ICT-gebruik bij kleine bedrijven; bedrijfsgrootte, 2019
Verklaring van tekens
Tabeltoelichting
Deze tabel bevat cijfers over het gebruik van informatie- en communicatietechnologie (ICT) door bedrijven met 2 of meer werkzame personen. De gegevens kunnen worden uitgesplitst naar bedrijfsgrootte en bedrijfstak. Normaliter beperkt het onderzoek naar het ICT-gebruik door bedrijven zich tot bedrijven met 10 of meer werkzame personen. In 2018 is dit onderzoek, met een iets minder uitgebreide vragenlijst, ook uitgevoerd onder bedrijven met 2 tot 10 werkzame personen. Om het ICT-gebruik van de kleine bedrijven te kunnen vergelijken met die van de grotere bedrijven, is een deel van de uitkomsten van de grote bedrijven ook opgenomen in deze tabel. De verslagperiode betreft het jaar 2019. Een aantal onderwerpen heeft echter betrekking op het jaar 2018. In die gevallen wordt dit vermeld in de toelichting bij het betreffende onderwerp.
Gegevens beschikbaar over 2019.
Status van de cijfers:
De cijfers in deze tabel zijn definitief.
Wijziging per juni 2020:
Het effect op de omzet van online platforms is gesplitst in Effect online platforms e-commerce voor bedrijven met e-commerce en Effect online platforms e-commerce voor alle bedrijven, ook de bedrijven zonder e-commerce.
Wijziging per november 2020:
In de vorige versie was abusievelijk het onderwerp 'Telewerk komt voor' opgenomen. Dit terwijl deze vraag niet is gesteld aan bedrijven met minder dan 10 werknemers. Dit is in deze versie gecorrigeerd.
Wijzigingen per april 2022:
In de vorige versie was abusievelijk de categorie 'Eigen personeel en externe leverancier' niet opgenomen bij de sub-sectie over 'Uitvoering van ICT-veiligheid'. De cijfers over 'Vaste Internetverbinding' zijn gereviseerd door een verbetering bij een imputatieregel. Het onderwerp “Incident opgetreden” wordt uitgesplitst naar “Incident door interne oorzaak” en “Incident door aanval van buiten”. Het onderwerp “Incident opgetreden” wordt weggelaten. De onderwerpen van de secties “Optreden van ICT-veiligheidsincidenten” worden ingedeeld naar interne en externe oorzaken en die van “Kosten door ICT-veiligheidsincidenten” naar kosten door intern of extern incident. Verder zijn de cijfers van deze tabel gereviseerd door het gebruik van verbeterde ophoogfactoren en een verbeterde schattingsmethodiek van de omzetcijfers.
Wanneer komen er nieuwe cijfers?
Cijfers over 2020 komen in januari 2021 beschikbaar.
Toelichting onderwerpen
- ICT-veiligheid
- Informatie over maatregelen, controles en procedures die een bedrijf toepast met betrekking tot ICT-systemen, met als doel de integriteit, authenticiteit, beschikbaarheid en vertrouwelijkheid van gegevens (data) en systemen te borgen.
- Gebruikte ICT-veiligheidsmaatregelen
- Maatregelen die bedrijven genomen hebben om hun cyberweerbaarheid te verhogen.
- Anti-virussoftware
- Het gebruik van antivirussoftware betreft zowel gratis als betaalde software.
- Beleid voor sterke wachtwoorden
- Wachtwoorden die ten minste acht gemengde karakters hebben, die veranderd moeten worden na een bepaalde periode en/of naar aanleiding van bijvoorbeeld een ICT-veiligheidsincident, en die versleuteld worden verstuurd en opgeslagen.
- Updaten software/besturingssysteem
- Up-to-date houden van de software en het besturingssysteem
- Authenticatie via soft- of hardwaretoken
- Het gaat om identificatie en authenticatie van gebruikers via software of hardware-tokens om toegang te krijgen tot de ICT-systemen (oftewel twee-factor authenticatie), bijvoorbeeld via smartcards, USB-beveiligingssleutels of mobiele telefoons (eenmalige inlogcodes via SMS of app).
- Encryptie van data
- Het gaat om versleutelingstechnieken (encryptie) van data, documenten of e-mails. In 2017 werd encryptie nog opgedeeld in encryptie van opslagen en verstuurde data; vanaf 2018 is het samengevoegd.
- Gegevens op andere fysieke locatie
- Het gaat om het op een andere fysieke locatie bewaren van (reserve)gegevens (offsite data-backup). Opslag in de cloud telt ook mee.
- Network access control
- Alleen apparaten die voldoen aan bepaalde eisen krijgen toegang tot het bedrijfsnetwerk, bijvoorbeeld alleen apparaten die de laatste update van een besturingssysteem hebben geïnstalleerd.
- VPN internetgebruik buiten het bedrijf
- Het gaat om het gebruik van een Virtual Private Network (VPN) bij internetgebruik buiten het eigen bedrijf. Een VPN zorgt ervoor dat alle internetverkeer tussen de gebruiker en de VPN-server wordt versleuteld. Daardoor kan het verkeer niet worden afgeluisterd, en kan de inhoud van bezochte websites niet worden gemanipuleerd door kwaadwillenden (bijv. man-in-the-middle-aanvallen).
