Dierlijke mest; productie en mineralenuitscheiding; bedrijfstype, regio

Dierlijke mest; productie en mineralenuitscheiding; bedrijfstype, regio

Bedrijfstype Regio's Perioden Mestproductie Totaal mestproductie (mln kg) Mestproductie Dunne mest in de stal (mln kg) Mestproductie Dunne mest in de wei (mln kg) Mestproductie Vaste mest in de stal (mln kg) Stikstofuitscheiding (N) Stikstof in opgeslagen mest en weidemest (1 000 kg) Productie en plaatsingruimte mest Plaatsingsruimte stikstof (N) (1 000 kg) Productie en plaatsingruimte mest Plaatsingsruimte fosfaat (P205) (1 000 kg) Productie en plaatsingruimte mest Saldo plaatsingsruimte stikstof (N) (1 000 kg) Productie en plaatsingruimte mest Saldo plaatsingsruimte stikstof per ha (kg/ha) Productie en plaatsingruimte mest Saldo plaatsingsruimte fosfaat (P205) (1 000 kg) Productie en plaatsingruimte mest Saldo plaatsingsruimte fosfaat per ha (kg/ha)
Totaal alle bedrijfstypen Nederland 2024 74.419 64.098 7.805 2.516 390.400 337.700 132.600 -56.800 -32 -28.800 -16
Totaal alle bedrijfstypen Noord-Nederland (LD) 2024 19.653 16.688 2.546 419 96.750 103.870 41.420 6.600 12 3.410 6
Totaal alle bedrijfstypen Oost-Nederland (LD) 2024 25.332 22.183 2.263 886 130.120 96.600 39.540 -34.820 -69 -14.420 -28
Totaal alle bedrijfstypen West-Nederland (LD) 2024 11.938 9.815 1.788 335 58.130 79.190 31.200 20.840 49 8.340 20
Totaal alle bedrijfstypen Zuid-Nederland (LD) 2024 17.496 15.412 1.208 876 105.420 58.030 20.390 -49.430 -151 -26.140 -80
Totaal alle bedrijfstypen Groningen (PV) 2024 4.082 3.406 575 101 21.020 29.390 11.720 8.210 52 3.450 22
Totaal alle bedrijfstypen Fryslân (PV) 2024 11.111 9.441 1.503 167 53.510 46.990 19.210 -6.600 -29 -1.760 -8
Totaal alle bedrijfstypen Drenthe (PV) 2024 4.461 3.842 469 150 22.220 27.480 10.490 4.990 34 1.710 12
Totaal alle bedrijfstypen Overijssel (PV) 2024 11.668 10.321 1.037 310 57.290 37.830 15.420 -20.040 -103 -8.220 -42
Totaal alle bedrijfstypen Flevoland (PV) 2024 1.416 1.220 136 59 7.460 15.330 6.890 7.770 88 3.740 43
Totaal alle bedrijfstypen Gelderland (PV) 2024 12.248 10.642 1.090 517 65.370 43.440 17.230 -22.560 -101 -9.940 -45
Totaal alle bedrijfstypen Utrecht (PV) 2024 3.871 3.259 505 107 19.510 14.420 5.920 -5.160 -73 -1.940 -28
Totaal alle bedrijfstypen Noord-Holland (PV) 2024 3.377 2.732 559 86 16.110 23.010 9.000 6.880 55 2.760 22
Totaal alle bedrijfstypen Zuid-Holland (PV) 2024 3.569 2.927 557 85 16.960 21.410 8.510 4.410 40 1.950 18
Totaal alle bedrijfstypen Zeeland (PV) 2024 1.120 897 166 57 5.560 20.350 7.770 14.720 124 5.570 47
Totaal alle bedrijfstypen Noord-Brabant (PV) 2024 13.832 12.325 941 566 79.770 41.620 14.780 -39.630 -170 -19.740 -85
Totaal alle bedrijfstypen Limburg (PV) 2024 3.665 3.087 267 310 25.650 16.420 5.610 -9.800 -104 -6.410 -68
