Hoger onderwijs

Wat behelst het onderzoek

Doel

De statistiek over hoger onderwijs (ho) geeft informatie over ingeschrevenen en gediplomeerden in het ho. Gediplomeerden kunnen onderscheiden worden naar geslacht en migratieachtergrond, ingeschrevenen kunnen daarnaast onderscheiden worden naar vooropleiding, internationale student (wel/niet) en verblijfsjaar (eerstejaars- en ouderejaarsstudent). Kenmerken van de inschrijving waar informatie over geboden wordt zijn onderwijssoort (hoger beroepsonderwijs (hbo) en wetenschappelijk onderwijs (wo)), studierichting, opleidingsvorm en opleidingsfase. Ook diploma’s kunnen onderscheiden worden naar onderwijssoort, studierichting en opleidingsvorm en daarnaast naar soort diploma.

Doelpopulatie

Alle ingeschrevenen en gediplomeerden in het door de overheid bekostigde hoger onderwijs. Vanaf studiejaar 2012/’13 bevat de doelpopulatie gediplomeerden ook de theologische universiteiten, de Universiteit voor Humanistiek en de Transnationale Universiteit Limburg. Aan de populatie ingeschrevenen zijn de theologische universiteiten en de Universiteit voor Humanistiek in studiejaar 2015/’16 toegevoegd en is de Transnationale Universiteit Limburg vanaf studiejaar 2016/'17 meegenomen.

Statistische eenheid

Personen.

Aanvang onderzoek

Over ingeschrevenen is op StatLine informatie beschikbaar vanaf studiejaar 2000/’01 en over gediplomeerden is informatie beschikbaar vanaf 2002/’03.

Frequentie

Jaarlijks.

Publicatiestrategie

In het eerste kwartaal van het kalenderjaar worden voorlopige cijfers van het nieuwe studiejaar toegevoegd aan de bestaande StatLine-tabellen. In het tweede kwartaal van het kalenderjaar worden de voorlopige cijfers van het voorgaande studiejaar vervangen door definitieve cijfers.

Hoe wordt het uitgevoerd

Soort onderzoek

Beschrijvend onderzoek op basis van registerinformatie.

Waarnemingsmethode

Gegevens over inschrijvingen in het ho en over ho-diploma's zijn afkomstig uit het ééncijferbestand hoger onderwijs dat het CBS ontvangt van de Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO). Dit bestand wordt gebruikt om te bepalen welke personen op 1 oktober van een gegeven studiejaar een inschrijving in het ho hebben. Ook biedt dit bestand informatie over behaalde ho-diploma’s.

Berichtgevers

Verplichte elektronische gegevensverstrekkingen door onderwijsinstellingen die zijn bekostigd door het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) en – t/m 2018 - het Ministerie van Economische Zaken (EZ) vormen de basis van het ééncijferbestand hoger onderwijs dat CBS jaarlijks van DUO ontvangt. DUO verrijkt dit bestand met een aantal gecoördineerde afleidingen (variabelen) die afgesproken zijn in de werkgroep Eéncijfer Hoger Onderwijs. In deze werkgroep zijn het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, DUO, de Inspectie van het Onderwijs, de Vereniging van Universiteiten, de Vereniging Hogescholen en het CBS vertegenwoordigd. De persoonsgegevens zijn afkomstig uit het Sociaal Statistisch Bestand. De indeling van opleidingen in studierichtingen wordt door het CBS verzorgd aan de hand van de International Standard Classification of Education (ISCED).

Steekproefomvang

Niet van toepassing.

Controle- en correctiemethoden

DUO controleert de gegevens die zij van haar berichtgevers ontvangt op volledigheid en consistentie en brengt zo nodig in overleg met hen verbeteringen aan in het bronbestand. Bij het samenstellen van het ééncijferbestand voert DUO diverse controles uit. Deze controles zijn besproken in de werkgroep Eéncijfer Hoger Onderwijs. Voordat het ééncijferbestand hoger onderwijs formeel wordt goedgekeurd worden door alle leden van de werkgroep Eéncijfer Hoger Onderwijs afzonderlijk controles uitgevoerd op dit bestand.

Weging

Niet van toepassing.

Wat is de kwaliteit van de uitkomsten

Nauwkeurigheid

De voorlopige cijfers geven doorgaans een kleine onderschatting van het aantal ingeschrevenen en gediplomeerden als gevolg van latere leveringen van gegevens aan DUO. De definitieve cijfers kunnen soms licht afwijken van cijfers die DUO zelf publiceert. Dit komt doordat DUO incidenteel verbeteringen in oudere jaren doorvoert, waar het CBS definitieve cijfers niet meer aanpast.
Afwijkingen tussen CBS en DUO zijn groter voor internationale studenten. De reden hiervoor is dat DUO bij de bepaling van internationale studenten uitgaat van de meest recente nationaliteit van een student, zoals bekend bij DUO, terwijl het CBS kijkt naar de nationaliteit van de student op 1 oktober van het betreffende studiejaar. Studenten die in de loop van de tijd de Nederlandse nationaliteit krijgen, veranderen daarmee bij DUO van internationale student naar niet-internationale student voor alle jaren waarin ze ingeschreven staan. Bij het CBS vindt die wijziging pas plaats in het jaar dat de student daadwerkelijk de Nederlandse nationaliteit krijgt. Dit betekent dat de verschillen tussen het CBS en DUO wat betreft het aantal internationale studenten steeds groter wordt naarmate men verder terug gaat in de tijd.

Volgtijdelijke vergelijkbaarheid

Bij het volgtijdelijk vergelijken van de cijfers moet er rekening gehouden worden met een aantal zaken: (1) de invoering van het bachelor-masterstelsel, (2) de invoering van de tweejarige associate degree opleiding in het hbo in studiejaar 2006/’07 en (3) clusteringen en splitsingen van studies van jaar op jaar waardoor cijfers over studierichtingen minder goed vergelijkbaar zijn over tijd.
Na invoering van het bachelor-masterstelsel in het studiejaar 2002/’03 is in het hbo aan iedereen een bachelordiploma uitgereikt, ongeacht of de gediplomeerde een opleiding ‘oude stijl’ of een bacheloropleiding met succes had afgerond. In het wo, daarentegen, zijn doctoraaldiploma’s geleidelijk vervangen door bachelor- en masterdiploma’s. Hierdoor is het aantal diploma’s in het wo niet goed vergelijkbaar in de tijd. Het aantal inschrijvingen is wel vergelijkbaar in de tijd, omdat studenten per onderwijssoort (hbo of wo) maar een keer meetellen.

Beschrijving kwaliteitsstrategie

Het door DUO geleverde bestand wordt na binnenkomst nogmaals door specialisten van het CBS gecontroleerd. Zo nodig worden in onderling overleg alsnog verbeteringen in het bronbestand aangebracht.