Aanbod van ecosysteemdiensten; fysiek en monetair, regio 2013-2022

Aanbod van ecosysteemdiensten; fysiek en monetair, regio 2013-2022

Regio's Ecosysteemtypen Perioden Fysiek Producerende diensten Voorziening voedsel en sierteeltgewassen (x 1 000 ton) Fysiek Producerende diensten Voorziening veevoedergewassen (x 1 000 ton) Fysiek Producerende diensten Houtvoorziening (x 1 000 m3) Fysiek Regulerende diensten Waterzuivering (mln m3) Fysiek Regulerende diensten Luchtfiltratie (ton) Fysiek Regulerende diensten Koolstofvastlegging (x 1 000 ton) Fysiek Regulerende diensten Bestuiving (x 1 000 ton) Fysiek Regulerende diensten Regenwaterregulatie (mm) Fysiek Regulerende diensten Kustbescherming (ha) Fysiek Regulerende diensten Vermindering stedelijke hitte-eilanden (graden Celsius) Fysiek Culturele diensten Natuurrecreatie (wandelen) (mln uren) Fysiek Culturele diensten Natuurtoerisme (x 1 000 overnachtingen) Monetair Totaal ecosysteemdiensten (mln euro) Monetair Producerende diensten Voorziening voedsel en sierteeltgewassen (mln euro) Monetair Producerende diensten Voorziening veevoedergewassen (mln euro) Monetair Producerende diensten Houtvoorziening (mln euro) Monetair Regulerende diensten Waterzuivering (mln euro) Monetair Regulerende diensten Luchtfiltratie (mln euro) Monetair Regulerende diensten Koolstofvastlegging (mln euro) Monetair Regulerende diensten Bestuiving (mln euro) Monetair Regulerende diensten Kustbescherming (mln euro) Monetair Culturele diensten Natuurrecreatie (wandelen) (mln euro) Monetair Culturele diensten Natuurrecreatie (overig) (mln euro) Monetair Culturele diensten Natuurtoerisme (mln euro) Monetair Culturele diensten Groene leefomgeving (mln euro)
Zeeland (PV) Totaal 2022* 2.792 173 19 . 357 23 . 11 992 0,9 24 9.808 . 50 7 1 . 3 5 . 28 43 79 527 31
Zeeland (PV) Totaal bebouwde omgeving 2022* . 9 1 . 13 0,8 3 . . . 0 0 . 5 . . 1
Zeeland (PV) Bebouwd gebied 2022* . 3 0 . 11 0,8 2 . . . 0 0 . 4 . . 0
Zeeland (PV) Infrastructuur 2022* . 6 1 . 15 0,8 1 . . . 0 0 . 2 . . 0
Zeeland (PV) Totaal stedelijk groen en recreatie 2022* . 21 1 . 25 1,9 1 . . . 1 0 . 1 11 . 2
Zeeland (PV) Stedelijk groen 2022* . 13 1 . 31 2,0 0 . . . 1 0 . 1 . . 2
Zeeland (PV) Recreatie en (semi-)openbaar groen 2022* . 8 1 . 21 1,6 0 . . . 0 0 . 1 . . 0
Zeeland (PV) Totaal akker- en tuinbouwgebieden 2022* 2.792 105 . 149 8 . 18 0,3 4 14 . 50 4 . 1 2 . 8 8 1 7
Zeeland (PV) Eenjarig akker- en tuinbouwgebied 2022* 2.636 56 . 123 . 13 0,3 4 . . 33 2 . 1 . 6 . . 6
Zeeland (PV) Tijdelijk grasland 2022* 49 . 19 3 . 14 0,2 1 . . 2 . 0 1 . 1 . . 1
Zeeland (PV) Meerjarig akker- en tuinbouwgebied 2022* 155 0 . 8 5 . 22 0,4 0 . . 17 0 . 0 1 . 0 . . 0
Zeeland (PV) Natuurlijk akker- en tuinbouwgebied 2022* 0 0 . 0 0 . 20 0,2 0 . . 0 0 . 0 0 . 0 . . 0
Zeeland (PV) Totaal graslanden 2022* 69 . 33 4 . 26 0,7 2 2.933 . 3 . 0 1 . 4 11 159 4
Zeeland (PV) Agrarisch grasland 2022* 60 . 16 2 . 21 0,6 1 . . 3 . 0 0 . 2 . . 3
Zeeland (PV) Natuurlijk en semi-natuurlijk grasland 2022* 8 . 16 2 . 31 0,9 1 . . 0 . 0 1 . 2 . . 1
Zeeland (PV) Totaal bosgebieden 2022* 19 . 100 4 . 46 0,7 3 951 . 1 . 1 1 . 5 17 52 1
Zeeland (PV) Natuurbos en houtsingels 2022* . 58 2 . 45 0,5 2 . . . 0 0 . 3 . . 1
Zeeland (PV) Productiebos 2022* . 22 1 . 53 0,1 1 . . . 0 0 . 2 . . 0
Zeeland (PV) Overig bos 2022* . 19 1 . 43 0,8 0 . . . 0 0 . 0 . . 0
Zeeland (PV) Totaal heide- en stuifzandgebieden 2022* . . 17 . 4 . . . . 5 0 0
Zeeland (PV) Heide 2022* . . . . . . . . . . .
Zeeland (PV) Stuifzand 2022* . . 17 . . . . . . . . 0
Zeeland (PV) Totaal moeras- en veengebieden 2022* . 1 0 . 27 0,7 0 150 . . 0 0 . 0 2 8 0
Zeeland (PV) Voedselarm ven en moerasgebied 2022* . 0 0 . 32 . . . . 0 0 . . . . .
Zeeland (PV) Voedselrijk ven en moerasgebied 2022* . 1 0 . 23 0,7 0 . . . 0 0 . 0 . . 0
Zeeland (PV) Totaal rivieren en kanalen 2022* . . 0 0,3 0 29 . . . 1 5 1 1
Zeeland (PV) Totaal meren en reservoirs 2022* . . 0 0,4 1 186 . . . 2 5 9 2
Zeeland (PV) Totaal duin- en kustgebieden 2022* . 45 5 . 33 992 0,2 4 4.897 . . 0 1 . 28 6 15 267 2
Zeeland (PV) Duin en strand 2022* . 41 . 41 992 0,2 3 . . . 0 . 28 6 . . 2
Zeeland (PV) Kwelder 2022* . 4 5 . 12 0,6 0 . . . 0 1 . 1 . . 0
Zeeland (PV) Totaal marien en getijdengebieden 2022* . . 0 0,3 6 644 . . . 11 1 31 12
Bron: CBS.
Verklaring van tekens

