cijfers afwijken van andere (Nederlandse) landclassificaties en definities. De data uit de NKR worden gebruikt voor internationale rapportages aan Eurostat en voor het Global Biodiversity Framework van de Verenigde Naties.

De NKR beschrijven niet alleen natuurgebieden, maar het volledige Nederlandse landoppervlak: van natuurlijke ecosystemen tot sterk door mensen beïnvloede gebieden, zoals stedelijk gebied en landbouwgrond – en zijn daarmee landsdekkend. Hiermee verschillen de NKR van bijvoorbeeld de Voortgangsrapportage Natuur (VRN), die uitsluitend rapporteert over de voortgang van het natuur- en biodiversiteitsbeleid van het Rijk en de provincies. In het bijzonder rapporteert de VRN over de (gerealiseerde) arealen binnen het Natuurnetwerk Nederland (NNN). De NKR geven dus een breder, en op details afwijkend, beeld van alle ecosystemen in Nederland, terwijl de VRN specifiek rapporteert over natuurgebieden binnen de beleidskaders.

Een deel van de ecosystemen die de NKR in kaart brengt, kan worden geclassificeerd als (half)natuurlijke ecosystemen. Dit zijn ecosystemen waarbinnen de ecologische processen niet worden beperkt door directe menselijke invloed, zoals bijvoorbeeld natuurlijk bos, stranden, duinen en veengebieden. Bij halfnatuurlijke ecosystemen, zoals heide- en stuifzandgebieden, is de menselijke invloed sterker. In de Nederlandse praktijk kennen vrijwel alle vormen van natuur een vorm van menselijke invloed en beheer. In dit nieuwsbericht wordt deze typering binnen de NKR alleen toegepast op de ecosystemen op land. Zoet- en zoutwaterecosystemen, die variëren van een natuurlijk tot kunstmatig karakter, worden hierbij buiten beschouwing gelaten.

Naast de NKR publiceert het CBS ook andere statistieken waarin het ruimtegebruik in Nederland in beeld gebracht wordt, zoals het Bestand Bodemgebruik (BBG). Door verschillende doeleinden van deze statistieken verschillen de definities van dezelfde termen (zoals ‘bos’). Het BBG legt de focus op hoe het land (of water) wordt gebruikt, terwijl de NKR de focus legt op welke ecosystemen aanwezig zijn. Waar het BBG meer detail geeft in menselijke landgebruiksvormen, zoals woonterrein, terrein voor voorzieningen en verschillende vormen van verkeersterrein, onderscheiden de NKR juist meer (half)natuurlijke ecosysteemtypen. Daarnaast hanteert het BBG een minimale oppervlakte per categorie. De NKR heeft deze vereiste niet, waardoor er kleine verschillen kunnen optreden.