Totaal alle bedrijfstypen Concentratiegebied Oost 2024 18.013 15.848 1.550 615 93.860 56.540 22.320 -38.350 -132 -16.460 -56
Totaal alle bedrijfstypen Concentratiegebied Zuid 2024 15.109 13.406 929 774 93.550 41.390 13.700 -54.060 -232 -27.930 -120
Totaal alle bedrijfstypen Niet-concentratiegebied 2024 41.298 34.844 5.327 1.127 203.010 239.780 96.530 35.600 28 15.570 12
Totaal graasdierbedrijven Nederland 2024 60.508 51.930 7.312 1.266 272.900 204.700 83.400 -69.000 -68 -19.700 -19
Totaal graasdierbedrijven Noord-Nederland (LD) 2024 18.605 15.920 2.481 204 84.250 70.820 29.030 -13.570 -40 -3.390 -10
Totaal graasdierbedrijven Oost-Nederland (LD) 2024 20.846 18.293 2.099 454 92.120 65.270 26.920 -27.140 -83 -7.850 -24
Totaal graasdierbedrijven West-Nederland (LD) 2024 10.984 9.068 1.674 242 51.010 42.430 17.350 -8.680 -41 -2.220 -11
Totaal graasdierbedrijven Zuid-Nederland (LD) 2024 10.074 8.649 1.058 367 45.490 26.140 10.110 -19.650 -140 -6.250 -45
Totaal graasdierbedrijven Groningen (PV) 2024 3.747 3.158 547 42 17.260 14.030 5.730 -3.260 -48 -890 -13
Totaal graasdierbedrijven Fryslân (PV) 2024 10.831 9.247 1.487 97 49.740 41.740 17.260 -8.040 -41 -2.060 -11
Totaal graasdierbedrijven Drenthe (PV) 2024 4.026 3.515 446 65 17.250 15.040 6.040 -2.270 -31 -440 -6
Totaal graasdierbedrijven Overijssel (PV) 2024 9.890 8.733 988 169 42.830 30.770 12.890 -12.200 -79 -3.520 -23
Totaal graasdierbedrijven Flevoland (PV) 2024 1.043 927 102 14 4.440 2.520 1.070 -1.930 -151 -590 -46
Totaal graasdierbedrijven Gelderland (PV) 2024 9.913 8.633 1.009 270 44.850 31.970 12.960 -13.020 -82 -3.740 -24
Totaal graasdierbedrijven Utrecht (PV) 2024 3.522 2.959 488 75 16.550 13.000 5.380 -3.570 -57 -1.010 -16
Totaal graasdierbedrijven Noord-Holland (PV) 2024 3.240 2.633 535 72 15.080 13.380 5.530 -1.720 -25 -310 -5
Totaal graasdierbedrijven Zuid-Holland (PV) 2024 3.356 2.755 530 72 15.640 13.130 5.310 -2.550 -40 -670 -11
Totaal graasdierbedrijven Zeeland (PV) 2024 866 722 122 23 3.740 2.910 1.130 -850 -53 -230 -14
Totaal graasdierbedrijven Noord-Brabant (PV) 2024 8.261 7.154 835 271 37.140 20.410 7.860 -16.980 -156 -5.450 -50
Totaal graasdierbedrijven Limburg (PV) 2024 1.813 1.495 222 96 8.350 5.730 2.260 -2.670 -84 -810 -25
Totaal graasdierbedrijven Concentratiegebied Oost 2024 14.542 12.779 1.445 318 64.950 44.640 18.080 -20.550 -91 -6.130 -27
Totaal graasdierbedrijven Concentratiegebied Zuid 2024 8.192 7.065 818 309 37.250 19.690 7.370 -17.820 -168 -5.790 -54
Totaal graasdierbedrijven Niet-concentratiegebied 2024 37.774 32.086 5.048 640 170.680 140.330 57.970 -30.660 -45 -7.790 -11
Melkveebedrijven Nederland 2024 52.718 47.094 5.565 58 226.400 165.500 68.700 -61.100 -76 -17.800 -22
Melkveebedrijven Noord-Nederland (LD) 2024 17.294 15.250 2.025 19 76.760 60.960 25.320 -15.830 -55 -4.430 -15
