Industriebeeld: ondernemers buitengewoon somber
De stemming onder ondernemers in de industrie is voor de derde maand op rij flink verslechterd. Na afnames van meer dan 5 punten in september en oktober daalde het producentenvertrouwen in november met 3 punten. Het vertrouwen kwam uit op -9,1, bijna de laagste stand ooit gemeten. Alleen in april 1993 en juni 2003 was het producentenvertrouwen met -9,4 nog iets lager.
De industrie realiseerde in september 12 procent meer omzet dan in dezelfde maand van 2007. In augustus van dit jaar was de omzet 3 procent hoger dan een jaar eerder. De gemiddelde dagproductie van de Nederlandse industrie was in september bijna 2 procent lager dan een jaar eerder. Ook in augustus werd er al minder geproduceerd.
In het derde kwartaal van 2008 kwam de groei van het volume van de bruto toegevoegde waarde ten opzichte van hetzelfde kwartaal een jaar eerder uit op 0,5 procent.
Productiegroei en producentenvertrouwen
Ondernemers veel pessimistischer
Het producentenvertrouwen is samengesteld uit drie deelindicatoren: de verwachte productie in de komende drie maanden, het oordeel van de ondernemers over de voorraden gereed product en het oordeel over de orderpositie.
De ondernemers in de industrie waren in november veel pessimistischer over de verwachte productie dan in oktober. Ook over de orderpositie waren zij veel somberder. Het oordeel over de voorraden gereed product verbeterde enigszins, maar bleef negatief.
Het aantal ondernemers dat aangaf dat de gerealiseerde productie in oktober lager was dan in september was duidelijk groter dan het aantal dat een toename zag. Ook gaven de ondernemers aan dat de orderontvangsten waren afgenomen. Zij waren in november veel somberder over de ontwikkeling van de werkgelegenheid in de industrie dan een maand eerder. De index orderpositie (de orderportefeuille in aantal maanden werk) nam iets af. Met 111,6 blijft de index echter hoog.
Meer omzet door hogere afzetprijzen en meer werkdagen
De 12 procent hogere omzet in september werd echter gerealiseerd met twee werkdagen meer dan een jaar eerder, terwijl augustus in 2008 juist twee werkdagen minder telde dan in 2007. Het positieve effect van het andere werkdagenpatroon op de omzetgroei in september wordt geraamd op zo’n 5 procent. Voor de rest is de omzettoename van september geheel toe te schijven aan de hogere afzetprijzen.
Binnen de industrie is het beeld wisselend. Dit hangt nauw samen met de omvang van de prijsstijging in de onderscheiden branches. De aardolie- chemische, rubber- en kunststofindustrie boekte in september met 23 procent de grootste omzettoename. De textiel-, kleding- en lederindustrie behaalde als enige branche minder omzet.
Op de binnenlandse markt behaalde de industrie 16 procent meer omzet, op de exportmarkt 9 procent.
Productie wederom lager
De lagere gemiddelde dagproductie van september volgt op een krimp in juli en augustus. In de eerste zes maanden van 2008 nam de productie nog met gemiddeld 1 procent toe.
In september 2008 werd in de meeste branches minder geproduceerd dan een jaar geleden. Alleen in de voedings- en genotmiddelenindustrie en de hout- en bouwmaterialenindustrie werd meer geproduceerd.
Groei bruto toegevoegde waarde industrie vertraagt
In het derdekwartaal van 2008 was het volume van de bruto toegevoegde waarde (basisprijzen) van de Nederlandse industrie 0,5 procent groter dan dat van het overeenkomstige kwartaal van 2007. Het volume van de bruto toegevoegde waarde van de groeide in het eerste kwartaal nog met 1,5 procent en in het tweede kwartaal met 1,9 procent.
De Nederlandse economie groeide in het derde kwartaal van 2008 met 1,8 procent ten opzichte van hetzelfde kwartaal een jaar eerder. Het was de laagste kwartaalgroei sinds begin 2005. De bestedingen van consumenten maar vooral de investeringen namen minder snel toe. Ook de uitvoer van Nederlands product groeit veel langzamer. De groeivertraging deed zich in vrijwel het gehele bedrijfsleven voor. In het eerste kwartaal van 2008 groeide de Nederlandse economie nog met 3,3 procent en in het tweede kwartaal met 3,0 procent.