- Logbestanden voor analyse incidenten
- Logbestanden opslaan om incidenten achteraf te analyseren
- Methodes voor beoordelen ICT-veiligheid
- Het gaat om methodes om de ICT-veiligheid in het bedrijf te kunnen beoordelen, zoals de veiligheidsmaatregelen laten controleren door derden, of tests uitvoeren. Voorbeelden zijn: penetration testing (pen test), red teaming, ethisch hacken, back-up systemen testen of gesimuleerde ICT-veiligheidsincidenten zoals phishing-emails versturen. Dergelijke tests worden uitgevoerd om op een veilige manier kwetsbaarheden in ICT-systemen op te sporen.
- Risicoanalyses
- Periodiek beoordelen wat de kans is dat het bedrijf wordt getroffen door een incident, en wat daarvan de mogelijke gevolgen zouden zijn
- Training personeel ICT-veiligheid
- Het aanbieden van trainingen (al dan niet verplicht) aan het personeel om het meer bewust te maken van hun verplichtingen ten opzichte van ICT-veiligheidszaken
- Vrijwillige training
- Vrijwillige training of het aanbieden van intern beschikbare informatie (bijvoorbeeld informatie op het intranet)
- Verplichte training
- Verplichte cursussen of het verplicht bekijken van instructiefilmpjes
- Met contract
- Met een contract (bijvoorbeeld een arbeidscontract)
- Documentatie van ICT-veiligheid
- Welke ICT-veiligheid gerelateerde zaken heeft het bedrijf gedocumenteerd en wanneer zijn deze voor het laatst gereviewd.
- ICT-veiligheidsdocumenten aanwezig
- Documenten over ICT-veiligheid en datavertrouwelijkheid hebben betrekking op training in ICT gebruik, ICT-veiligheidsmaatregelen, de evaluatie van ICT-veiligheidsmaatregelen, schema’s om ICT-veiligheidsdocumenten te updaten, enz.
- Wat is gedocumenteerd
- Bedrijven met documenten met maatregelen, praktijken, of procedures voor de volgende ICT-veiligheid gerelateerde zaken
- Preventie van veiligheidsincidenten
- Preventie van veiligheidsincidenten zoals pharming, phishing attacks, ransomware, enzovoorts
- Optreden van ICT-veiligheidsincidenten
- Soort van ICT-veiligheidsincidenten die bij bedrijven zijn voorgevallen in 2018, opgesplitst naar incidenten door een aanval van buitenaf en incidenten door systeemfouten of acties van eigen personeel.
- Incident door interne oorzaak
- Bedrijven waarbij een of meerdere ICT-incidenten zijn voorgevallen in 2018, zoals incidenten door acties van eigen personeel of incidenten door een hardware of systeem fout.
- Incident door aanval van buiten
- Bedrijven waarbij een of meerdere ICT-incidenten zijn voorgevallen in 2018 veroorzaakt door een aanval van buitenaf.
- Interne oorzaken
- Soort van interne oorzaken van ICT-veiligheidsincidenten. Interne oorzaken zijn systeemfouten of acties van eigen personeel.
- Uitval ICT-dienst door veiligheidsinc.
- Het gaat om bedrijven waarbij een of meerdere ICT-incidenten zoals een storing in hardware of software zijn opgetreden in 2018. Een aanval door kwaadwillenden valt hier niet onder.
- Vernietiging data door veiligheidsinc.
- Vernietiging of verminking van data als gevolg van ICT-gerelateerde veiligheidsincidenten (bv storing in hardware of software).
- Kosten door ICT-veiligheidsincidenten
- Kosten als gevolg van zowel externe of interne ICT-veiligheidsincidenten.
- Kosten incident aanval buitenaf
- Bedrijven die kosten hebben gehad voor een of meerdere ICT-incidenten in 2018 veroorzaakt door een aanval van buitenaf
- Kosten incident intern
- Bedrijven die kosten hebben gehad voor een of meerdere ICT-incidenten in 2018 veroorzaakt door systeemfouten of acties van eigen personeel.
- Kosten door intern incident
- Kosten als gevolg van interne ICT-veiligheidsincidenten.
- Uitval ICT-dienst door veiligheidsinc.
- Kosten door uitval van ICT-diensten in 2018 als gevolg van ICT-gerelateerde veiligheidsincidenten, zoals een storing in hardware of software
- Vernietiging data door veiligheidsinc.
- Kosten door vernietiging of verminking van data in 2018 als gevolg van ICT-gerelateerde veiligheidsincidenten, zoals een storing in hardware of software storing in hardware of software
- Verzekering ICT-veiligheidsincidenten
- Bedrijf verzekerd voor ICT-veiligheidsincidenten
- Gezocht naar meldingen cyberdreigingen
- Bedrijven die actief op zoek zijn naar meldingen over cyberdreigingen