Melkveebedrijven Oost-Nederland (LD) 2024 17.232 15.653 1.563 16 71.030 51.520 21.660 -19.540 -77 -5.640 -22
Melkveebedrijven West-Nederland (LD) 2024 9.768 8.533 1.219 16 43.890 33.730 14.050 -10.170 -62 -2.970 -18
Melkveebedrijven Zuid-Nederland (LD) 2024 8.424 7.659 759 7 34.760 19.280 7.640 -15.550 -152 -4.810 -47
Melkveebedrijven Groningen (PV) 2024 3.470 3.037 429 4 15.700 11.880 4.940 -3.830 -67 -1.130 -20
Melkveebedrijven Fryslân (PV) 2024 10.205 8.927 1.266 12 46.140 37.080 15.450 -9.080 -53 -2.590 -15
Melkveebedrijven Drenthe (PV) 2024 3.619 3.286 330 4 14.920 12.000 4.940 -2.920 -50 -710 -12
Melkveebedrijven Overijssel (PV) 2024 8.630 7.847 777 6 35.520 25.240 10.750 -10.300 -82 -3.030 -24
Melkveebedrijven Flevoland (PV) 2024 976 888 88 0 4.010 2.350 1.000 -1.670 -142 -500 -43
Melkveebedrijven Gelderland (PV) 2024 7.626 6.918 698 10 31.490 23.930 9.910 -7.570 -65 -2.110 -18
Melkveebedrijven Utrecht (PV) 2024 3.109 2.718 386 4 14.080 10.670 4.480 -3.400 -67 -1.030 -20
Melkveebedrijven Noord-Holland (PV) 2024 2.909 2.526 378 6 13.150 10.600 4.460 -2.560 -48 -680 -13
Melkveebedrijven Zuid-Holland (PV) 2024 3.006 2.614 386 6 13.600 10.550 4.340 -3.050 -60 -910 -18
Melkveebedrijven Zeeland (PV) 2024 743 674 68 0 3.060 1.910 770 -1.160 -113 -350 -34
Melkveebedrijven Noord-Brabant (PV) 2024 6.976 6.344 627 5 28.780 15.560 6.120 -13.280 -162 -4.130 -50
Melkveebedrijven Limburg (PV) 2024 1.448 1.315 132 2 5.980 3.730 1.510 -2.270 -112 -680 -33
Melkveebedrijven Concentratiegebied Oost 2024 11.745 10.647 1.086 12 48.740 34.870 14.380 -13.890 -80 -4.130 -24
Melkveebedrijven Concentratiegebied Zuid 2024 6.805 6.190 610 5 28.080 14.580 5.570 -13.560 -174 -4.240 -54
Melkveebedrijven Niet-concentratiegebied 2024 34.168 30.257 3.870 41 149.610 116.040 48.730 -33.640 -60 -9.480 -17
Vleeskalverenbedrijven Nederland 2024 2.737 2.694 29 14 15.100 3.200 1.100 -12.200 -693 -4.100 -235
Vleeskalverenbedrijven Noord-Nederland (LD) 2024 275 268 4 2 1.510 620 220 -940 -269 -310 -87
Vleeskalverenbedrijven Oost-Nederland (LD) 2024 1.752 1.724 18 9 9.640 1.740 610 -8.050 -841 -2.720 -284
Vleeskalverenbedrijven West-Nederland (LD) 2024 117 114 2 1 650 100 40 -550 -965 -180 -324
Vleeskalverenbedrijven Zuid-Nederland (LD) 2024 594 588 5 2 3.280 690 210 -2.690 -670 -930 -232
Vleeskalverenbedrijven Groningen (PV) 2024 47 44 2 1 260 120 50 -140 -205 -40 -61
Vleeskalverenbedrijven Fryslân (PV) 2024 124 121 2 1 670 240 90 -430 -328 -140 -104
Vleeskalverenbedrijven Drenthe (PV) 2024 104 103 0 0 580 260 80 -370 -246 -130 -85
Vleeskalverenbedrijven Overijssel (PV) 2024 483 475 5 2 2.690 700 240 -2.070 -523 -730 -183
Vleeskalverenbedrijven Flevoland (PV) 2024 22 22 0 0 120 10 0 -110 -1.733 -30 -572
