Gezondheid, leefstijl, zorggebruik en -aanbod, doodsoorzaken; vanaf 1900
Verklaring van tekens
Tabeltoelichting
Deze tabel toont de grote variëteit aan langlopende reeksen op het gebied van gezondheid, leefstijl en gezondheidszorg. Cijfers over geboorte en sterfte, enkele doodsoorzaken en het optreden van bepaalde infectieziekten zijn beschikbaar vanaf 1900. Andere reeksen starten op een later tijdstip.
Naast de ervaren gezondheid bevat de tabel onder meer cijfers over infectieziekten, ziekenhuisopnamen naar diagnose, levensverwachting, leefstijlfactoren als roken, alcohol en overgewicht, en doodsoorzaken. Ook diverse aspecten van de gezondheidszorg zoals het aantal beroepsbeoefenaren, het aantal beschikbare ziekenhuisbedden, de gemiddelde verpleegduur en de uitgaven aan zorg staan in de tabel.
Veel onderwerpen staan ook, in meer detail, in andere StatLine-tabellen, maar soms met een kortere looptijd. Gegevens over meldingsplichtige infectieziekten en Aids/hiv zijn niet in andere tabellen opgenomen.
Gegevens beschikbaar vanaf: 1900
Status van de cijfers:
2025:
De beschikbare cijfers zijn definitief.
2024:
De meeste beschikbare cijfers zijn definitief.
De cijfers zijn voorlopig voor:
- meldingsplichtige infectieziekten, hiv, aids;
- uitgaven aan gezondheidszorg en welzijnszorg;
- doodsoorzaken.
2023:
De meeste beschikbare cijfers zijn definitief.
Cijfers zijn voorlopig voor:
- meldingsplichtige infectieziekten, hiv, aids;
- diagnoses bij ziekenhuisopname;
- ziekenhuisopnamen, verpleegdagen, verpleegduur;
- aantal ziekenhuisbedden;
- beroepen in de gezondheidszorg;
De cijfers zijn nader voorlopig voor:
- uitgaven aan gezondheidszorg en welzijnszorg.
2022:
Cijfers zijn voorlopig voor:
- meldingsplichtige infectieziekten, hiv, aids.
De cijfers zijn nader voorlopig voor:
- uitgaven aan gezondheidszorg en welzijnszorg.
2021:
Cijfers zijn voorlopig voor:
- meldingsplichtige infectieziekten, hiv, aids.
2020 en eerder:
Meeste beschikbare cijfers zijn definitief.
Vanwege het dynamische karakter van de registratie zijn cijfers over alle jaren voorlopig voor meldingsplichtige infectieziekten, hiv, aids.
Wijzigingen per 18 december 2025:
Aanvulling met de beschikbare meest recente cijfers:
- levendgeborenen, overledenen;
- meldingsplichtige infectieziekten, hiv, aids;
- uitgaven aan gezondheidszorg en welzijnszorg;
- perinatale sterfte (28 wk), zuigenlingensterfte;
- gemiddelde leeftijd moeder bij eerste kind;
- aandeel meerlinggeboortes.
Wijzigingen per 18 december 2024:
- Vanwege een revisie van de statistieken Uitgaven gezondheids- en welzijnszorg 2021 zijn cijfers voor de uitgaven aan gezondheidszorg en welzijnszorg vanaf 2021 vervangen.
- Gereviseerde cijfers over de volume-index van de zorgkosten zijn nog niet beschikbaar, vanaf 2021 zijn deze cijfers leeggemaakt.
Wanneer komen er nieuwe cijfers?
In juni 2026 verschijnen de op dat moment beschikbare meest recente cijfers.
Toelichting onderwerpen
- Zorgaanbod
- Kwantitatieve gegevens van ziekenhuizen, beroepen in de gezondheidszorg en uitgaven aan gezondheidszorg.
- Kwantitatieve gegevens van ziekenhuizen
- Totaal aantal bedden, opnames, verpleegdagen en verpleegduur voor alle ziekenhuizen samen (algemene ziekenhuizen, academische ziekenhuizen en categorale ziekenhuizen inclusief revalidatieinstellingen). In de jaren 1932-1964 exclusief sanatoria voor tbc-patiënten en neurosenklinieken; tot 1972 exclusief militaire ziekenhuizen. Bron: 1925-1964: Geneeskundige Hoofdinspectie van de Volksgezondheid.
- Bedden
- Tot 2006: feitelijke bedden (klinische en dagbehandeling). Dit is het gemiddeld aantal bedden waarvan wordt uitgegaan bij de dagelijkse planning van de te verlenen zorg. Het aantal feitelijke bedden is inclusief die in de ziekenhuis-psychiatrie (PAAZ/PUK bedden). Bron: tot verslagjaar 2002 een jaarlijkse CBS-enquête onder ziekenhuizen en revalidatie-instellingen. Daarna: gebruik van jaarenquête door onderzoeksinstituut Prismant (in opdracht van de betrokken branche-organisaties) onder ziekenhuizen en revalidatie-instellingen.