Tabeltoelichting


De gegevens in deze tabel vertegenwoordigen verschillende ecosysteemdiensten in Nederland, gegroepeerd in drie categorieën: producerende, regulerende en culturele diensten. Deze diensten worden aangeboden door ecosystemen en laten het economische gebruik van de natuur zien. Elke dienst wordt uitgedrukt in zowel een fysieke als een monetaire waarde, waardoor hun waarde zowel in tastbare als in financiële termen wordt benadrukt.

De Natuurlijk kapitaalrekeningen hebben als doel om de relatie tussen natuur, economie en menselijke activiteiten op overzichtelijke en internationaal vergelijkbare wijze – letterlijk - in kaart te brengen. CBS werkt samen met Wageningen University (WUR) in opdracht van het Ministerie van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur (LVVN) aan de ontwikkeling van modellen, data en kaarten die een ruimtelijk en zo compleet mogelijk beeld geven van de huidige staat van natuurlijk kapitaal in Nederland. Aan de basis van dit stelsel van rekeningen staan de ecosysteemdiensten; de bijdragen van ecosystemen aan onze economie en aan andere menselijke activiteiten.

Gegevens beschikbaar vanaf: 2013

Status van de cijfers:
De cijfers hebben een voorlopige status.
Om consistente tijdreeksen te verkrijgen wordt ieder jaar de complete tijdreeks (her)berekend indien dit noodzakelijk is, zodat ook de laatste inzichten en bronnen worden meegenomen.

Wijzigingen per november 2025
Geen, deze tabel is stopgezet.

Wanneer komen er nieuwe cijfers?
Deze tabel wordt opgevolgd door: Aanbod van ecosysteemdiensten; fysiek en monetair, regio. Zie paragraaf 3.

