Winning, omzetting en verbruik van energie
Wat behelst het onderzoek
Doel
Het verkrijgen van maand- en jaarcijfers met betrekking tot winning, omzetting en verbruik van de energiedragers aardgas, steenkool, overige fossiele brandstoffen (zoals restgassen), hernieuwbare energie, kernenergie en overige energiedragers (zoals niet-biogeen huishoudelijk en industrieel afval) in Nederland. Voor de productie van hernieuwbare elektriciteit wordt daarbij gebruik gemaakt van het onderzoek hernieuwbare energie.
De cijfers die voortkomen uit dit onderzoek zijn onderdeel van de Nederlandse energiebalans.
Doelpopulatie
In Nederland gevestigde bedrijven, die energie winnen en/of produceren met uitzondering van de bedrijven die aardolie verwerken.
Statistische eenheid
Het CBS onderhoudt een eigen bedrijvenregister waarin de Nederlandse bedrijven en ondernemingen worden beschreven als statistische eenheden. Dit Algemeen Bedrijvenregister (ABR) is de basis voor de populatieafbakening en steekproeftrekking van veel bedrijfseconomische statistieken. Aan de hand van het ABR worden zogenoemde bedrijfseenheden afgeleid (bijvoorbeeld individuele vestigingen van een bedrijf), welke voor de energiestatistieken dienen als statistische eenheid.
Informatie over bedrijfseenheden wordt verzameld via enquêtering en via registraties. Een deel van de informatie uit registraties wordt niet op het niveau van bedrijfseenheden verzameld, maar direct op landelijk niveau of op het niveau van individuele aansluitingen en vervolgens direct opgeteld tot sectoraal niveau.
Aanvang onderzoek
Cijfers over de winning van steenkool zijn er vanaf 1802; van aardgas zijn er cijfers vanaf 1946; van elektriciteit vanaf 1929.
Frequentie
De grotere bedrijven die energie winnen en/of produceren worden per maand waargenomen, de overige per jaar. De belangrijkste registraties zijn ook per maand beschikbaar.
Publicatiestrategie
De cijfers worden in verschillende publicaties verwerkt. In het kader van internationale afspraken verschijnen binnen een maand snelle cijfers over het aanbod van aardgas. De voorlopige cijfers over het aanbod en verbruik van aardgas, elektriciteit en steenkool worden in de tweede maand na afloop van een verslagmaand op StatLine gepubliceerd.
Daarnaast zijn de cijfers onderdeel van de Nederlandse energiebalans. Jaarlijks verschijnt op Statline in maart/april een eerste versie van de energiebalans over het voorafgaande verslagjaar. In juni verschijnt een uitgebreidere versie welke in november een update krijgt. In november van het tweede jaar volgend op het verslagjaar worden de cijfers definitief. Tijdens updates van de Energiebalans krijgen ook de maandcijfers steeds een update zodat deze steeds consistent zijn met de Energiebalans.
Hoe wordt het uitgevoerd
Soort onderzoek
Het gaat om een integratieve statistiek waarbij meerdere informatiebronnen worden gecombineerd. Het gaat daarbij om data uit registraties, data van openbare websites en data uit eigen enquêtering van het CBS. Een deel van de data wordt afgeleid via combinatie van bestaande data.
De gegevens komen van energiebedrijven en energieverbruikers in alle grootteklassen 0 t/m 9. Alleen bedrijven die in belangrijke mate energie winnen en/of produceren zijn in dit onderzoek opgenomen.
Waarnemingsmethode
De waarneming vindt plaats via enquêteformulieren die digitaal kunnen worden ingevuld. Tevens worden gegevens uit bestaande registraties gebruikt die registerhouders via een beveiligde verbinding aan het CBS verstrekken. Data van openbare websites wordt via web-scraping opgehaald.