Vanaf 2006: feitelijk aantal bedden/plaatsen dat beschikbaar is voor klinische capaciteit en dag/deeltijdbehandeling. Het feitelijke aantal bedden is exclusief PAAZ/PUK-capaciteit, inclusief wiegen voor gezonde zuigelingen en bedden in revalidatiecentra . De populatie is afgebakend op universitaire ziekenhuizen, algemene ziekenhuizen, categorale ziekenhuizen en revalidatiecentra. De informatie is afkomstig van DigiMV (webenquête) en maakt onderdeel uit van het jaardocument Maatschappelijke Verantwoording. Zelfstandige Behandelcentra (ZBC’s) vallen hierbuiten, tenzij ze onderdeel zijn van een ziekenhuisconcern. In dat laatste geval worden de bedden van de ZBC’s wel meegeteld.
PAAZ: Psychiatrische Afdeling van een Algemeen Ziekenhuis
PUK: Psychiatrische afdeling van een universitair medisch centrum (UniversiteitsKliniek)
- Ziekenhuisopnamen
- Het aantal malen, dat een verblijf in een toegelaten instelling waarvoor één of meer verpleegdagen in rekening zijn te brengen, is aangevangen.
Geboorte binnen het ziekenhuis wordt als opname beschouwd, tenzij deze geboorte poliklinisch plaatsvindt. Interne overplaatsing, d.w.z. binnen eenzelfde toegelaten instelling, wordt niet als nieuwe opname beschouwd. Gezonde zuigelingen die in het ziekenhuis verblijven gedurende de opname van de moeder worden als opname beschouwd. Het aantal opnamen is tot en met 2005 inclusief opnamen in ziekenhuis-psychiatrie (PAAZ-opnamen), vanaf 2006 exclusief PAAZ-opnamen en vanaf 2008 ook exclusief PUK-opnamen.
PAAZ: Psychiatrische Afdeling van een Algemeen Ziekenhuis
PUK: Psychiatrische UniversiteitsKliniek.
- Verpleegdagen
- Een in rekening te brengen kalenderdag, die deel uitmaakt van de periode vanaf opname in tot en met ontslag uit een ziekenhuis. Daarbij worden de dag van opname, mits de opname vóór 20.00 uur heeft plaatsgevonden, en de dag van ontslag beide als een in rekening te brengen verpleegdag aangemerkt. Tot de verpleegdagen in ziekenhuizen behoren ook de afwezigheidsdagen. Een afwezigheidsdag bij een ziekenhuis is de dag, niet zijnde de ontslagdag, voorafgaand aan de nacht waarop de patiënt niet in
het ziekenhuis verblijft. Het betreft een -meestal geplande- afwezigheid van ten hoogste drie dagen. Afwezigheidsdagen kunnen niet tegen het geldende verpleegtarief worden gedeclareerd. Afwezigheidsdagen volgend op een pre-operatieve screening wordt niet als afwezigheidsdag (of verpleegdag) aangemerkt en kunnen op generlei wijze worden gedeclareerd.
Verpleegdagen van patiënten in speciale units, zoals die voor
intensive-care en dergelijke worden meegerekend.
- bij opname op of na 20.00 uur, wordt de dag van de opname niet als eerste verpleegdag meegeteld.
- als de patiënt dezelfde kalenderdag overlijdt of vertrekt tegen advies van de arts wordt deze dag als verpleegdag meegeteld.
- ook een opname die korter dan 24 uur duurt wordt als normale
verpleegdag beschouwd.
Tot en met 2005 zijn de verpleegdagen inclusief psychiatrie (PAAZ en PUK-dagen). Vanaf 2006 is het aantal verpleegdagen exclusief PAAZ-dagen en vanaf 2008 ook exclusief PUK-dagen.
PAAZ: Psychiatrische Afdeling van een Algemeen Ziekenhuis
PUK: Psychiatrische UniversiteitsKliniek
- Gemiddelde verpleegduur
- Het gemiddeld aantal verpleegdagen per ziekenhuisopname.
- Geboorte en levensverwachting
- Sterfte rondom geboorte, gemiddelde leeftijd moeder bij eerste kind,
aantal meerlinggeboortes en (gezonde) levensverwachting bij geboorte.- Perinatale sterfte
- Het totaal van de doodgeborenen na een zwangerschap van ten minste 28 weken plus de overleden baby's binnen een week na de geboorte.
- Zuigelingensterfte
- Het aantal levendgeborenen dat vóór de eerste verjaardag is overleden.
- Gemidd. leeftijd moeder bij eerste kind
- Het rekenkundig gemiddelde van de leeftijden van de moeders van alle
levendgeboren eerste kinderen. De leeftijd van de moeder is het aantal
gehele jaren dat op 31 december van het jaar van geboorte van het kind is verstreken sinds de geboortedatum van de moeder.
