Handel in voeding en dranken onderhevig aan kwaliteit verbeterende regels

Voor de internationale handel van voeding en dranken gaat het vooral om sanitaire en fytosanitaire (SPS) maatregelen. Landen stellen bijvoorbeeld eisen aan de hygiëne, of verbieden schadelijke stoffen in bepaalde producten. Deze producten mogen pas op de Nederlandse markt komen als ze voldoen aan de gestelde eisen. Het gaat daarbij om handel met landen buiten de EU. Binnen de EU gelden dezelfde regels waardoor er aan de grens niet op gecontroleerd hoeft te worden. De meeste producten moeten aan meerdere regels tegelijk voldoen. 97 procent van de importwaarde moet bijvoorbeeld voldoen aan bepaalde tolerantiegrenzen voor residuen, 96 procent aan etiketterings-, markerings- en verpakkingsvereisten, 87 procent aan hygiënische eisen. 

Verbod op gebruik van pesticide ethyleenoxide door EU

Met de niet-tarifaire maatregelen (NTM's) stelt de EU hogere voorwaarden dan de regels die wereldwijd gelden. Zo verbiedt de EU het gebruik van de pesticide ethyleenoxide, terwijl dat in andere landen wel toegestaan is. De EU stelt dat in de voedingsmiddelen die geïmporteerd worden, maximaal 0,1 mg/kg ethyleenoxide aanwezig mag zijn. Producten met een hogere waarde mogen de EU, en dus Nederland, niet binnenkomen. Er zijn recentelijk echter al meerdere terugroepacties geweest van bijvoorbeeld sesamzaad, gember, of voedingssupplementen die deze maximumwaarde overschreden. Omdat er immers maar steekproefsgewijs gecontroleerd wordt of de ingevoerde goederen aan de gestelde eisen voldoen kan het gebeuren dat er producten binnenkwamen die de SPS-regel overtraden.

Nederlandse bedrijven komen veel regels tegen bij export van voedingsproducten

Ook Nederlandse exporteurs moeten rekening houden met bepaalde SPS-regels die gelden in exportbestemmingen buiten de EU. De extra-EU-landen waar Nederland naartoe exporteert stellen ook veel eisen aan de kwaliteit en veiligheid van voeding en dranken: 96 procent van de Nederlandse exportwaarde van deze goederen had in 2020 te maken met minimaal één SPS-maatregel. Net zoals bij de import van voeding en dranken gaat het voornamelijk om verboden of beperkingen, tolerantiegrenzen voor residuen en eisen met betrekking tot etikettering, markering of verpakking.

Brexit en niet-tarifaire maatregelen

Bij de Brexit spelen niet-tarifaire maatregelen, de regels die de handel beïnvloeden, een grote rol. De bederfelijke goederen die begin 2021 in de file bij Engelse havens stonden voor controle waren daar een voorbeeld van. Door het verlaten van de gemeenschappelijke interne markt is de relatie tussen het Verenigd Koninkrijk en de EU voor wat betreft NTM’s hetzelfde als tussen de EU en elk ander derde land. Bij import uit het Verenigd Koninkrijk moeten handelaren autorisaties en certificaten verstrekken, en bij binnenkomst in de EU wordt gecontroleerd of producten aan de geldende regels voldoen. Ook andersom geldt dat, waardoor Nederlandse exporteurs te maken hebben met regels en controles die er voorheen niet waren bij handel met het Verenigd Koninkrijk. Dit resulteert in hogere kosten voor bedrijven die handelen met het Verenigd Koninkrijk.

Handelsregels verbeteren kwaliteit, maar leveren ook kosten op

Landen stellen niet-tarifaire maatregelen in om de kwaliteit en veiligheid van verhandelde goederen te waarborgen, en uit onderzoek naar de Nederlandse export blijkt ook dat de handelsregels de kwaliteit van de goederen ten goede komt. Zo ligt de kwaliteit van geëxporteerde agrarische producten gemiddeld 9,6 procent hoger wanneer deze onderhevig zijn aan minimaal één SPS-maatregel. Het kost exporteurs echter ook tijd en geld om aan de ingestelde regels te voldoen. CBS heeft nu onderzocht dat de kwaliteitsverbeteringen ten gevolge van de niet-tarifaire maatregelen de kosten van de maatregelen ruimschoots compenseren.

In de nieuwste editie van de CBS Internationaliseringsmonitor staan niet-tarifaire maatregelen (NTM’s) zoals de hiervoor genoemde SPS-maatregelen centraal. Wat zijn NTM’s en welke maatregelen bestaan er? Hoeveel komen ze voor in buitenlandse bestemmingsmarkten? Hoe zijn deze regels van invloed op de kwaliteit van een product, en welke
kosten levert dat op? In hoeverre werken deze kosten door in de internationale productieketens van Nederlandse exporteurs? Deze vragen worden beantwoord in de monitor.