Meer zicht op kleine innovatieve bedrijven in Nederland

‘Innovatie is een van de belangrijkste bronnen van economische groei’, zegt Henry van der Wiel van het ministerie van EZK. ‘Het draagt bij aan oplossingen voor maatschappelijke vraagstukken, bijvoorbeeld op het gebied van het milieu. Innovatie zorgt ook voor een hogere arbeidsproductiviteit en meer verdienvermogen om de oplossingen van deze vraagstukken te kunnen bekostigen.’ Daarom is innovatie belangrijk voor het kabinet en is afgesproken dat 2,5 procent van het BBP naar Research en Development moet gaan. ‘Om beleidsdoelen als ministerie te monitoren, hebben we informatie nodig’, legt Van der Wiel uit. ‘Bij de informatie over innovatie van het CBS viel op dat de kleine bedrijven in de cijfers buiten schot blijven, terwijl zij wel een belangrijk deel van de economie vormen.’

Elkaar aanvullen

Zowel het CBS als Innovatiespotter brengen al jaren innovatie in beeld. Het verzoek van het ministerie bood gelegenheid om te onderzoeken in hoeverre beide organisaties elkaar aanvullen. ‘We hanteren ieder een andere aanpak’, zegt CBS-onderzoeker Bob van den Berg. Het CBS baseert zich op registers en enquêtes en beschikt over gedetailleerde gegevens van bedrijven. Innovatiespotter gebruikt naast machine learning ook een ‘expert beoordeling’. Directeur Gea Vellinga van Innovatiespotter: ‘Wij zoeken met webscraping en machine learning doorlopend naar innovatie, technologie en duurzaamheid bij álle bedrijven in Nederland. We hebben daardoor ook overzicht over de kleine bedrijven en startups. Daarbij kijken we op een andere manier naar sectoren. Traditioneel worden bedrijven bij één sector ingedeeld, daar wijken wij vanaf. Neem de sector energie: niet alleen bedrijven die in olie of windenergie zitten horen daarbij, maar ook het specialistische vervoer van grote onderdelen van windturbines of bedrijven die warmtepompen installeren.’ Als onderdeel van het project voerde Innovatiespotter een pilot uit naar het in kaart brengen van de energiesector. Vellinga: ‘Die pilot leverde nieuwe inzichten in het huidige energie-ecosysteem op. In Noord-Nederland zijn zo’n 1 500 bedrijven actief met het aanbieden van energie-gerelateerde producten en diensten. Een aanzienlijk deel ervan is innovatief.’

‘Met de nieuwe methode van het CBS zijn bijna 30 000 kleine innovatieve bedrijven geïdentificeerd’

Lerend model

Het CBS heeft in de afgelopen maanden onderzocht hoe het zijn bereik kan verbreden zonder de enquêtedruk voor bedrijven te vergroten. Van den Berg: ‘We richten ons nu ook op bedrijven met minder dan tien werknemers. We hebben een model ontworpen waarbij we met webscrapers en machine learning innovatieve bedrijven identificeren op basis van hun websites. Dat model is werkbaar, met de kanttekening dat de woorden die wijzen op innovatie snel evolueren. Het model moet dus steeds opnieuw getraind worden.’ Innovatiespotter onderzocht of hun aanpak een aanvulling oplevert op de bestaande resultaten van het CBS. ‘We zitten dichter op de actualiteit dan het CBS: registers en enquêtes gaan altijd over het verleden. Als wij met onze webscraping-technologie nieuwe informatie over de activiteiten van een bedrijf vinden, dan verwerken we die direct.’

Scherp beeld

De samenwerking tussen het CBS en Innovatiespotter is goed verlopen. Vellinga: ‘Onze dataset wordt dagelijks actueel gehouden. Het CBS werkt met peildata, omdat zij voor hun statistieken over specifieke periodes moeten kunnen rapporteren. Dit maakt vergelijken soms ingewikkeld. Een belangrijk verschil is ook: het CBS levert statistiek, het gaat uit van gemiddelden. Wij werken met overzichten van bedrijven. Onze resultaten moeten dus precies kloppen. Juist door die verschillen hebben we veel van elkaar geleerd.’ Van den Berg: ‘We zijn tot een mooi resultaat gekomen door onze methodes en resultaten als aanvulling op elkaar te zien.’

Officiële statistiek

Van der Wiel is tevreden. ‘Met de nieuwe methode van het CBS zijn bijna 30 000 kleine innovatieve bedrijven geïdentificeerd. Aan dat aantal kun je zien dat de bijdrage van kleine bedrijven aan innovatie relevant is.’ Het gaat nog om experimentele resultaten. De methode moet nog gevalideerd worden. ‘Bovendien draaien deze cijfers alleen om technologische vernieuwing, terwijl innovatie bijvoorbeeld ook kan plaatsvinden in het sociale domein. We gaan daarom graag met het CBS en Innovatiespotter in gesprek over het vervolg. We zijn er nog niet, dit is pas het begin.’ Van den Berg is het daarmee eens: ‘Dit project is zeker nog niet klaar. We zijn er positief over, maar nu is het de uitdaging om de resultaten om te zetten in officiële cijfers over kleine innovatiebedrijven.’