Vleeskalverenbedrijven Gelderland (PV) 2024 1.247 1.227 13 7 6.830 1.030 360 -5.870 -1.058 -1.960 -353
Vleeskalverenbedrijven Utrecht (PV) 2024 103 101 1 0 560 80 30 -480 -1.093 -160 -360
Vleeskalverenbedrijven Noord-Holland (PV) 2024 2 2 0 0 10 0 0 -10 -292 0 -107
Vleeskalverenbedrijven Zuid-Holland (PV) 2024 10 9 0 0 60 10 0 -60 -1.633 -20 -631
Vleeskalverenbedrijven Zeeland (PV) 2024 2 2 0 0 10 10 10 0 -21 0 -7
Vleeskalverenbedrijven Noord-Brabant (PV) 2024 532 526 4 2 2.940 560 170 -2.470 -758 -850 -261
Vleeskalverenbedrijven Limburg (PV) 2024 62 61 0 0 350 130 40 -220 -296 -80 -107
Vleeskalverenbedrijven Concentratiegebied Oost 2024 1.468 1.449 14 6 8.060 1.320 440 -6.880 -940 -2.320 -317
Vleeskalverenbedrijven Concentratiegebied Zuid 2024 575 570 4 2 3.180 660 200 -2.610 -677 -900 -234
Vleeskalverenbedrijven Niet-concentratiegebied 2024 694 676 12 6 3.840 1.170 440 -2.740 -422 -920 -142
Overige rundveebedrijven Nederland 2024 2.786 1.917 607 261 13.600 19.500 7.500 5.800 57 3.000 29
Overige rundveebedrijven Noord-Nederland (LD) 2024 506 342 116 47 2.530 4.680 1.770 2.140 92 930 40
Overige rundveebedrijven Oost-Nederland (LD) 2024 1.179 842 239 98 5.680 7.420 2.910 1.720 44 1.030 26
Overige rundveebedrijven West-Nederland (LD) 2024 546 351 135 60 2.740 3.940 1.520 1.190 58 600 29
Overige rundveebedrijven Zuid-Nederland (LD) 2024 555 383 117 56 2.700 3.490 1.290 760 39 400 21
Overige rundveebedrijven Groningen (PV) 2024 101 66 25 11 510 1.000 360 480 99 190 39
Overige rundveebedrijven Fryslân (PV) 2024 239 166 54 18 1.220 1.960 780 740 75 370 38
Overige rundveebedrijven Drenthe (PV) 2024 166 110 38 18 810 1.720 630 920 106 370 43
Overige rundveebedrijven Overijssel (PV) 2024 537 387 107 43 2.580 3.180 1.260 590 35 400 24
Overige rundveebedrijven Flevoland (PV) 2024 21 17 4 1 100 60 30 -40 -101 -10 -27
Overige rundveebedrijven Gelderland (PV) 2024 621 439 128 54 3.000 4.170 1.630 1.170 54 630 30
Overige rundveebedrijven Utrecht (PV) 2024 171 118 38 15 860 1.190 470 330 56 180 31
Overige rundveebedrijven Noord-Holland (PV) 2024 140 82 39 19 710 1.180 460 470 75 220 35
Overige rundveebedrijven Zuid-Holland (PV) 2024 167 110 41 16 840 1.050 400 210 41 120 23
Overige rundveebedrijven Zeeland (PV) 2024 68 40 18 10 330 520 190 180 54 80 24
Overige rundveebedrijven Noord-Brabant (PV) 2024 390 273 80 36 1.890 2.410 890 500 38 260 20
Overige rundveebedrijven Limburg (PV) 2024 165 110 36 19 810 1.070 410 260 42 130 21
Overige rundveebedrijven Concentratiegebied Oost 2024 871 632 171 67 4.200 5.290 2.060 1.080 39 670 24
Overige rundveebedrijven Concentratiegebied Zuid 2024 407 289 81 37 1.990 2.470 900 470 34 240 17
Overige rundveebedrijven Niet-concentratiegebied 2024 1.508 996 354 157 7.460 11.760 4.540 4.270 71 2.040 34
Bron: CBS.
Verklaring van tekens

