Kosten en financiering; natuur- en landschapsbeheer
Verklaring van tekens
Tabeltoelichting
Deze tabel geeft informatie over de jaarlijkse kosten voor verwerving, inrichting en beheer van natuurterreinen en het behoud van natuurwaarden van het landschap.
De kosten van de eigen activiteiten op het gebied van natuur en landschap worden in principe voor elke economische sector afzonderlijk bepaald. Daarnaast worden ook de financiële overdrachten tussen sectoren apart waargenomen. Dit geeft de mogelijkheid om de totale (netto) financiële lasten voor een sector te bepalen. De sectoren die worden waargenomen zijn de lokale overheid, rijksoverheid, de provinciale natuurbeschermingsorganisaties met of zonder terrein in eigendom, de overige natuurbeschermingsorganisaties, nijverheid en particuliere bosbouw.
Van 2001 t/m 2013 worden de kosten en financiering van het natuur- en landschapsbeheer van de sectoren in Nederland eens in de twee jaar gepubliceerd (oneven jaren), vanaf 2013 worden deze jaarlijks gepubliceerd.
Vanaf 2013 worden alleen de door het Rijk als natuur- en landschapsbeheer geoormerkte overdrachten buitenland meegenomen.
Vanaf 2023 worden de totale bruto kosten van het Rijk voor het natuur- en landschapsbeheer niet meer uitgesplitst naar activiteit.
Gegevens beschikbaar vanaf: 1999.
Status van de cijfers:
De cijfers zijn definitief.
Gewijzigd per 19 december 2025:
De definitieve cijfers over 2023 zijn toegevoegd.
In voorgaande jaren is een abusievelijke aanname gedaan over de kosten en financiering van de landbouwsector voor de jaren 2016-2022, op basis van geactualiseerde gegevens over de ANLb-subsidie is dit aangepast. Dit heeft weerslag op de bruto kosten (aan inrichting en beheer), netto kosten, en ontvangen overdrachten van de landbouwsector, en de bijbehorende (sub)totalen particulieren en bedrijven en particuliere boseigenaren. De financiering van deze kosten is verschoven van het Rijk naar de provincies en EU. Dit heeft weerslag op de betaalde overdrachten en netto lasten van het Rijk, de provincies, en het bijbehorende (sub)totaal overheid.
Wanneer komen er nieuwe cijfers?
De definitieve cijfers over 2024 worden in december 2026 gepubliceerd.
Toelichting onderwerpen
- Natuur- en landschapskosten
- Alle jaarlijkse kosten die gepaard gaan met activiteiten waarmee nagestreefd wordt de toestand van natuur en landschap te beschermen, herstellen of verbeteren. Het gaat vooral om verwerving, inrichting en beheer van natuurterreinen en het behoud van natuurwaarden van het landschap. De kosten hebben betrekking op de eigen activiteiten van alle economische sectoren die zich met natuur- en landschapsbeheer bezighouden. In deze publicatie worden uitgaven voor inrichting, beheer en verwerving als jaarlijkse kosten weergegeven. De reden hiervoor is dat er wordt uitgegaan van de manier waarop de rijksoverheid haar uitgaven verantwoordt. Er wordt bij de rijksoverheid uitgegaan van het kasstelsel, waarbij uitgaven in het jaar dat zij worden gedaan worden verantwoord als jaarlijkse kosten.
- Totaal natuur- en landschapskosten
- Bruto kosten
- De totale natuur- en landschapskosten van de eigen activiteiten van de economische sectoren.
- Bruto kosten naar activiteit
- De totale natuur- en landschapskosten van de eigen activiteiten van de economische sectoren uitgesplitst naar activiteit, zoals verwerving, inrichting en beheer van natuurterreinen.
- Verwerving natuurterreinen
- Kosten voor de aanschaf van natuurterreinen.
- Inrichting en beheer
- Kosten voor de inrichting en de instandhouding van de natuur.
