Gezondheid, aandoeningen, beperkingen; persoonskenmerken, 2010-2013

Tabeltoelichting

Toelichting onderwerpen

Langdurige aandoeningen

Van 18 aandoeningen en een restcategorie 'overige aandoeningen' wordt
gevraagd of mensen deze in de afgelopen 12 maanden hebben gehad. Van drie
van die aandoeningen wordt ook gevraagd of men die ooit heeft gehad.
Daarnaast wordt gevraagd naar suikerziekte.

Aandoeningen afgelopen 12 maanden

Langdurige ziektes en aandoeningen in de afgelopen 12 maanden.
Respondenten kunnen aangeven of ze de ziekte of
aandoening hebben of afgelopen 12 maanden hebben gehad.

Aandoening van de nek of schouder

% personen met de antwoordcategorie 'ja' op de vraag: Heeft of had u in de afgelopen 12 maanden een ernstige of hardnekkige aandoening van de nek of schouder?

Generieke gezondheidsmaat, 12 of ouder

De generieke gezondheidsmaat bestaat uit een samenvattende maat voor fysieke gezondheid (normscore fysiek) en een samenvattende maat voor psychische gezondheid (normscore psychisch). Deze normscores worden berekend voor personen van 12 jaar of ouder. De cijfers hebben betrekking op de zogeheten 'Short Format 12' ofwel 'SF-12'. De SF-12 vragenlijst is een
veelgebruikte internationale standaard van een generieke gezondheidsmaat en is in de Verenigde Staten ontwikkeld door Ware e.a. (1995).

Normscore fysiek

Normscore fysiek wordt bepaald voor personen van 12 jaar of ouder. De normscore fysiek is een samenvattende fysieke gezondheidsmaat, die wordt berekend door middel van de antwoorden op verschillende vragen. In de
Amerikaanse bevolking bedraagt de score voor fysieke
gezondheid precies 50. Gemiddelde waarden onder de 50 wijzen op een minder goede fysieke gezondheid dan in de normpopulatie (Amerikaanse populatie) en waarden boven de 50 op een betere gezondheid. Voor de Nederlandse bevolking geldt dat het gemiddelde van de fysieke normscore iets hoger ligt dan 50.

Normscore psychisch

Normscore psychisch wordt bepaald voor personen van 12 jaar of ouder. De normscore psychisch is een samenvattende psychische gezondheidsmaat, die wordt berekend door middel van de antwoorden op verschillende vragen.
In de Amerikaanse bevolking bedraagt de score voor psychische gezondheid precies 50. Gemiddelde waarden onder de 50 wijzen
op een minder goede psychische gezondheid dan in de normpopulatie (Amerikaanse populatie) en waarden boven de 50 op een betere gezondheid.
Voor de Nederlandse bevolking geldt dat het gemiddelde van de psychische normscore iets hoger ligt dan 50.

MHI, 12 jaar of ouder

Mental Health Inventory (MHI) voor adolescenten vanaf 12 jaar en
volwassenen.
De cijfers hebben betrekking op de 'Mental Health Inventory 5' ofwel
'MHI-5'. Dit is een internationale standaard voor een specifieke meting
van de psychische gezondheid, bestaande uit 5 vragen. De MHI-5 is
feitelijk een deelschaal van de Short Format 36 ofwel SF-36, een
uitvoerige internationale standaard voor de meting van gezondheid. De
MHI-5 betreft vragen die steeds betrekking hebben op hoe men zich in de
afgelopen 4 weken voelde. Gevraagd is:
1. Voelde u zich erg zenuwachtig?
2. Zat u zo erg in de put dat niets u kon opvrolijken?
3. Voelde u zich kalm en rustig?
4. Voelde u zich neerslachtig en somber?
5. Voelde u zich gelukkig?
Iedere vraag heeft de volgende 6 antwoordcategorieën:
voortdurend-meestal-vaak-soms-zelden-nooit.