- Aantal meerlinggeboorten
- Bevallingen van twee of meer kinderen (meerling) uit een zelfde
zwangerschap.
- Levensverwachting bij geboorte
- Het aantal te verwachten levensjaren bij de geboorte, berekend uit een overlevingstafel. Een overlevingstafel is een tabel die aangeeft hoeveel van 100 duizend pasgeboren jongens of meisjes de leeftijd van een half, anderhalf, 2,5 jaar enzovoort zullen bereiken. De sterfteverhoudingen die gedurende een bepaalde periode (periode-overlevingstafels) of een bepaald geboortecohort (generatie-overlevingstafels) zijn waargenomen vormen hiervoor de basis.
- Mannen
- Vrouwen
- Gezonde levensverwachting bij geboorte
- Het aantal jaren dat een persoon bij de geboorte naar verwachting (nog) in goede gezondheid zal leven. Goede gezondheid kan worden gedefinieerd als de afwezigheid van chronische ziekten dan wel lichamelijke beperkingen of als goede ervaren gezondheid.
- Levensverw. in goed ervaren gezondheid
- Voor het berekenen van levensverwachting in goed ervaren gezondheid is het aantal "gezonde" jaren bepaald op basis van de vraag "Hoe is over het algemeen uw gezondheidstoestand?". Mensen die deze vraag beantwoorden met "goed" of "zeer goed" worden gezond genoemd. De vraag over ervaren gezondheid is opgenomen in de CBS-Gezondheidsenquête.
- Mannen
- Vrouwen
- Levensverw. zonder lich. beperkingen
- Voor het berekenen van levensverwachting zonder lichamelijke beperkingen zijn gegevens gebruikt over langdurige beperkingen in horen, zien en bewegen. Mensen die op alle onderstaande vragen het antwoord "ja, zonder moeite" of "ja, met enige moeite" geven, worden gezien als niet lichamelijk beperkt:
-Kunt u een gesprek volgen in een groep van 3 of meer personen (zo nodig met hoorapparaat)?
-Kunt u met één andere persoon een gesprek voeren (zo nodig met
hoorapparaat)?
-Zijn uw ogen goed genoeg om de kleine letters in de krant te kunnen lezen (zo nodig met bril of contactlenzen)?
-Kunt u op een afstand van 4 meter het gezicht van iemand herkenen (zo nodig met bril of contactlenzen)?
-Kunt u een voorwerp van 5 kilo, bijvoorbeeld een volle boodschappentas, 10 meter dragen?
-Kunt u als u staat, bukken en iets van de grond oppakken?
-Kunt u 400 meter aan een stuk lopen zonder stil te staan (zo nodig met stok)?
Deze vragen maken deel uit van de CBS-Gezondheidenquête. De vragen over beperkingen zijn alleen gesteld aan personen van 12 jaar of ouder. In de berekening van levensverwachting zonder lichamelijke beperkingen is daarom aangenomen dat deze beperkingen niet voorkomen bij personen jonger dan 12 jaar.- Mannen
- Vrouwen
- Levensverw. zonder chronische ziektes
- Voor het berekenen van levensverwachting zonder chronische ziektes is een aantal ziektes geselecteerd waarvan bekend is dat ze tot de dood kunnen leiden of dat ze een belangrijke invloed hebben op de kwaliteit van leven. Mensen worden als niet chronisch ziek beschouwd wanneer zij geen van onderstaande ziektes zeggen te hebben of te hebben gehad in de afgelopen
12 maanden. De volgende (groepen van) chronische ziektes worden gebruikt voor de berekening van levensverwachting zonder chronische ziektes:
- hartaandoening en/of hartinfarct (12 jaar en ouder)
- astma, chronische bronchitis, longemfyseem of CARA
- kanker
- beroerte (12 jaar en ouder)
- suikerziekte
- ernstige of hardnekkige darmstoornissen
- chronische gewrichtsontsteking (ontstekingsreuma, chronische reuma, reumatoïde artritis)
- ernstige of hardnekkige aandoening van de rug (inclusief hernia)
- gewrichtsslijtage van heupen of knieën (12 jaar en ouder)
- hoge bloeddruk
- migraine of regelmatig ernstige hoofdpijn
De vragen over chronische aandoeningen maken deel uit van de CBS-Gezondheidsenquête. De vragen over chronische ziektes zijn gesteld aan personen van 0 jaar of ouder. Uitzonderingen hierop zijn de vragen naar hartaandoeningen en/of hartinfarct, beroerte en gewrichtsslijtage, die uitsluitend zijn nagevraagd bij personen van 12 jaar of ouder. In de berekening van levensverwachting zonder chronische ziektes is daarom aangenomen dat deze ziektes niet voorkomen bij personen jonger dan 12 jaar.- Mannen
- Vrouwen