Mineralen in de landbouw sectorbalans 1990-2011

Tabeltoelichting


Deze StatLinetabel (sectorbalansen) geeft een vereenvoudigde weergave van de aanvoer, afvoer en het overschot van de mineralen stikstof, fosfor en kalium in de landbouw. Cijfers over de (retour)stromen binnen de landbouw zelf (veehouderij en landbouwgrond) zijn niet in deze tabel weergegeven, maar zijn wel elders te vinden in de bij deze tabel behorende vereenvoudigde stroomschema's van stikstof respectievelijk fosfor in de landbouw (zie hieronder bij: 4. BRONNEN EN METHODEN).

De aanvoer van mineralen naar de landbouw vindt hoofdzakelijk plaats met veevoer en kunstmest. De rest wordt met andere (mest)stoffen en via neerslag vanuit de lucht aangevoerd (depositie). De afvoer van mineralen uit de landbouw vindt hoofdzakelijk plaats via dierlijke en plantaardige producten. Daarnaast verlaat een belangrijk deel de landbouw in de vorm van dierlijke mest naar het buitenland en andere producten die ontstaan zijn na mestverwerking. Het overschot (totaal verlies van de mineralen naar het milieu) wordt berekend door de afvoerposten van de aanvoerposten af te trekken. Deze overschotten hopen zich vooral op in de bodem (accumulatie). Een deel spoelt uit naar het grondwater, terwijl ook een deel naar de lucht verdampt (vervluchtigt) als stikstofverbindingen (vooral als ammoniak (NH3)). Deze overschotten dragen in belangrijke mate bij aan de vermesting en verzuring van het milieu.

Gegevens beschikbaar van: 1990 tot en met 2011

Status van de cijfers:
De cijfers van alle jaren zijn definitief.

Wijzigingen per 1 juli 2016:
Geen, deze tabel is stopgezet.

Wanneer komen er nieuwe cijfers?
Niet meer van toepassing.