% personen psychisch ongezond

% personen van 12 jaar of ouder dat minder dan 60 scoort op de MHI
vragenlijst. Bij de positief geformuleerde vragen van de MHI vragenlijst
(vraag 3 en 5) zijn voor de antwoordcategorieën in volgorde de waarden 5,
4, 3, 2, 1, en 0 toegekend. Bij de negatief geformuleerde vragen (vraag
1, 2 en 4) zijn precies de omgekeerde waarden toegekend. Vervolgens zijn
per persoon de somscores berekend en zijn deze vermenigvuldigd met 4,
zodat de minimale somscore van een persoon 0 (zeer ongezond)en de
maximale score 100 (perfect gezond) kan bedragen. Bij een score van 60 of
meer is een respondent gekwalificeerd als gezond en bij een score van
minder dan 60 als ongezond.

Zenuwachtig

% personen van 12 jaar of ouder met de antwoordcategorie 'voortdurend',
'meestal' of 'vaak' op de vraag 'Voelde u zich erg zenuwachtig?'

In de put

% personen van 12 jaar of ouder met de antwoordcategorie 'voortdurend',
'meestal' of 'vaak' op de vraag 'Zat u zo erg in de put dat niets u kon
opvrolijken?'.

Niet kalm en rustig

% personen van 12 jaar of ouder met de antwoordcategorie 'soms',
'zelden' of 'nooit' op de vraag 'Voelde u zich kalm en rustig?'

Neerslachtig en somber

% personen van 12 jaar of ouder met de antwoordcategorie 'voortdurend',
'meestal' of 'vaak' op de vraag 'Voelde u zich neerslachtig en somber?'

Niet gelukkig

% personen van 12 jaar of ouder met de antwoordcategorie 'soms',
'zelden' of 'nooit op de vraag 'Voelde u zich gelukkig?'

Psychische klachten, 12 jaar of ouder

Cijfers betreffen 2 vragen in de Gezondheidsenquête. 1: Heeft u ooit een
periode gehad waarin u erg angstig of bezorgd was, minstens 2 weken
achter elkaar? 2: Heeft u ooit een periode gehad waarin u erg somber of
depressief was, minstens 2 weken achter elkaar? Beide vragen met 2
antwoordcategorieën: ja en nee. Personen die op deze vragen 'ja'
antwoorden, krijgen de vervolgvraag of men dit in de afgelopen 12 maanden
gehad heeft.

Ooit depressieve klachten

% personen van 12 jaar of ouder met de antwoordcategorie 'ja' op de vraag
'Heeft u ooit een periode gehad waarin u erg somber of depressief was,
minstens 2 weken achter elkaar?'

Afgelopen jaar depressieve klachten

% personen van 12 jaar of ouder met de antwoordcategorie 'ja' op de vraag
'Heeft u ooit een periode gehad waarin u erg somber of depressief was,
minstens 2 weken achter elkaar?' en 'ja' op de vraag 'Heeft u dit in de
afgelopen12 maanden gehad?'

Ooit angstige periode

% personen van 12 jaar of ouder met de antwoordcategorie 'ja' op de vraag
'Heeft u ooit een periode gehad waarin u angstig of bezorgd was, minstens
2 weken achter elkaar?'

Afgelopen jaar angstige periode gehad

% personen van 12 jaar of ouder met de antwoordcategorie 'ja' op de vraag
'Heeft u ooit een periode gehad waarin u erg angstig of bezorgd was,
minstens 2 weken achter elkaar?' en 'ja' op de vraag: Heeft u dit in de
afgelopen 12 maanden gehad?

Ooit depressief en/of angstig

% personen van 12 jaar of ouder met de antwoordcategorie 'ja' heeft
geantwoord op de vraag: Heeft u ooit een periode gehad waarin u erg
somber of depressief was, minstens 2 weken achter elkaar?' en/of 'ja 'op de
vraag 'Heeft u ooit een periode gehad waarin u angstig of bezorgd was,
minstens 2 weken achter elkaar?'

Afgelopen jaar depressief en/of angstig

% personen van 12 jaar of ouder met de antwoordcategorie 'ja' op de vraag
'Heeft u ooit een periode gehad waarin u erg somber of depressief was,
minstens 2 weken achter elkaar? en 'ja' op de vraag 'Heeft u dit in de
afgelopen 12 maanden gehad?' En/of personen met 'ja' op de vraag: Heeft u
ooit een periode gehad waarin u erg angstig of bezorgd was, minstens 2
weken achter elkaar? en 'ja' op de vraag 'Heeft u dit in de afgelopen 12
maanden gehad?'

