ICT-gebruik bij bedrijven; bedrijfsgrootte, 2023
Verklaring van tekens
Tabeltoelichting
Deze tabel bevat cijfers over het gebruik van informatie- en communicatietechnologie (ICT) door bedrijven met 10 of meer werkzame personen. De gegevens kunnen worden uitgesplitst naar bedrijfsgrootte. De verslagperiode betreft het jaar 2023. Een aantal onderwerpen hebben echter betrekking op het jaar 2022. In die gevallen wordt dit vermeld in de toelichting bij het betreffende onderwerp.
Gegevens beschikbaar over 2023.
Status van de cijfers:
De cijfers in deze tabel zijn nader voorlopig.
Wijzigingen per 12 december 2025:
De voorlopige cijfers voor ‘Telewerk komt voor’ en ‘Verdeling van omzet’ in de sectie 'Verkoop via website/apps' zijn verbeterd. Onvoldoende betrouwbare cijfers zijn weergegeven met een punt.
Wijzigingen per 12 december 2024:
Ondanks de zorgvuldigheid waarmee de cijfers over het ICT gebruik door bedrijven worden samengesteld, is helaas geconstateerd dat de gepubliceerde cijfers voor de verslagperiode 2023 door een technische fout niet correct waren. De cijfers zijn gebruikt in de publicaties Cybersecuritymonitor, Digital Trust Center, AI vacatures, MKB en digitalisering 2023 en de Monitor online platformen 2023 (Hoofdstuk 6. Verkoop via online platformen). Deze versie van deze tabel bevat de gecorrigeerde cijfers.
Wanneer komen er nieuwe cijfers?
Cijfers over 2024 komen in december 2024 beschikbaar. Deze cijfers zullen worden gepubliceerd in een nieuwe tabel.
Toelichting onderwerpen
- Clouddiensten
- Het gebruik van cloud-computing of de cloud betreft ICT-diensten via internet. Bedrijven kunnen hiermee bijvoorbeeld opslagcapaciteit, software en rekenkracht gebruiken via internet in plaats van lokaal op hun eigen servers of computers. Clouddiensten zoals gemeten in dit onderzoek voldoen aan de volgende criteria: servers van de aanbieder leveren de diensten; de gebruiker kan de diensten eenvoudig zelf uitbreiden of juist verminderen (bijvoorbeeld de benodigde opslagcapaciteit verhogen of verlagen); de gebruiker heeft na installatie altijd toegang tot de diensten, zonder tussenkomst van de aanbieder; de gebruiker betaalt voor de diensten. Een verbinding via VPN (Virtual Private Network) kan ook tot de cloud behoren.
- Clouddiensten gebruikt voor
- Bedrijven die clouddiensten gebruiken voor de volgende doeleinden:
- Veiligheidssoftware
- Veiligheidssoftware, zoals antivirus programmatuur, network acces control (als clouddienst)
- ICT-veiligheid
- Informatie over maatregelen, controles en procedures die een bedrijf toepast met betrekking tot ICT-systemen, met als doel de integriteit, authenticiteit, beschikbaarheid en vertrouwelijkheid van gegevens (data) en systemen te borgen.
- Gebruikte ICT-veiligheidsmaatregelen
- Maatregelen die bedrijven genomen hebben om hun cyberweerbaarheid te verhogen.
- Antivirussoftware
- Het gebruik van antivirussoftware betreft zowel gratis als betaalde software.
- Beleid voor sterke wachtwoorden
- Wachtwoorden die ten minste acht gemengde karakters hebben, die veranderd moeten worden na een bepaalde periode en/of naar aanleiding van bijvoorbeeld een ICT-veiligheidsincident, en die versleuteld worden verstuurd en opgeslagen
- Biometrische methoden
- Identificatie en authenticatie van gebruikers worden via biometrische methoden vastgesteld. Authenticatie via bijvoorbeeld een vingerafdruk, de stem of het gezicht.
- Authenticatie via soft- of hardwaretoken
- Het gaat om identificatie en authenticatie van gebruikers via software of hardware-tokens om toegang te krijgen tot de ICT-systemen (oftewel twee-factor authenticatie), bijvoorbeeld via smartcards, USB-beveiligingssleutels of mobiele telefoons (eenmalige inlogcodes via SMS of app).
- Encryptie van data
- Het gaat om versleutelingstechnieken (encryptie) van data, documenten of e-mails. In 2017 werd encryptie nog opgedeeld in encryptie van opslagen en verstuurde data; vanaf 2018 is het samengevoegd.
- Gegevens op andere fysieke locatie
- Het gaat om het op een andere fysieke locatie bewaren van (reserve)gegevens (offsite data-backup). Opslag in de cloud telt ook mee.
- Network access control
- Alleen apparaten die voldoen aan bepaalde eisen krijgen toegang tot het bedrijfsnetwerk, bijvoorbeeld alleen apparaten die de laatste update van een besturingssysteem hebben geïnstalleerd.
- VPN internetgebruik buiten het bedrijf
- Het gaat om het gebruik van een Virtual Private Network (VPN) bij internetgebruik buiten het eigen bedrijf. Een VPN zorgt ervoor dat alle internetverkeer tussen de gebruiker en de VPN-server wordt versleuteld. Daardoor kan het verkeer niet worden afgeluisterd, en kan de inhoud van bezochte websites niet worden gemanipuleerd door kwaadwillenden (bijvoorbeeld man-in-the-middle-aanvallen).
