Wereldhandel kreeg er door corona 304 niet-tarifaire maatregelen bij

Ruim een derde van de coronagerelateerde NTM’s (111 maatregelen) is bedoeld om de handel, en dan met name de import van essentiële goederen zoals medicijnen, beschermingsmiddelen en voedsel, te bevorderen. Iets minder dan twee derde van de maatregelen (193) had een handelsbelemmerend effect. Dat ging met name om beperkingen van de export van essentiële goederen zoals medische producten en voedingsmiddelen.  De NTM’s werden veelal meteen bij de aanvang van de coronacrisis in maart en april 2020 ingesteld. Waar de pandemie eind 2020 in hevigheid toenam, nam het aantal actieve NTM’s juist langzaam af. Iets meer dan 40 procent is inmiddels niet meer van kracht.

Ruim 70 procent van de NTM’s betreft medische goederen en beschermingsmiddelen

Veruit de meeste NTM’s die ingesteld werden om de coronacrisis te bedwingen hebben betrekking op medische goederen zoals spuiten, geneesmiddelen (bijvoorbeeld een exportverbod op (hydroxy)chloroquine), naalden, vaccins, testkits, beschermingsmiddelen zoals mondkapjes, schorten, beschermingsbrillen, en desinfectiemateriaal. 215 van de 304 NTM’s gaan over het belemmeren (export bemoeilijken) of faciliteren (vereenvoudigen van import) van de handel in dit type goederen. Op de tweede plek staan NTM’s op voedingsmiddelen. Denk hierbij aan landen die de export van rijst, tarwe, bonen, uien of knoflook (tijdelijk) verboden om de binnenlandse voedselvoorraad veilig te stellen. 

NTM’s naar aanleiding van grote onzekerheid bij aanvang coronacrisis

De noodmaatregelen en lockdowns zorgden voor grote onzekerheid aan het begin van de pandemie. Internationale productie(ketens), handelsstromen en economische transacties werden verstoord. Veel landen hadden aan het begin van de pandemie een tekort aan medische beschermingsmiddelen, zoals latex handschoenen, desinfectie- en schoonmaakmiddelen, schorten en mondmaskers, maar ook aan specialistische beademingsapparatuur. Om de aanvoer en voorraad van zulke goederen veilig te stellen, wendden veel landen handelspolitieke instrumenten aan, zoals de niet-tarifaire maatregelen. 

Hoewel het door de Wereldhandelsorganisatie in principe verboden is om dergelijke, mogelijk handelsbelemmerende, maatregelen in te stellen, is er een uitzondering voor noodsituaties waarbij de volksgezondheid in het geding is. Onder deze noemer hebben veel landen de niet-tarifaire maatregelen ingesteld. Ruim 80 procent van de NTM’s hebben of hadden dan ook als doel de voedselvoorraad en de voorraad medische goederen voor het land veilig te stellen. 

Internationaliseringsmonitor niet-tarifaire maatregelen: een investering in kwaliteit?

NTM’s worden veel breder ingezet dan alleen in het kader van de coronacrisis. Zo heeft 90 procent van alle Nederlandse export te maken met zogenaamde technische handelsbarrières. Dat betekent dat een Nederlandse exporteur pas goederen kan afzetten in het buitenland als hij heeft voldaan aan regels die kwaliteit en veiligheid moeten waarborgen. Dat brengt kosten mee, maar kan de kwaliteit van de producten ook aanzienlijk verbeteren. In de nieuwste editie van de CBS Internationaliseringsmonitor staan niet-tarifaire maatregelen (NTM’s) centraal. Wat zijn NTM’s precies en welke maatregelen bestaan er? Hoeveel komen ze voor in buitenlandse bestemmingsmarkten? Hoe zijn deze regels van invloed op de kwaliteit van een product, en welke kosten levert dat op? In hoeverre werken deze kosten door in de internationale productieketens van Nederlandse exporteurs? Deze vragen worden beantwoord in de monitor.