Infectieziekten, 12 jaar of ouder

Er wordt gevraagd naar 7 acute ziekten of klachten. De respondent kan met
'ja' of 'nee' aangeven of hij die klachten in de afgelopen 2 maanden al
dan niet heeft of gehad heeft.

Verkoudheid

% personen van 12 jaar of ouder met de antwoordcategorie 'ja' op de vraag
'Heeft of heeft u in de afgelopen 2 maanden een verkoudheid, griep,
keelontsteking of voorhoofdsholteontsteking gehad?'

Bronchitis of longontsteking

% personen van 12 jaar of ouder met de antwoordcategorie 'ja' op de vraag
'Heeft of heeft u in de afgelopen 2 maanden een acute bronchitis of
longontsteking gehad? (hier wordt niet bedoeld chronische bronchitis)?''

Oorontsteking

% personen van 12 jaar of ouder met de antwoordcategorie 'ja' op de vraag
'Heeft of heeft u in de afgelopen 2 maanden een oorontsteking gehad?'

Infectie of ontsteking nieren of blaas

% personen van 12 jaar of ouder met de antwoordcategorie 'ja' op de vraag 'Heeft of heeft u in
de afgelopen 2 maanden een infectie of ontsteking van de nieren, blaas of
urinewegen gehad?'

Diarree, minimaal 3 maal in 24 uur

% personen van 12 jaar of ouder met de antwoordcategorie 'ja' op de vraag
'Heeft of heeft u in de afgelopen 2 maanden diarree gehad? ( = tenminste
3 maal dunne ontlasting binnen 24 uur)?'

Braken, minimaal 3 maal in 24 uur

% personen van 12 jaar of ouder met de antwoordcategorie 'ja' op de vraag
'Heeft of heeft u in de afgelopen 2 maanden moeten braken? (= tenminste 3
maal braken binnen 24 uur)?'

Maagzweer

% personen van 12 jaar of ouder met de antwoordcategorie 'ja' op de vraag
'Heeft of heeft u in de afgelopen 2 maanden een maagzweer gehad?'

Malaiseklachten, 4 jaar of ouder

Cijfers hebben betrekking op de volgende 5 vragen over klachten in de
afgelopen 14 dagen. De vragen worden gesteld aan personen van 4 jaar of
ouder.
1. Heeft u gedurende de laatste 14 dagen last gehad van hoofdpijn?
2. Heeft u gedurende de laatste 14 dagen last gehad van moeheid?
3. Heeft u gedurende de laatste 14 dagen last gehad van
slapeloosheid?
4. Heeft u gedurende de laatste 14 dagen last gehad van pijn in de rug?
5. Heeft u gedurende de laatste 14 dagen last gehad van pijn in spieren
of gewrichten?
Antwoordcategorieën: ja / nee

Minstens 1 malaiseklacht

% personen van 4 jaar of ouder met minstens 1 keer de antwoordcategorie
'ja' op de 5 vragen over malaiseklachten.

Hoofdpijn

% personen van 4 jaar of ouder met de antwoordcategorie 'ja' op de vraag:
Heeft u gedurende de laatste 14 dagen last gehad van hoofdpijn?

Moeheid

% personen van 4 jaar of ouder met de antwoordcategorie 'ja' op de vraag:
Heeft u gedurende de laatste 14 dagen last gehad van moeheid?

Slapeloosheid

% personen van 4 jaar of ouder met de antwoordcategorie 'ja' op de vraag:
Heeft u gedurende de laatste 14 dagen last gehad van slapeloosheid?

Pijn in de rug

% personen van 4 jaar of ouder met de antwoordcategorie 'ja' op de vraag:
Heeft u gedurende de laatste 14 dagen last gehad van pijn in de rug?

Pijn in spieren of gewrichten

"% personen van 4 jaar of ouder met de antwoordcategorie 'ja' op de
vraag: Heeft u gedurende de laatste 14 dagen last gehad van pijn in
spieren of gewrichten?