- Logbestanden voor analyse incidenten
- Logbestanden opslaan om incidenten achteraf te analyseren
- Methodes voor beoordelen ICT-veiligheid
- Het gaat om methodes om de ICT-veiligheid in het bedrijf te kunnen beoordelen, zoals de veiligheidsmaatregelen laten controleren door derden, of tests uitvoeren. Voorbeelden zijn: penetration testing (pen test), red teaming, ethisch hacken, back-up systemen testen of gesimuleerde ICT-veiligheidsincidenten zoals phishing-emails versturen. Dergelijke tests worden uitgevoerd om op een veilige manier kwetsbaarheden in ICT-systemen op te sporen.
- Risicoanalyses
- Periodiek beoordelen wat de kans is dat het bedrijf wordt getroffen door een incident, en wat daarvan de mogelijke gevolgen zouden zijn
- ICT-veiligheid volg- en detectiesysteem
- Geavanceerd ICT-veiligheid volg- en detectiesysteem dat verdachte activiteiten op het ICT-systeem van het bedrijf kan detecteren. Dus niet standaard antivirussoftware, maar systemen zoals Next Generation Intrusion Prevention System (NGIPS), Next Generation Firewall (NGFW) of Intrusion Detection System (IDS).
- Training personeel ICT-veiligheid
- Het aanbieden van trainingen (al dan niet verplicht) aan het personeel als methode om het eigen personeel meer bewust te maken van hun verplichtingen ten opzichte van ICT-veiligheidszaken
- Vrijwillige training
- Vrijwillige training of het aanbieden van intern beschikbare informatie (bijvoorbeeld informatie op het intranet)
- Verplichte training
- Verplichte trainingen of cursussen of het verplicht bekijken van documenten of instructiefilmpjes
- Met contract
- Met een contract (bijvoorbeeld een arbeidscontract)
- Documentatie van ICT-veiligheid
- Welke ICT-veiligheid gerelateerde zaken heeft het bedrijf gedocumenteerd en wanneer zijn deze voor het laatst gereviewd.
- ICT-veiligheidsdocumenten aanwezig
- Documenten over ICT-veiligheid en datavertrouwelijkheid hebben betrekking op training in ICT gebruik, ICT-veiligheidsmaatregelen, de evaluatie van ICT-veiligheidsmaatregelen, schema’s om ICT-veiligheidsdocumenten te updaten, enz.
- Uitvoering ICT-veiligheidswerkzaamheden
- Uitvoerenden binnen het bedrijf van ICT-veiligheid gerelateerde zaken (zoals veiligheidstesten, ICT-veiligheidstrainingen, oplossen van ICT-veiligheidsincidenten)
- Uitbesteed aan extern bedrijf
- Eigen personeel
- Eigen personeel en extern bedrijf
- Niet van toepassing
- Optreden van ICT-veiligheidsincidenten
- Soort van ICT-veiligheidsincidenten die bij bedrijven zijn voorgevallen in 2022, opgesplitst naar incidenten door een aanval van buitenaf en incidenten door systeemfouten of onbedoeld toedoen van eigen personeel.
- Incident met interne oorzaak gehad
- Het gaat om bedrijven waarbij een of meerdere onbedoelde ICT-incidenten zijn voorgevallen in 2022, zoals incidenten door onopzettelijk toedoen van eigen personeel of incidenten door een hardware of systeem fout.
- Incident door aanval van buiten gehad
- Bedrijven waarbij een of meerdere ICT-incidenten veroorzaakt door een aanval van buitenaf zijn voorgevallen in 2022
- Soorten interne oorzaken
- Soort van interne oorzaken van ICT-veiligheidsincidenten. Interne oorzaken zijn systeemfouten of onbedoelde acties van eigen personeel.
- Uitval ICT-dienst door veiligheidsinc.
- Het gaat om bedrijven waarbij een of meerdere ICT-incidenten zoals een storing in hardware of software zijn opgetreden in 2022. Een aanval door kwaadwillenden valt hier niet onder.
- Vernietiging data door veiligheidsinc.
- Vernietiging of verminking van data als gevolg van ICT-gerelateerde veiligheidsincidenten (bv storing in hardware of software)
- Kosten ICT-veiligheidsincidenten
- Kosten als gevolg van zowel externe of interne ICT-veiligheidsincidenten.
- Kosten incident intern gehad
- Bedrijven die kosten hebben gehad voor een of meerdere ICT-incidenten in 2022 veroorzaakt door onopzettelijk toedoen van eigen personeel.
- Kosten incident aanval buitenaf gehad
- Bedrijven die kosten hebben gehad voor een of meerdere ICT-incidenten in 2022 veroorzaakt door een aanval van buitenaf
- Kosten gehad naar soort intern incident
- Kosten gehad naar soorten interne ICT-veiligheidsincidenten.
- Uitval ICT-dienst door veiligheidsinc.
- Kosten door uitval van ICT-diensten als gevolg van ICT-gerelateerde veiligheidsincidenten, zoals een storing in hardware of software
- Vernietiging data door veiligheidsinc.
- Kosten door vernietiging of verminking van data als gevolg van ICT-gerelateerde veiligheidsincidenten, zoals een storing in hardware of software storing in hardware of software
- Verzekering ICT-veiligheidsincidenten
- Bedrijf verzekerd voor ICT-veiligheidsincidenten