1 op 5 mensen met chronische aandoening langdurig zonder werk

© Hollandse Hoogte / David Rozing
Eind 2022 had 22 procent van de 30- tot 65-jarigen met een chronische aandoening langdurig geen betaald werk. Dat is meer dan gemiddeld (16 procent). Vooral mensen met een chronische psychische aandoening hebben lange tijd – dat wil zeggen ten minste vier jaar onafgebroken - geen werk. Dit blijkt uit nieuwe cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) en het Nederlands Instituut voor Onderzoek van de Gezondheidszorg (Nivel).

Een chronische aandoening is een aandoening die niet (volledig) te genezen is. Dit kan lichamelijk of psychisch zijn. Ruim 55 procent van alle 30- tot 65-jarigen heeft een of meerdere chronische aandoeningen. Bijna 3 procent heeft een chronische psychische aandoening, in de meeste gevallen samen met een chronische lichamelijke aandoening. Deze cijfers komen uit diagnoses die huisartsen hebben gesteld.

Helft langdurig zonder werk bij psychische aandoening

Onder mensen met een chronische psychische aandoening (bijvoorbeeld dementie, schizofrenie, een persoonlijkheidsstoornis of een verstandelijke beperking), is 50 procent langdurig zonder werk. Dit loopt op tot bijna 60 procent als er ook meerdere chronische lichamelijke aandoeningen aanwezig zijn. Dit is ruim twee keer zo hoog als onder mensen die meerdere lichamelijke chronische aandoeningen hebben, maar geen psychische aandoening.

Langdurig zonder werk¹⁾, december 2022
Chronische aandoeningLangdurig niet werkzaam (% van 30- tot 65-jarigen)
Totaal16,0
Uitsluitend chronische lichamelijke aandoeningen
Totaal20,6
Eén aandoening14,8
Meerdere aandoeningen27,7
Chronische psychische aandoeningen
Totaal50,1
In combinatie met meerdere
lichamelijke aandoeningen
59,8
In combinatie met één
lichamelijke aandoening
49,6
Uitsluitend psychisch42
Bron: CBS, Nivel
¹⁾ Vier jaar of langer onafgebroken geen werk.

2 op 5 met neurologische aandoening langdurig zonder werk

Van de mensen met een chronische lichamelijke aandoening aan hersenen, ruggenmerg of zenuwen, ofwel een neurologische aandoening, zoals multiple sclerose, ziekte van Parkinson of epilepsie, heeft 39 procent langdurig geen werk. Ook mensen met een functiebeperking of handicap zijn gemiddeld vaak langdurig zonder werk (34 procent). Mensen met een dergelijke chronische aandoening ervaren beperkingen in het uitvoeren van dagelijkse activiteiten of in het functioneren van het lichaam (bijvoorbeeld moeite met bewegen). Functiebeperking of handicap hebben meestal een lichamelijke oorzaak.

Langdurig zonder werk¹⁾ naar chronische aandoening, december 2022
Chronische aandoeningLangdurig niet werkzaam (% van 30- tot 65-jarigen)
Psychisch50,1
Hersenen, ruggemerg
en zenuwen
39,4
Functiebeperking of,
handicap
34
Botten, spieren en
gewrichten
31,6
Hart en vaatziekten27,1
Endocriene klieren (hormoonklieren),
stofwisseling en voeding
27,1
Oog26,2
Maag, darm en
lever
26,2
Bloed en lymfe24,7
Oor24,3
Maligniteit (kwaadaardige
afwijking)
24,2
Nieren, blaas en plasbuis24
Luchtwegen23,4
Aangeboren afwijking²⁾21,7
Verworven afwijking²⁾20,6
Geslachtsorganen19,5
Huid16,9
Bron: CBS, Nivel
¹⁾ Vier jaar of langer onafgebroken geen werk. ²⁾ Onder verworven afwijkingen vallen verkrommingen van de wervelkolom en misvormingen van armen of benen. Deze afwijkingen ontwikkelen zich later in het leven en zijn daarom anders als aangeboren afwijkingen die tijdens de zwangerschap of geboorte ontstaan.

Huidaandoeningen veelvoorkomend, minst vaak langdurig zonder werk

Hoewel mensen met een functiebeperking of handicap in verhouding vaak langdurig zonder werk zitten, komt deze aandoening onder weinig 30- tot 65-jarigen voor (1 procent). Anders is dat voor chronische huidaandoeningen, die met 12 procent vaker voorkomen. Maar mensen met dergelijke aandoeningen hebben naar verhouding het minst vaak langdurig geen werk.

Voorkomen chronische aandoeningen, december 2022
Chronische aandoeningAandeel (% van 30- tot 65-jarigen)
Endocriene klieren (hormoonklieren),
stofwisseling en voeding
16,9
Hart en bloedvaten16,3
Luchtwegen11,7
Huid11
Botten, spieren en
gewrichten
8,7
Maligniteit (kwaadaardige
afwijking)
6,2
Oog4,9
Verworven afwijking¹⁾4,9
Maag, darm en lever3,7
Psychisch2,9
Hersenen, ruggemerg
en zenuwen
2,8
Oor2,7
Geslachtsorganen2,5
Aangeboren afwijking¹⁾2,4
Bloed en lymfe1,3
Functiebeperking of
handicap
1,2
Nieren, blaas en plasbuis0,2
Bron: CBS, Nivel
¹⁾ Onder verworven afwijkingen vallen verkrommingen van de wervelkolom en misvormingen van armen of benen. Deze afwijkingen ontwikkelen zich later in het leven en zijn daarom anders als aangeboren afwijkingen die tijdens de zwangerschap of geboorte ontstaan.