Functiebeperkingen

Functie (lichamelijke) beperkingen worden in 3 vragenblokken waargenomen:
a De OESO-indicator voor personen van 12 jaar of ouder en
b De ADL-indicator voor personen vanaf 55 jaar.
c Tijdelijke activiteitenbeperking en beddagen van personen van 4 jaar of
ouder.

Beperkingen OESO, 12 jaar of ouder

De OESO-indicator (Organisatie voor Economische Samenwerking en
Ontwikkeling) is gebaseerd op de volgende 7 vragen over vaardigheden:
1. Een gesprek volgen in een groep van drie of meer personen (zo nodig
met hoorapparaat)
2. Met één andere persoon een gesprek voeren (zo nodig met hoorapparaat)
3. Kleine letters in de krant lezen (zo nodig met bril of contactlenzen)
4. Op een afstand van 4 meter het gezicht van iemand herkennen (zo nodig
met bril of contactlenzen)
5. Een voorwerp van 5 kilo, bijv. een volle boodschappentas 10 meter
dragen
6. Rechtop staand kunnen bukken en iets van de grond oppakken
7. 400 meter aan een stuk lopen zonder stil te staan (zo nodig met stok)
Antwoordcategorieën op deze vragen zijn: zonder moeite; met enige moeite;
met grote moeite; kan niet. Een respondent heeft een beperking als hij of
zij op minstens één van de 7 vragen met 'kan niet' of 'met grote moeite'
antwoordt. Deze vragen worden gesteld aan personen van 12 jaar of ouder.

% personen met minstens 1 beperking

% Personen met minstens 1 OESO-beperking. Een respondent heeft een
beperking als hij of zij op minstens één van de 7 vragen met 'kan niet'
of 'met grote moeite' antwoordt. Deze vragen worden gesteld aan personen
van 12 jaar of ouder.

Gemiddeld aantal beperkingen (bevolking)

Het aantal beperkingen per persoon in de bevolking van 12 jaar of ouder,
gemeten met behulp van de OESO-indicator.
Deze vragen worden gesteld aan personen van 12 jaar of ouder.

Aantal beperkingen p.p. met beperking

Het aantal OESO- beperkingen per persoon met minstens 1 beperking,
gemeten met behulp van de OESO-indicator.
Deze vragen worden gesteld aan personen van 12 jaar of ouder.

Activiteitbeperking,beddagen, 4 of ouder

De vraag die gesteld werd aan de respondenten is: 'heeft u in de
afgelopen 14 dagen ten gevolge van ziekte of verwonding rustiger aan
moeten doen of dingen achterwege moeten laten die u gewoonlijk wel doet?'
Indien dit het geval is wordt vervolgens gevraagd naar het aantal dagen
met beperking in die periode en indien van toepassing naar het aantal
dagen daarvan dat men het bed heeft gehouden. Om jaarcijfers te berekenen
worden de aantallen vermenigvuldigd met een factor 26 [26 perioden van 14
dagen = 1 jaar].

Activiteitenbeperking per 14 dagen

% personen van 4 jaar of ouder met de antwoordcategorie 'ja' op de vraag:
'heeft u gedurende de laatste 14 dagen tengevolge van ziekte of
verwonding rustiger aan moeten doen of dingen achterwege moeten laten die
u gewoonlijk wel doet?'

Dagen activiteitenbeperking per jaar

Het aantal dagen met activiteitenbeperking per jaar. Dit cijfer wordt
berekend door het antwoord op de vraag ''hoeveel dagen van de afgelopen
14 dagen heeft de activiteitenbeperking geduurd?' te vermenigvuldigen met
een factor 26.

Beddagen per 14 dagen

% personen van 4 jaar of ouder met de antwoordcategorie 'ja' op de vraag:
'heeft u gedurende de laatste 14 dagen tengevolge van ziekte of
verwonding rustiger aan moeten doen of dingen achterwege moeten laten die
u gewoonlijk wel doet?' én 'ja' op de vervolgvraag: 'waren daar dagen bij
waarop u volledig of voor het grootste gedeelte van de dag het bed heeft
gehouden?'