Toelichting onderwerpen

Fysiek
Ecosysteemdiensten uitgedrukt in fysieke waarden.
Producerende diensten
Producerende ecosysteemdiensten zijn de directe materiële voordelen die mensen verkrijgen uit ecosystemen zoals voedselproductie, houtwinning en andere tastbare bronnen die direct uit natuurlijke omgevingen voortkomen. Hierbij dient de oogst als proxy voor de bijdrage van de ecosysteemfuncties aan de groei van het gewas.
Voorziening voedsel en sierteeltgewassen
De oogst van gewassen voor voedsel en sierteelt, met uitzondering van veevoer. Ecosysteemfuncties dragen bij aan de groei van deze gewassen, die worden geoogst voor voedselconsumptie of decoratief gebruik.
Voorziening veevoedergewassen
De oogst van gewassen specifiek bestemd voor veevoederproductie en gras dat direct door vee wordt begraasd. Ecosysteemfuncties dragen bij aan de groei van deze gewassen, die worden geoogst voor gebruik als veevoer.
Houtvoorziening
Bijdrage van ecosystemen aan de groei van bomen en andere houtachtige biomassa die wordt geoogst voor houtproductie of energetische toepassing.
Regulerende diensten
Regulerende ecosysteemdiensten zijn de bijdragen van ecosystemen aan de regulatie van klimaat, water en biogeochemische kringlopen, wat bijdraagt aan gunstige omstandigheden voor mens en maatschappij.
Waterzuivering
Natuurlijke zuivering van water door de bodem, waarbij dit grondwater vervolgens wordt onttrokken en verder gezuiverd tot drinkwater.
Luchtfiltratie
De afvang van fijnstof van deeltjes kleiner dan 2.5 micrometer (PM2.5) door vegetatie. Ecosystemen vangen fijnstof af en verlagen daarmee de fijnstofconcentratie in de atmosfeer.
Koolstofvastlegging
Bijdrage van ecosystemen aan het verminderen van de concentraties van broeikasgassen in de atmosfeer door koolstofopname door vegetatie.
Bestuiving
Vermeden productieverlies in gewassen door bestuiving. Ecosystemen dragen bij aan bestuiving door wilde bestuivers, zoals wilde bijen en hommels (exclusief honingbijen beheerd door een imker), wat essentieel is voor de productie van vele gewassen.
Regenwaterregulatie
De gemiddelde opname van regenwater in de bodem, gemeten in millimeters in het eerste uur, laat zien hoe ecosystemen bijdragen aan het infiltratieproces. Bodemtype en vegetatie spelen hierbij een essentiële rol en dragen bij aan de regulatie van regenwaterinfiltratie.
Kustbescherming
Ecosystemen langs de kust verminderen de impact van zeespiegelstijging, getijdeoverspoelingen en stormen door bij te dragen aan de bescherming van de kustlijn. Duinen vormen een natuurlijke bescherming tegen overstromingsrisico's.
Vermindering stedelijke hitte-eilanden
De gemiddelde vermindering van de temperatuur in stedelijke omgevingen als gevolg van verkoeling door begroeiing. Ecosystemen dragen bij aan het verminderen van het hitte-eilandeffect (Urban Heat Island, UHI).
Culturele diensten
Culturele ecosysteemdiensten dragen bij aan welzijn en culturele identiteit. Ze bieden zowel tastbare als ontastbare waarde door middel van recreatie, esthetisch genot en culturele verrijking.
Natuurrecreatie (wandelen)
De bijdrage van ecosystemen aan het creëren van een aantrekkelijke natuurlijke omgeving die uitnodigt tot recreatie. Wandelrecreatie heeft hier betrekking op het gebruik van natuurlijke ecosystemen voor wandelactiviteiten, waarbij het algemene welzijn van individuen wordt bevorderd door contact met de natuur.
Natuurtoerisme
Ecosystemen bieden mogelijkheden voor verschillende vormen van natuurtoerisme, waarbij de ecosysteemdienst natuurtoerisme activiteiten omvat die gerelateerd zijn aan de natuur en waarbij ten minste één overnachting plaatsvindt.
Monetair
Ecosysteemdiensten uitgedrukt in monetaire waarden.