- Overige activiteiten
- De kosten van overige activiteiten bestaan onder andere uit de kosten van natuur- en landschap sparende voorzieningen van bedrijven en de kosten van diverse organisaties die activiteiten ontplooien op het gebied van natuureducatie en -voorlichting.
- Apparaatskosten
- De gezamenlijke kosten voor personen en hulpmiddelen die nodig zijn voor het functioneren van een instelling of het verrichten van een taak. Apparaatskosten bestaan voor een deel uit personeelskosten (in de vorm van salarissen) en voor een deel uit materieel, bijvoorbeeld huisvesting.
- Bruto kosten naar kostensoort
- De totale natuur- en landschapskosten van de eigen activiteiten van de economische sectoren uitgesplitst naar kostensoort, zoals personeelskosten en goederen en diensten.
- Personeelskosten
- Goederen en diensten
- De kosten voor goederen en diensten zijn inclusief de kosten voor de verwerving (aanschaf) van natuurterreinen.
- Kapitaallasten
- Rente en afschrijving van investeringen. Dit kunnen investeringen zijn in bijvoorbeeld gebouwen, machines of landschapsinrichting. De aankoop van grond is niet als investering opgenomen maar als jaarlijkse kosten; op grond kan niet worden afgeschreven. Indien een investering wordt gesubsidieerd, leidt dit tot een lagere eigen investering en dus tot lagere kapitaallasten. Om een compleet beeld te krijgen van de kapitaallasten, worden de kapitaallasten geschat die als gevolg van de ontvangen subsidie niet zijn opgetreden. Deze zogenaamde gesubsidieerde kapitaallasten zijn bij de kapitaallasten inbegrepen.
- Onverdeeld
- Kosten waarvan de kostensoort niet bekend is.
- Overheid
- De volgende overheidsonderdelen zijn actief in natuur- en landschapsbeheer: het Rijk, provincies, waterschappen en gemeenten.
- Bruto kosten
- Bruto kosten naar activiteit
- Verwerving natuurterreinen
- Kosten voor de aanschaf van natuurterreinen ten behoeve van Staatsbosbeheer.
- Inrichting en beheer
- Apparaatskosten
- De gezamenlijke kosten voor personen en hulpmiddelen die nodig zijn voor het functioneren van een instelling of het verrichten van een taak. Apparaatskosten bestaan voor een deel uit personeelskosten (in de vorm van salarissen) en voor een deel uit materieel, bijvoorbeeld huisvesting.
- Bruto kosten naar kostensoort
- Personeelskosten
- Goederen en diensten
- De kosten voor goederen en diensten zijn inclusief de kosten voor de verwerving (aanschaf) van natuurterreinen.
- Kapitaallasten
- Rente en afschrijving van investeringen. Dit kunnen investeringen zijn in bijvoorbeeld gebouwen, machines of landschapsinrichting. De aankoop van grond is niet als investering opgenomen maar als jaarlijkse kosten; op grond kan niet worden afgeschreven. Indien een investering wordt gesubsidieerd, leidt dit tot een lagere eigen investering en dus tot lagere kapitaallasten. Om een compleet beeld te krijgen van de kapitaallasten, worden de kapitaallasten geschat die als gevolg van de ontvangen subsidie niet zijn opgetreden. Deze zogenaamde gesubsidieerde kapitaallasten zijn bij de kapitaallasten inbegrepen.
- Onverdeeld
- Kosten waarvan de kostensoort niet bekend is.
- Rijk
- Het gaat hier om de natuur- en landschapskosten van de ministeries.
- Bruto kosten
- Bruto kosten naar activiteit
- Verwerving natuurterreinen
- Kosten voor de aanschaf van natuurterreinen ten behoeve van Staatsbosbeheer.
- Inrichting en beheer
- Apparaatskosten
- De gezamenlijke kosten voor personen en hulpmiddelen die nodig zijn voor het functioneren van een instelling of het verrichten van een taak. Apparaatkosten bestaan voor een deel uit personeelskosten (in de vorm van salarissen) en voor een deel uit materieel, bijvoorbeeld huisvesting.