Beddagen per jaar

Het aantal beddagen per jaar. Dit cijfer wordt berekend door het antwoord
op de vraag 'Hoeveel dagen van de afgelopen 14 dagen heeft u dan op bed
gelegen?' te vermenigvuldigen met een factor 26.
---
Hier worden bedoeld beddagen ten gevolge van tijdelijke
activiteitenbeperking (ziekte en verwondingen). Beddagen van permanent
bedlegerige personen worden niet meegerekend.

Beperkingen ADL, 55 jaar of ouder

De ADL-indicator (Algemene Dagelijkse Levensverrichtingen) is gebaseerd
op de volgende 10 vragen:
1. Eten en drinken
2. Gaan zitten en opstaan uit een stoel
3. In- en uit bed stappen
4. Aan- en uitkleden
5. Zich verplaatsen naar een andere kamer op dezelfde verdieping
6. De trap op- en aflopen
7. De woning verlaten en binnengaan
8. Zich verplaatsen buitenshuis
9. Het gezicht en de handen wassen
10. Zich volledig wassen
De 4 antwoordcategorieën op deze vragen zijn: zonder moeite; met enige
moeite; met grote moeite; alleen met hulp van anderen. Een respondent
heeft een beperking als hij of zij op minstens één van de 10 vragen met
'met grote moeite' of 'alleen met hulp van anderen' antwoordt. Deze
vragen worden gesteld aan personen van 55 jaar of ouder.

% personen met minstens 1 beperking

% Personen met minstens 1 ADL (Algemene Dagelijkse Levensverrichtingen)
beperking . Een respondent heeft een beperking als hij of zij op minstens
één van de 10 vragen met 'met grote moeite' of 'alleen met hulp van
anderen' antwoordt.
Deze vragen worden gesteld aan personen van 55 jaar of ouder.

Gemiddeld aantal beperkingen (bevolking)

Het aantal beperkingen per persoon in de bevolking van 55 jaar of ouder,
gemeten met behulp van de ADL-indicator.
Deze vragen worden gesteld aan personen van 55 jaar of ouder.

Aantal beperkingen p.p. met beperking

Het aantal ADL- beperkingen per persoon met minstens 1 beperking, gemeten
met behulp van de ADL-indicator.
Deze vragen worden gesteld aan personen van 55 jaar of ouder.

Bezit hulpmiddelen

Aan de respondenten wordt gevraagd of ze auditieve, visuele of
anatomische hulpmiddelen of hulpmiddelen voor bewegen of incontinentie
bezitten.

Horen, 4 jaar of ouder

% personen van 4 jaar of ouder met de antwoordcategorie 'ja' op de vraag:
'heeft u een hoorapparaat?' of 'ja' op de vraag: 'heeft u een speciaal
apparaat voor geluidsversterking, bijvoorbeeld voor telefoon of
televisie?'

Zien, 4 jaar of ouder

% personen van 4 jaar of ouder met de antwoordcategorie 'ja' op de vraag:
'draagt u wel eens een bril of contactlenzen?' of 'ja' op de vraag:
'heeft u (nog) een ander hulpmiddel voor het zien of lezen?'

Bewegen, 12 jaar of ouder

% personen van 12 jaar of ouder met de antwoordcategorie 'ja' op de
vraag: 'heeft u een stok, kruk, looprek of rollator?' of 'ja' op de
vraag: 'heeft u een rolstoel (elektrisch of handbewogen) of
scoot(er)-mobiel?'

Anatomie, 12 jaar of ouder

% personen van 12 jaar of ouder met de antwoordcategorie 'ja' op de
vraag: 'heeft u orthopedisch schoeisel?' of 'ja' op de vraag: 'heeft u
een (arm - of been) prothese?' of 'ja' op de vraag: 'heeft u orthese
(beugel of spalk; niet bedoeld wordt een
beugel voor het gebit)?'

Incontinentie, 12 jaar of ouder

% personen van 12 jaar of ouder met de antwoordcategorie 'ja' op de
vraag: 'heeft u incontinentiemateriaal?' of 'ja' op de vraag: 'heeft u
een katheter, urinaal?' of 'ja' op de vraag: 'stoma en stomamateriaal
voor urine of ontlasting?'