Statistiek internationale handel in diensten
Wat behelst het onderzoek?
Doel
Het publiceren van gegevens over de invoer en uitvoer van diensten door in Nederland gevestigde bedrijven en personen. De verzamelde gegevens vormen een basis voor de lopende rekening van de betalingsbalans van Nederland, voor de meting van het Bruto Nationaal Product en de economische groei. Daarnaast worden de gegevens ingepast in Europese statistieken.
Doelpopulatie
In Nederland gevestigde bedrijven en personen met in- of uitvoer van diensten vormen de doelpopulatie. Informatie over diensten zijn afkomstig van bedrijven. Voor de cijfers over de invoer van het reisverkeer worden gegevens van personen gebruikt.
Statistische eenheid
Statistische eenheid: in Nederland ingezeten bedrijven en personen.
Aanvang onderzoek
Voor 2003 werden nagenoeg alle dienstentransacties van Nederland met het buitenland via het kasregistratiesysteem geregistreerd door De Nederlandsche Bank (DNB). Dit vormde de basis voor de statistiek Internationale handel in diensten. Vanaf 2003 is het CBS verantwoordelijk voor het verzamelen en samenstellen van de cijfers over de internationale handel in diensten. Gegevens over de dienst ‘reisverkeer’ worden al vanaf 2002 door het CBS verzameld.
Frequentie
Elk kwartaal worden cijfers over de internationale handel in diensten op StatLine beschikbaar gesteld. Bij publicatie van gegevens over het vierde kwartaal worden eveneens jaarcijfers gepubliceerd.
Publicatiestrategie
Cijfers over de internationale handel in diensten kunnen worden aangepast op basis van het beschikbaar komen van nieuw of geactualiseerd bronmateriaal. Hierdoor hebben de cijfers in eerste instantie een voorlopig karakter. In de derde maand na afloop van de verslagperiode zijn cijfers voor de eerste keer beschikbaar. Deze voorlopige cijfers worden in de zesde maand na afloop van de verslagperiode nader voorlopig door bijstelling van de cijfers op basis van toegenomen of verbeterde respons. Definitieve kwartaalcijfers komen in het laatste kwartaal na afloop van het statistiekjaar beschikbaar. Dan zijn ook definitieve, meer gedetailleerde jaarcijfers beschikbaar op StatLine. Het komt voor dat bepaalde in- en uitvoercijfers in het kader van de vertrouwelijkheid slechts gedeeltelijk of helemaal niet worden gepubliceerd. Dit is nodig om onthulling van individuele bedrijfsgegevens te voorkomen. In de StatLine-tabellen staat dan een x vermeld.
Hoe wordt het onderzoek uitgevoerd?
Soort onderzoek
Voor de schatting van de dienstencijfers wordt gebruik gemaakt van verschillende databronnen.
- Elk kwartaal benadert het CBS rechtstreeks bedrijven met het verzoek gegevens over de in- en uitvoer van diensten te leveren. Een aantal voor de internationale handel in diensten belangrijke ondernemingen wordt integraal (allemaal) waargenomen. Van de andere bedrijven worden de uitkomsten op basis van een steekproef bepaald.
- Daarnaast ontvangt het CBS gegevens via DNB. Dit betreft informatie over het internationale dienstenverkeer van Monetaire Financiële Instellingen en Bijzondere Financiële Instellingen.
- Voor gegevens over de dienst reisverkeer worden andere bronnen gebruikt. De invoerwaarde van reisverkeer (= uitgaven van Nederlandse ingezetenen die naar het buitenland reizen) wordt berekend op basis van de resultaten van het Continu Vakantie Onderzoek (CVO).van het NBTC-NIPO Research. De waarde van de uitvoer van het reisverkeer (= bestedingen van buitenlandse reizigers die naar Nederland komen) wordt geschat op basis van steekproefgegevens uit de Statistiek Logies en Accommodaties en de Prijsindexcijfers ten aanzien van de Consumptie van buitenlanders in Nederland.
- Tevens wordt gebruikt gemaakt van gegevens uit de statistiek Internationale handel in goederen. Op basis van specifieke goederencijfers worden correcties doorgevoerd op de cijfers van de vervoersdiensten (invoer en uitvoer) en van de verzekeringsdiensten (uitvoer).
- Voor een aantal dienstensoorten worden de in- en uitvoerwaarden modelmatig op basis van een tijdreeksmodel geschat. Het gaat om financiële diensten, verzekeringsdiensten, overheidsdiensten, transitohandelsdiensten en andere aan de handel gerelateerde diensten.
Waarnemingsmethode
Elk kwartaal ontvangen bedrijven het verzoek om gegevens over de in- en uitvoer van diensten te leveren. Deze gegevens worden met name via elektronische vragenlijsten geleverd.