Tabeltoelichting


Deze tabel bevat cijfers over de mestproductie en de daarmee uitgescheiden hoeveelheid stikstof en fosfaat. Daarnaast wordt de mestproductie vergeleken met de plaatsingsruimte volgens de geldende gebruiksnormen. De gegevens kunnen worden uitgesplitst naar type bedrijf volgens de standaard bedrijfstypering op basis van het brutostandaardsaldo (BSS) en standaardopbrengten (SO). Het totaal voor Nederland kan worden uitgesplitst naar landsdelen, provincies en concentratiegebieden.

Gegevens beschikbaar vanaf: 1990.

Status van de cijfers:
Cijfers zijn bij eerste publicatie definitief maar nieuwe inzichten in berekeningsmethoden kunnen aanleiding geven tot herberekening van de tijdreeks.

Wijzigingen per 26 juni 2025:
Definitieve cijfers over de productie van dierlijke mest in 2024 zijn toegevoegd. De berekening van de plaatsingsruimte voor dierlijke mest in 2019 is gebaseerd op nieuwe gegevens van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland. Als gevolg hiervan kunnen cijfers over de benutting van de plaatsingsruimte zijn gewijzigd.

Wanneer komen er nieuwe cijfers?
In het eerste kwartaal van 2026 verschijnen de voorlopige cijfers over de mestproductie in 2025.

Toelichting onderwerpen

Mestproductie
Totaal mestproductie
Dunne mest in de stal
Verpompbare mest die bestaat uit feces of urine van landbouwhuisdieren, al dan niet vermengd met mors-, spoel-, reinigings- en/of regenwater.
Dunne mest in de wei
Mest die graasdieren produceren wanneer ze in de wei lopen.
Vaste mest in de stal
Niet-verpompbare stalmest van landbouwhuisdieren.
Stikstofuitscheiding (N)
Stikstof in opgeslagen mest en weidemest
De totale stikstofuitscheiding met aftrek van de stikstof die tijdens mestopslag in de stal en bij opslag buiten de stal is vervluchtigd in de vorm van ammoniak (NH3) inclusief de afvoer via spuiwater van luchtwassers, lachgas (N2O), stikstofoxide (NO) en stikstofgas (N2).
Productie en plaatsingruimte mest
Plaatsingsruimte stikstof (N)
De plaatsingsruimte voor stikstof geldt vanaf 2006 en wordt berekend door vermenigvuldiging van de gebruiksnorm voor dierlijke mest (170 kg N/ha) met het beschikbare areaal in hectare.