Totaal ecosysteemdiensten
De som van alle ecosysteemtypen in deze tabel.
Producerende diensten
Producerende ecosysteemdiensten zijn de directe materiële voordelen die mensen verkrijgen uit ecosystemen zoals voedselproductie, houtwinning en andere tastbare bronnen die direct uit natuurlijke omgevingen voortkomen. Hierbij dient de oogst als proxy voor de bijdrage van de ecosysteemfuncties aan de groei van het gewas.
Voorziening voedsel en sierteeltgewassen
De oogst van gewassen voor voedsel en sierteelt, met uitzondering van veevoer. Ecosysteemfuncties dragen bij aan de groei van deze gewassen, die worden geoogst voor voedselconsumptie of decoratief gebruik.
Voorziening veevoedergewassen
De oogst van gewassen specifiek bestemd voor veevoederproductie en gras dat direct door vee wordt begraasd. Ecosysteemfuncties dragen bij aan de groei van deze gewassen, die worden geoogst voor gebruik als veevoer.
Houtvoorziening
Bijdrage van ecosystemen aan de groei van bomen en andere houtachtige biomassa die wordt geoogst voor houtproductie of energetische toepassing.
Regulerende diensten
Regulerende ecosysteemdiensten zijn de bijdragen van ecosystemen aan de regulatie van klimaat, water en biogeochemische kringlopen, wat bijdraagt aan gunstige omstandigheden voor mens en maatschappij.
Waterzuivering
Natuurlijke zuivering van water door de bodem, waarbij dit grondwater vervolgens wordt onttrokken en verder gezuiverd tot drinkwater.
Luchtfiltratie
De afvang van fijnstof van deeltjes kleiner dan 2.5 micrometer (PM2.5) door vegetatie. Ecosystemen vangen fijnstof af en verlagen daarmee de fijnstofconcentratie in de atmosfeer.
Koolstofvastlegging
Bijdrage van ecosystemen aan het verminderen van de concentraties van broeikasgassen in de atmosfeer door koolstofopname door vegetatie.
Bestuiving
Vermeden productieverlies in gewassen door bestuiving. Ecosystemen dragen bij aan bestuiving door wilde bestuivers, zoals wilde bijen en hommels (exclusief honingbijen beheerd door een imker), wat essentieel is voor de productie van vele gewassen.
Kustbescherming
Ecosystemen langs de kust verminderen de impact van zeespiegelstijging, getijdeoverspoelingen en stormen door bij te dragen aan de bescherming van de kustlijn. Duinen vormen een natuurlijke bescherming tegen overstromingsrisico's.
Culturele diensten
Culturele ecosysteemdiensten dragen bij aan welzijn en culturele identiteit. Ze bieden zowel tastbare als ontastbare waarde door middel van recreatie, esthetisch genot en culturele verrijking.
Natuurrecreatie (wandelen)
De bijdrage van ecosystemen aan het creëren van een aantrekkelijke natuurlijke omgeving die uitnodigt tot recreatie. Wandelrecreatie heeft hier betrekking op het gebruik van natuurlijke ecosystemen voor wandelactiviteiten, waarbij het algemene welzijn van individuen wordt bevorderd door contact met de natuur.
Natuurrecreatie (overig)
De bijdrage van ecosystemen aan het creëren van een aantrekkelijke natuurlijke omgeving die uitnodigt tot recreatie. Overige natuurrecreatie heeft hier betrekking op het gebruik van natuurlijke ecosystemen voor vrijetijdsactiviteiten, waarbij het algemene welzijn van individuen wordt bevorderd door contact met de natuur. Deze dienst is exclusief wandelrecreatie.
Natuurtoerisme
Ecosystemen bieden mogelijkheden voor verschillende vormen van natuurtoerisme, waarbij de ecosysteemdienst natuurtoerisme activiteiten omvat die gerelateerd zijn aan de natuur en waarbij ten minste één overnachting plaatsvindt.
Groene leefomgeving
Het deel van de woningwaarde dat gerelateerd is aan natuur in de directe omgeving. Ecosystemen dragen bij aan de levenskwaliteit en aantrekkelijkheid van woonlocaties.