Berichtgevers
Het CBS benadert voor de statistiek Internationale handel in diensten rechtstreeks bedrijven in Nederland. Daarnaast worden gegevens ontvangen via DNB en NBTC-NIPO Research (persoonsenquête).
Steekproefomvang
Bedrijven die het CBS rechtstreeks benadert met een vragenlijst zijn in twee groepen te verdelen. Een groep bedrijven bestaat uit ongeveer 350 ondernemingen met grote in- en uitvoerwaarden voor diensten. Zij ontvangen een gedetailleerde vragenlijst waarbij de in- en uitvoer uitgesplitst wordt in 55 diensten en ongeveer 250 landen. Uit het overige deel van de bedrijven wordt een steekproef getrokken van ongeveer 5 000 eenheden. Zij ontvangen een minder gedetailleerde vragenlijst met een uitsplitsing naar circa 25 diensten.
Controle- en correctiemethoden
De plausibiliteit wordt gecontroleerd aan de hand van tijdreeksen (eerder geleverde gegevens) en opvallende ontwikkelingen op macro-, meso- en microniveau. Waar nodig wordt gecorrigeerd. Eenheden die (nog) niet gerespondeerd hebben op het moment van publicatie krijgen een waarde toebedeeld op basis van gegevens over eerdere kwartalen. Waar deze gegevens ontbreken wordt extra opgehoogd.
Weging
Een deel van de gegevens verzamelt het CBS via een gestratificeerde steekproef. De stratificatie vindt plaats op basis van economische activiteit, het aantal werkzame personen en de (verwachte) kans op het aantreffen van in- of uitvoer van diensten bij de bedrijven. De verkregen gegevens worden op basis van deze stratificatiekenmerken gewogen naar het kader van waaruit de steekproef getrokken is. De invoer van het reisverkeer wordt op basis van stratificatiekenmerken van de reizigers naar het buitenland (geslacht, leeftijd, regio, stedelijkheid en opleiding) gewogen naar het totaal van de Nederlandse bevolking. Voor de uitvoer van het reisverkeer worden steekproefgegevens van logiesaccommodaties gewogen via een regressieschatter naar de totale populatie logiesaccommodaties. Gegevens uit de andere bronnen worden zonder weging - één op één – overgenomen in de uitkomsten.
Wat is de kwaliteit van de uitkomsten?
Nauwkeurigheid
Bij de statistiek Internationale handel in diensten is het samenstellen van een trefzeker steekproefkader niet eenvoudig. Niet alle bedrijven kunnen voor het steekproefkader worden gebruikt. De statistiek beschrijft de invoer - en uitvoer van diensten van Nederland. De populatie is gedefinieerd als alle bedrijven (en personen) in Nederland. Het aantal bedrijven dat daadwerkelijk handelt in diensten is echter gering in verhouding tot het totaal aantal bedrijven in Nederland. Daarom is het onbegonnen werk om alle bedrijven als een steekproefkader te gebruiken. Door combinatie van verschillende databronnen wordt een efficiënt en zo compleet mogelijk doelpopulatie van bedrijven voor meting van de totale in- en uitvoer van diensten van Nederland te krijgen. Voor het gedeelte bedrijven dat ontbreekt in de diverse bronnen wordt bijgeschat.
Volgtijdelijke vergelijkbaarheid
Door toepassing van andere gegevensbronnen en nieuwe statistische methoden zijn de cijfers voor de Internationale handel in diensten over statistiekjaar 2006 en later op een andere wijze tot stand gekomen dan in de jaren daarvoor. Hierdoor zijn deze cijfers niet rechtstreeks vergelijkbaar met de cijfers over 2005 en eerder. Het CBS maakt de statistiek Internationale handel in diensten voor een belangrijk deel op basis van steekproefgegevens. De gegevensbronnen die het CBS gebruikte voor het samenstellen van een steekproefbestand waren verouderd. In de nieuwe methode - die is toegepast op de cijfers over 2006 en later - wordt gebruik gemaakt van nieuwe bronnen om bedrijven die diensten in- en/of uitvoeren te traceren. Daarbij is ook overgegaan op een nieuwe schattingsmethode voor de in- en uitvoerwaarden per dienst. En voor de gegevens vanaf 2006 is een rekenmethode toegepast waarmee de verdeling van in- en uitvoerwaarden van diensten over de verschillende landen(groepen) beter kan worden geschat. Meer informatie over deze breuk en de gevolgen voor de cijfers is te vinden op de Aanvullende onderzoeksbeschrijvingen van de Themapagina Internationale Handel.