Belasting- en premie-inkomsten herstellen van coronacrisis
De overheid ontving in 2021 voor 337 miljard euro aan belastingen en sociale premies. Waar de schatkist in 2020 flink te lijden had onder de coronacrisis, is dit qua inkomsten in 2021 veel minder het geval. Mede hierdoor lagen de opbrengsten uit belastingen en sociale premies ruim 22 miljard euro hoger dan in voorgaand jaar. Om de ontwikkeling in perspectief te plaatsen worden deze inkomsten vaak uitgedrukt als percentage het bruto binnenlands product (bbp). De uitkomst hiervan is de zogenoemde collectievelastendruk. In 2021 groeide het bbp relatief harder dan de inkomsten uit belastingen en sociale premies. Hierdoor nam de collectievelastendruk licht af, van 39,3 procent in 2020 naar 39,1 procent in 2021.
| Jaar | Mutatie (%) |
|---|---|
| 2012 | 0,8 |
| 2013 | 2,6 |
| 2014 | 4,2 |
| 2015 | 2,2 |
| 2016 | 6,8 |
| 2017 | 5,0 |
| 2018 | 5,1 |
| 2019 | 6,3 |
| 2020 | -0,4 |
| 2021 | 7,1 |
De stijging van de inkomsten is voor een groot deel toe te schrijven aan de vennootschapsbelasting. Deze belasting op bedrijfswinsten leverde de overheid 30,8 miljard euro op in 2021, bijna 9 miljard euro meer dan een jaar eerder. Hier speelt mee dat veel bedrijven hun winsten voor 2020 te laag hadden ingeschat. Hierdoor is in 2021 relatief veel vennootschapsbelasting betaald die betrekking had op het voorgaande jaar. Ook de belasting over de toegevoegde waarde (btw) droeg stevig bij aan de stijgende belastinginkomsten. Onder impuls van de toegenomen consumptie stegen de inkomsten uit btw met 5,6 miljard euro tot 64,5 miljard euro.
De heffing op loon en inkomsten (loon- en inkomstenbelasting plus premies volksverzekeringen) nam toe tot 111,3 miljard euro, ruim 3 procent meer dan een jaar eerder. Na de loon- en inkomstenheffing en de btw is de premie voor het Zorgverzekeringsfonds de grootste inkomstenbron van de overheid. De opbrengst van deze premie nam met bijna 3 miljard euro toe, van 43,3 miljard euro in 2020 naar 46,2 miljard euro in 2021. Daar staat tegenover dat de premie-inkomsten voor het Algemeen Werkloosheidsfonds daalden naar 5,6 miljard euro. Dit is bijna een derde minder dan in 2020.
| 2021 (mld. euro) | 2020 (mld. euro) | |
|---|---|---|
| Loon en inkomstenheffing (incl. premies volksverzekering) | 111,3 | 107,9 |
| BTW | 64,5 | 59,0 |
| Premies zorgverzekeringswet | 46,2 | 43,3 |
| Vennootschapsbelasting | 30,8 | 21,9 |
| Overige sociale premies | 27,2 | 27,8 |
| Overige belastingen | 27,1 | 26,1 |
| Accijnzen | 11,7 | 11,4 |
| Energiebelasting (incl. ODE) | 7,0 | 6,4 |
| Motorrijtuigenbelasting | 6,0 | 5,9 |
| Dividendbelasting | 4,9 | 4,8 |
Alhoewel het absoluut gezien om kleinere bedragen gaat, droegen ook de stijgende huizenprijzen bij aan hogere belastinginkomsten. Zowel de overdrachtsbelasting als de belasting op onroerende zaken (OZB) namen met 0,3 miljard euro toe. Alhoewel een belangrijke factor, leiden hogere huizenprijzen overigens niet automatisch tot een hogere overdrachtsbelasting en OZB. Het aantal verkochte huizen speelt ook een rol voor de overdrachtsbelasting en gemeenten kunnen er ook voor kiezen om de tarieven van de OZB te verlagen. Naast bovengenoemde economische ontwikkelingen werkten ook enkele tariefsverhogingen door in de belastingopbrengst. Zo nam de opbrengst van de zogenoemde opslag duurzame energie (ODE) met een half miljard euro toe. Het tarief van de bankenbelasting werd in 2021 tijdelijk verhoogd, wat leidde tot een toename van 0,3 miljard euro. Dit is een belasting die banken moeten betalen over hun ongedekte schulden. Ten slotte droeg de erf- en schenkbelasting 0,4 miljard euro bij aan de stijgende overheidsinkomsten, voornamelijk door een incidentele hoge afdracht.