De Europese Commissie staat Nederland verruiming van deze norm toe (derogatie) tot een bemestingsniveau van 250 kg stikstof per hectare. De hogere bemestingsnorm geldt alleen bij het gebruik van graasdiermest. Daarnaast moet het bedrijfsareaal tot en met 2013 voor minstens 70 procent en vanaf 2014 voor minstens 80 procent bestaan uit grasland. De derogatie voor zand- en lösspercelen in de provincies Overijssel, Gelderland, Utrecht, Noord-Brabant en Limburg is vanaf 2014 beperkt tot 230 kg N per hectare.
Plaatsingsruimte fosfaat (P205)
De plaatsingsruimte voor fosfaat wordt berekend door vermenigvuldiging van de vigerende gebruiksnorm in kg P2O5/ha met het beschikbare areaal in hectare.

Voor grasland en bouwland gelden verschillende gebruiksnormen die geleidelijk worden aangescherpt. Met ingang van 2010 zijn de gebruiksnormen voor fosfaat gedifferentieerd naar fosfaattoestand van de bodem. Indien geen informatie beschikbaar is over de fosfaattoestand is gerekend met de laagste fosfaatgebruiksnorm (fosfaattoestand hoog). Van 1998 tot en met 2005 (Mineralenaangiftesysteem Minas) is de gebruiksnorm dierlijke mest afgeleid uit de som van het toegestane fosfaatverlies en de fosfaatafvoer met het gewas.
Saldo plaatsingsruimte stikstof (N)
De resterende plaatsingsruimte op bedrijven zonder overschot aan dierlijke mest minus het stikstofoverschot op bedrijven met overproductie van mest. Bij een negatief getal is sprake van een tekort aan plaatsingsruimte.

De stikstofproductie is berekend door de stikstofuitscheiding te verminderen met berekende stikstofverliezen uit stallen en mestopslagen volgens de rekenmethodiek van de Commissie Deskundigen Meststoffenwet (CDM), inclusief de afvoer via het spuiwater van luchtwassers. De gasvormige verliezen zijn over het algemeen kleiner dan de forfaitaire verliezen op basis van de mestwetgeving. Bij het gebruik van berekende stikstofverliezen blijft er dus meer stikstof in de mest achter en zal er dus eerder sprake zijn van overproductie ten opzichte van de plaatsingsruimte. Wettelijk gezien is er pas sprake van overproductie als de mineralenuitscheiding gecorrigeerd voor forfaitaire verliezen hoger is dan de plaatsingsruimte.
Saldo plaatsingsruimte stikstof per ha
De resterende plaatsingsruimte op bedrijven zonder overschot aan dierlijke mest minus het stikstofoverschot op bedrijven met overproductie van mest. Bij een negatief getal is sprake van een tekort aan plaatsingsruimte.

De stikstofproductie is berekend door de stikstofuitscheiding te verminderen met berekende stikstofverliezen uit stallen en mestopslagen volgens de rekenmethodiek van de Commissie Deskundigen Meststoffenwet (CDM), inclusief de afvoer via het spuiwater van luchtwassers. De gasvormige verliezen zijn over het algemeen kleiner dan de forfaitaire verliezen op basis van de mestwetgeving. Bij het gebruik van berekende stikstofverliezen blijft er dus meer stikstof in de mest achter en zal er dus eerder sprake zijn van overproductie ten opzichte van de plaatsingsruimte. Wettelijk gezien is er pas sprake van overproductie als de mineralenuitscheiding gecorrigeerd voor forfaitaire verliezen hoger is dan de plaatsingsruimte.
Saldo plaatsingsruimte fosfaat (P205)
De resterende plaatsingsruimte op bedrijven zonder overschot aan dierlijke mest minus het fosfaatoverschot op bedrijven met overproductie van mest. Bij een negatief getal is sprake van een tekort aan plaatsingsruimte.
Saldo plaatsingsruimte fosfaat per ha
De resterende plaatsingsruimte op bedrijven zonder overschot aan dierlijke mest minus het fosfaatoverschot op bedrijven met overproductie van mest. Bij een negatief getal is sprake van een tekort aan plaatsingsruimte.