Berichtgevers
Dit zijn energiebedrijven en energieverbruikers die in Nederland energie winnen en/of produceren. Tevens gaat het om registerhouders zoals de beheerders van de hoofdtransportnetten van aardgas (GTS) en elektriciteit (TenneT), de dataservice voor regionale netbeheerders (EDSN), de beheerders van de LNG terminals en Gas Infrastructure Europe (voor de aardgasvoorraden).
Steekproefomvang
Per maand worden door het CBS circa 35 bedrijfseenheden geënquêteerd voor elektriciteitsproductie en verbruik steenkool, per jaar circa 100 bedrijfseenheden. De gebruikte registraties zijn nagenoeg integraal.
Controle- en correctiemethoden
De door de berichtgevers ingevuld enquêtes worden gecontroleerd aan de hand van een aantal voorwaarden en plausibiliteitschecks.
- De energiebalans moet in evenwicht zijn voor elke bedrijfseenheid. Dat betekent dat het totale aanbod van een energiedrager gelijk moet zijn aan het totale verbruik. Aan de aanbodkant van de balans staat per energiedrager de energie die totaal beschikbaar is. Dat is de som van de winning, het saldo van de in- en uitvoer, de voorraadmutatie en de eigen productie. De verbruikskant wordt uitgesplitst naar verbruik voor energieomzetting naar andere energiedragers (bijvoorbeeld inzet van aardgas voor elektriciteitsproductie) en finaal verbruik (bijvoorbeeld verbruik van aardgas voor de verwarming van een woonhuis). De beginvoorraad van de huidige periode moet gelijk zijn aan de eindvoorraad van de vorige periode.
- De cijfers ondergaan een plausibiliteitscontrole door vergelijking met de vorige periode, met de overeenkomstige perioden van voorgaande jaren en waar van toepassing met bestaande registraties.
- Bij onduidelijkheden wordt navraag gedaan bij de betreffende berichtgever.
Weging
Het onderzoek Winning, omzetting en verbruik van energie wordt uitgevoerd via integrale waarneming. De resultaten worden daarom niet opgehoogd.
Wat is de kwaliteit van de uitkomsten
Nauwkeurigheid
De energiedragers worden gepubliceerd in de energetische grootheden (terajoules of petajoules) en/of in fysieke eenheden. Voorbeelden van fysieke eenheden zijn aardgas in miljoenen kubieke meter (m3), kolen in miljoenen kilo (kg) en elektriciteit in miljoenen kilowattuur (kWh). De nauwkeurigheid van de cijfers is lastig kort kwantitatief samen te vatten. Voor sommige belangrijke energiedragers (elektriciteit en aardgas) wordt in de Nederlandse energiebalans een statistisch verschil gepubliceerd. De omvang van het statistisch verschil is te beschouwen als een maat van onzekerheid in totale vraag of totaal aanbod, doorgaans maximaal 2 procent.
Volgtijdelijke vergelijkbaarheid
De cijfers zijn wat definities betreft onderling vergelijkbaar. Bij de publicatie van de cijfers is rekening gehouden met de verandering van de indeling van de verschillende bedrijfstakken, respectievelijk SBI’93 en SBI2008.
Beschrijving kwaliteitsstrategie
- Alle ingevulde formulieren worden gecontroleerd. Eventuele vragen worden teruggekoppeld naar de berichtgever.
- Waar mogelijk worden gegevens vergeleken met bestaande registraties (zoals milieujaarverslagen en data netbeheerders).
- Het CBS volgt de internationale kwaliteitseisen voor energiegegevens (conform de Energy Statistics Manual van het Internationaal Energie Agentschap (IEA) en Eurostat).
- Data worden zo veel mogelijk geautomatiseerd verwerkt.
- Op nationaal niveau wordt bij elk publicatiemoment gekeken of de ontwikkeling van sleutelvariabelen (zoals totaal verbruik van elektriciteit, aardgas en kolen) plausibel is.
- Ook worden directe checks uitgevoerd tussen cruciale brondata en publicatievariabelen (zoals internationale handel in aardgas en elektriciteit, verbruik aardgas, voorraden aardgas en verbruik steenkool door elektriciteitscentrales en staalindustrie).