Toelichting onderwerpen

Aanvoer
De aanvoer van mineralen naar de landbouw door activiteiten van de land- en tuinbouwsector, maar ook door neerslag (depositie) van mineralen die in de lucht aanwezig zijn.
Totaal aanvoer
Betreft mineralen uit veevoer, kunstmest en overige aanvoer. Dit is exclusief de retourstroom van geoogste gewassen (snijmaïs en gras) die rechtstreeks als ruwvoer worden teruggeleverd aan de veehouderij, exclusief de terugstroom van de stikstofverliezen uit de landbouw via neerslag (depositie) op de bodem.
Gebruik krachtvoer
Dit is de totale hoeveelheid mineralen uit krachtvoedergrondstoffen die zowel als enkelvoudige grondstof of in de vorm van mengvoer vervoederd is aan de veestapel. Deze grondstoffen (vooral plantaardig) worden grotendeels geïmporteerd, de rest is afkomstig uit plantaardige en dierlijke producten en afvallen van de voedingsmiddelenindustrie.
Netto import ruwvoer
De hoeveelheid mineralen uit ruwvoeders van buitenlandse oorsprong.
Dit is het saldo van import en export van ruwvoeders zoals bierbostel, snijmaïs en stro. Het gebruik van ruwvoeders van binnenlandse oorsprong, zoals snijmaïs en gras, is een retourstroom van landbouwgrond naar de veehouderij en wordt niet apart als aan- en afvoerpost in de balanscijfers opgenomen.
Gebruik dierlijke producten
De hoeveelheid mineralen uit vochtrijke bijproducten, afkomstig uit afvallen van de vleesverwerkende en zuivelindustrie, die als ruwvoer aan het vee worden verstrekt.
Gebruik kunstmest
De aanvoer van mineralen uit stikstofmeststoffen, fosforzuurmeststoffen en kalimeststoffen op landbouwgrond.
Depositie (neerslag)
In deze post depositie gaat het om de hoeveelheid mineralen die uit de lucht op landbouwgrond terechtkomt als gevolg van neerslag. Alleen de depositie veroorzaakt door bronnen buiten de landbouw, maakt deel uit van deze post. De depositie veroorzaakt door de sector landbouw zelf als gevolg van vervluchtiging van ammoniak (NH3) en andere stikstofverbindingen, is een retourstroom binnen de landbouw en valt dus buiten deze post.
Voorraadmutaties
Voorraadmutaties van plantaardige producten, zoals kuilgras en hooi in de veehouderij en andere producten in de voedingsmiddelenindustrie.
Overige aanvoer
In deze verzamelpost zijn de mineralen inbegrepen die via compost, zuiveringsslib, bestrijdingsmiddelen en stikstofbinding (door bacteriën) uit de lucht) naar de bodem worden aangevoerd.
Cijfer 1999 na verrekening met de hoeveelheid mineralen in mest die door
het natte najaar van 1998 pas in 1999 is aangewend (14 mln kg N, 3 mln kg P en 10 mln kg K).
Afvoer
Afvoer van mineralen uit de landbouw met dierlijke en plantaardige producten.
Totaal afvoer
Afvoer van mineralen uit de veehouderij en uit landbouwgrond.
Afzet dierlijke producten
De afzet van melk, vlees en eieren.
Totaal afzet dierlijke producten
De hoeveelheid mineralen die met vlees, melk en eieren uit de landbouw wordt afgevoerd.
Naar mengvoederindustrie
Dit is een deel van de totale afvoer van dierlijke producten uit de landbouw, die via een stroom die buiten de landbouw valt ((afval)producten) uit de voedingsmiddelenindustrie), weer wordt aangevoerd als krachtvoedergrondstof naar de mengvoederindustrie.
Afzet plantaardige producten
De hoeveelheid mineralen die via de productie van gewassen, de landbouw verlaat. Dit is dus exclusief de hoeveelheid die via retourstroom van gewassen als snijmaïs en gras (ruwvoer) rechtstreeks worden teruggeleverd aan de veehouderij.
Totaal afzet plantaardige producten
De hoeveelheid mineralen die via de productie van gewassen de landbouw verlaat. Het gaat om gewassen (zoals groente en fruit) die direct bestemd zijn voor menselijke consumptie, maar ook om gewassen zoals granen, aardappelen, suikerbieten) die eerst door de voedingsmiddelenindustrie eventueel tot andere producten worden verwerkt voordat deze een eindbestemming krijgen.
Naar mengvoederindustrie
Dit is een deel van de totale afvoer van plantaardige producten uit de landbouw, die via een stroom die buiten de landbouw valt (voedingsmiddelenindustrie), weer in de landbouwsector terechtkomt als krachtvoedergrondstof voor de mengvoederindustrie.
Netto export dierlijke mest
Afvoer van mineralen naar andere sectoren dan de landbouw, maar ook naar het buitenland. Betreft: Mest van rundvee, varkens, pluimvee, schapen en geiten, konijnen en pelsdieren, en vanaf het jaar 2006 ook mest van paarden en pony's. Behalve het saldo van in- en uitvoer van dierlijke mest in Nederland is vanaf 2002 ook rekening gehouden met de hoeveelheid van de verwerkte mest na mestverwerking.
Cijfer 1998 na verrekening met de hoeveelheid in mest die door het natte najaar van 1998 pas in 1999 is aangewend (14 mln kg N, 3 mln kg P en 10 mln kg K).
Overschot
De hoeveelheid mineralen die door activiteiten in de Nederlandse landbouw en als gevolg van neerslag, in het milieu terechtkomt. Dit overschot (Totaal aanvoer minus Totaal afvoer) hoopt zich op in de bodem en het water. Bij stikstof ontsnapt een deel naar de lucht door vervluchtiging in de vorm van ammoniak (NH3) of andere stikstofverbindingen.
Het in deze tabel berekende overschot wordt aangegeven als 'overschot-1' in de CBS-statistiek 'Mineralen in de landbouw'.
Totaal overschot
De hoeveelheid mineralen die zich ophoopt in het milieu (bodem en water) of verloren gaat naar de lucht (bij stikstof).
N-verlies door vervluchtiging
Dit is een deel van het totale overschot aan stikstof in de landbouw.
Alleen de stikstofhoeveelheid van ammoniak (NH3) en andere stikstofverbindingen die vervluchtigd is en die niet meer door de landbouw wordt benut.