Industriebeeld: ondernemers iets minder somber

De stemming onder ondernemers in de industrie is enigszins verbeterd. Na vier maanden op rij waarin het vertrouwen steeds fors afnam steeg het producentenvertrouwen in januari met 1,4 punten. Het vertrouwen kwam uit op -19,7. In december 2008 stond het producentenvertrouwen nog op het laagste niveau ooit.

De ondernemers in de industrie behaalden in november 2008 bijna 14 procent minder omzet dan in november 2007. De gemiddelde dagproductie van de Nederlandse industrie was in november ruim 6 procent lager. Alle branches van de industrie kenden een forse terugval van de omzet en de productie.

In het derde kwartaal van 2008 kwam de groei van het volume van de bruto toegevoegde waarde ten opzichte van hetzelfde kwartaal een jaar eerder uit op 1,0 procent.

Oordeel orderpositie lager dan ooit

Het producentenvertrouwen is samengesteld uit drie deelindicatoren: de verwachte productie in de komende drie maanden, het oordeel van de ondernemers over de orderpositie en het oordeel over de voorraden gereed product.

De ondernemers waren in januari minder pessimistisch over de verwachte productie dan een maand eerder. Toch was het aantal ondernemers dat een toename van de productie verwachtte nog steeds veel kleiner dan het aantal dat een afname voorzag. Over de voorraden gereed product waren de ondernemers somberder dan in december; een groter deel van hen beoordeelde de voorraden als groot. Ook het oordeel over de orderpositie verslechterde enigszins. In de afgelopen twintig jaar zijn de ondernemers niet zo somber geweest over hun orderpositie.

Ook de bezettingsgraad daalde tot het laagste niveau ooit waargenomen. Deze was in januari 76,7 procent, tegen 83,0 procent in oktober. Bijna een derde van de ondernemers beschouwde onvoldoende vraag als een belangrijke productiebelemmering. Volgens de ondernemers is de concurrentiepositie op de buitenlandse markt verslechterd. Zij verwachten ook een afname van de buitenlandse afzet. De concurrentiepositie op de binnenlandse markt vonden zij nauwelijks veranderd.

De ondernemers gaven aan dat de waarde van de orderontvangsten in de afgelopen drie maanden is afgenomen. De index orderpositie (de orderportefeuille uitgedrukt in maanden werk) daalde van 106,8 in december tot 104,4 in januari.

Uitzonderlijk grote terugval omzet

Medio 2004 was de omzet voor het laatst lager dan een jaar eerder. De afname van de novemberomzet is de grootste sinds de start van de reeks begin jaren negentig.

November telde in 2008 twee werkdagen minder dan in 2007. Het negatieve effect hiervan op de omzetontwikkeling wordt geraamd op circa 5 procent. De door de industrie verkochte producten waren bijna 2 procent goedkoper dan in november 2007.

Op de binnenlandse markt realiseerde de industrie in november bijna 13 procent minder omzet. Op de exportmarkt was de omzet ruim 14 procent kleiner. De in het buitenland behaalde omzet was in oktober al lager dan een jaar eerder. De lichte afname werd toen echter gecompenseerd door een toename van de omzet op de binnenlandse markt. De totale omzet van de industrie was in oktober iets hoger dan in oktober 2007.

Alle branches van de industrie behaalden in november minder omzet dan in november 2007. Bij de textiel-, kleding- en lederindustrie en bij de aardolie-, chemische, rubber- en kunststofindustrie was de afname het grootst. De terugval van de omzet van de aardolie-, chemische, rubber- en kunststofindustrie hing voor een groot deel samen met de veel lagere afzetprijzen in deze branche.

Productie valt ver terug

November 2008 was de vijfde maand op rij waarin de gemiddelde dagproductie lager was dan dezelfde maand een jaar eerder. In oktober was de productie 2 procent lager dan in oktober 2007. De afname van de productie in november 2008 is de grootste ooit gemeten.

Voor het bepalen van de kortetermijnontwikkeling in de productie kan het beste gekeken worden naar de seizoengecorrigeerde cijfers. Omdat de seizoenvrije maandcijfers soms een wat grillig verloop vertonen, wordt hiervoor het tweemaandsgemiddelde ten opzichte van twee maanden eerder gebruikt. Na correctie voor werkdageffecten en seizoeninvloeden daalde de industriële productie in de periodeoktober-november 2008 met 3,4 procent ten opzichte van de periode augustus-september. Dit is een zeer forse daling.

Groei bruto toegevoegde waarde industrie vertraagt

In het derdekwartaal van 2008 was het volume van de bruto toegevoegde waarde (basisprijzen) van de Nederlandse industrie 1,0 procent groter dan dat van het overeenkomstige kwartaal van 2007. Het volume van de bruto toegevoegde waarde van de industrie groeide in het eerste kwartaal nog met 1,5 procent en in het tweede kwartaal met 1,9 procent.