Verschillen tussen cijfers over consumentenprijzen

Het belangrijkste verschil tussen de CPI en de HICP voor Nederland is dat de HICP in tegenstelling tot de CPI geen rekening houdt met de kosten van het wonen in de eigen woning. Deze kosten tellen voor ongeveer 15 procent mee in de weging van de CPI.

De methodologische verschillen zijn onder te verdelen in vier thema’s:

• Bereik: welke uitgaven worden meegenomen;
• Populatie: welke consumenten en welke transacties zijn in de index meegenomen;
• Prijsdefinitie: hoe worden bepaalde prijzen gedefinieerd;
• Classificatie.

Bereik

Het belangrijkste verschil tussen de CPI en de HICP is de samenstelling van het pakket goederen en diensten waarop beide indices gebaseerd zijn.
Drie groepen goederen en diensten zitten in de CPI, maar niet in de HICP:

• Diensten van de eigen woning;
• Contributies;
• Consumptiegebonden belastingen.

Van huishoudens die in een huurwoning wonen zit de huur zowel in de CPI als in de HICP. Voor huishoudens die in een eigen woning wonen wordt in de CPI een toegerekende huur berekend en de ontwikkeling daarvan draagt bij aan de CPI. Meer informatie hierover is dit vinden in deze toelichting. In de HICP zitten geen kosten voor het wonen in de eigen woning.

Contributies voor sport- en ontspanningsverenigingen en voor maatschappelijke organisaties worden wel in de CPI meegenomen, maar niet in de HICP. Volgens de regels voor de HICP zijn deze kosten geen consumptie.

Ook consumptiegebonden belastingen zoals motorrijtuigenbelasting en hondenbelasting vallen buiten het bereik van de HICP.  Andersom zitten eigen bijdragen voor het wonen in een instelling of tehuis wel in de HICP maar niet in de CPI. 

Populatie

Er is een belangrijk verschil in de consumenten waar de CPI en de HICP zich op richten.

In de CPI worden alle bestedingen van in Nederland woonachtige consumenten meegenomen, ongeacht of die bestedingen in Nederland of in het buitenland plaatsvinden.

In de HICP worden alle bestedingen in Nederland meegenomen. Dit betekent dat bestedingen van Nederlandse consumenten in het buitenland worden uitgesloten, maar dat bestedingen van buitenlandse bezoekers in Nederland wel worden meegenomen in de HICP.

Prijsdefinitie

Voor sommige productgroepen wordt in de HICP een andere prijsdefinitie gehanteerd dan in de CPI.

In de CPI wordt de brutoprijs voor de kinderopvang meegenomen, maar in de HICP alleen de eigen bijdrage van ouders. De bijdrage die het Rijk aan de ouders toekent, wordt in de HICP van de brutoprijs afgetrokken.

Ook veranderingen in eigen bijdrage voor de basisverzekering tegen ziektekosten worden verschillend behandeld. Als een deel van de zorg uit de basisverzekering verdwijnt en de consument voor die zorg moet gaan betalen, dan leidt dat in de CPI alleen tot een verhoging van de weging voor zorg. Het is geen prijsstijging. Andersom leidt het opnemen van voorheen onverzekerde zorg in de basisverzekering niet tot een prijsdaling in de CPI. In de HICP worden deze wijzigingen in de basisverzekering wel behandeld als prijsverandering.

Classificatie

De classificatie voor het indelen van goederen en diensten die gebruikt wordt is de ECOICOP. Dat staat voor European Classification of Individual Consumption by Purpose. Deze classificatie wordt gebruikt voor de HICP en is uitgebreid voor de CPI om bovenstaande verschillen te kunnen ondervangen.

In de CPI zijn onderstaande groepen opgenomen terwijl die niet in de HICP zitten:

• COICOP 042100 Toegerekende huur eigen woning;
• COICOP 094130 Contributie sport- en ontspanningsverenigingen;
• COICOP 130000 Consumptiegebonden belastingen;
• COICOP 140000 Consumptie in het buitenland.

In de HICP zit één groep die niet in de CPI is opgenomen:

• COICOP 124020 Verzorgingshuizen voor ouderen en gehandicapten