Vertraging en op- en afstroom in het voortgezet onderwijs

De statistieken over vertraging in het voortgezet onderwijs (vo) zijn samengesteld door de gegevens van leerlingen van twee opeenvolgende schooljaren met elkaar te vergelijken op basis van het persoonsgebonden nummer onderwijs. Van alle leerlingen die op 1 oktober van het basisjaar staan ingeschreven in het vo wordt bekeken welke onderwijspositie ze een jaar later (bestemmingsjaar) in het vo hebben. Als het leerjaar van het basisjaar gelijk is aan dat van het bestemmingsjaar is een leerling vertraagd, ongeacht een verandering van niveau. Deze leerling doet immers langer over het halen van het diploma dan een leerling die de opleiding regulier doorloopt.

Een leerling kan op meerdere manieren vertraging oplopen. Wanneer een leerling vertraging oploopt en op hetzelfde niveau blijft, noemen we dit doubleren of zittenblijven. Bijvoorbeeld wanneer een leerling van havo3 naar havo3 gaat. Een leerling kan ook in hetzelfde leerjaar blijven, maar dan van een hoger (opstroom) of juist lager niveau (afstroom). De volgende niveaus worden bij de bepaling van op- en afstroom onderscheiden (van laag naar hoog):

  1. vmbo basisberoepsgerichte leerweg
  2. vmbo kaderberoepsgerichte leerweg
  3. vmbo gemengde/theoretische leerweg
  4. havo
  5. vwo

Voor de leerlingen in leerjaar 1 en 2 is geen onderscheid gemaakt naar op- of afstroom. Deze leerlingen hebben namelijk vaak nog geen definitieve keuze gemaakt voor een onderwijssoort en zitten nog in een brede, algemene klas, bijvoorbeeld voor havo/vwo.

Vanaf 2010/’11 naar 2011/’12 wordt geen vertraging in leerjaar 1 en totaal vmbo/havo/vwo weergegeven. De reden hiervan is dat onder leerjaar 1 ook leerlingen in een internationale schakelklas (ISK) vallen. Deze leerlingen kunnen meerdere schooljaren in een ISK blijven. Leerlingen in een ISK zijn niet te onderscheiden van andere leerlingen in leerjaar 1, waardoor voor leerlingen in leerjaar 1 niet vast te stellen is of zij vertraagd zijn.

Het voortgezet onderwijs in de tabellen over vertraging is exclusief het praktijkonderwijs. Het praktijkonderwijs kent namelijk geen leerjaren, waardoor deze leerlingen geen vertraging kunnen oplopen.

In enkele gevallen komt het voor dat een leerling in het bestemmingsjaar niet alleen een inschrijving heeft in het vo, maar ook in het middelbaar beroepsonderwijs (mbo) of hoger onderwijs (ho). In deze gevallen wordt uitgegaan van de inschrijving in het mbo of ho (uitgezonderd mbo exameninschrijvingen). Deze leerlingen zijn dus per definitie niet vertraagd.

Gebruikte databronnen

  •  Schooljaren 2003/'04 tot en met 2004/'05: Onderwijsnummerbestand Voortgezet Onderwijs (BRON-VO), Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO)/CBS én leerlingtellingen vmbo landbouwonderwijs, Ministerie van Economische Zaken;
  •  Vanaf 2006/'07: Eéncijferbestand voortgezet onderwijs van DUO en CBS;
  •  Stelsel van Sociaal-statistische Bestanden (SSB), CBS.