Beknopte methodebeschrijving 'Bedrijfsleven: arbeids- en financiële gegevens', tijdreeks
In deze methodebeschrijving staan de hoofdlijnen van de methoden die zijn gevolgd bij het samenstellen van de tijdreeks ‘Bedrijfsleven; arbeids- en financiële gegevens’. Deze tijdreeks beschrijft de veranderingen van de belangrijkste indicatoren in het bedrijfsleven door de jaren heen, gebaseerd op de Productiestatistieken. De beschikbaarheid van deze gegevens is medebepalend voor de uiteindelijke vorm van de tijdreeksen, maar in principe start deze in 1987.
Beschikbaarheid van data en reparatie van reeksbreuken in arbeids- en financiële gegevens
Door de jaren heen zijn om verschillende redenen breuken ontstaan in de gepubliceerde cijfers, waardoor deze niet meer vergelijkbaar zijn met de andere jaren. In 1993 heeft een wijziging plaatsgevonden in de indeling van bedrijven naar economische activiteit. De standaard bedrijfsindeling (SBI) die tot dan toe werd gebruikt dateerde uit 1974. Enkel als gevolg van een veranderde bedrijfsindeling kan de omzet van een bepaalde branche in een bepaalde periode 10 procent hoger uit de data naar voren komen dan in de periode daarvoor, doordat de definitie van de branche wijzigt en er bedrijven tot de branche gerekend worden die er in de oude indeling niet toe behoorden. Om tot een consistente, dat wil zeggen in de tijd vergelijkbare, reeks te komen, zou men de data in die periode graag voor die 10 procent willen corrigeren. Het is echter niet altijd mogelijk om alleen op basis hiervan te voorspellen hoe groot de betreffende sprong zal zijn. Ook ontbreken sommige gegevens. Wel is exact bekend in welke jaren breuken zijn opgetreden. Wijzigingen in de vragenlijsten en aanpassing van het bedrijvenregister zorgen er ook voor dat bepaalde onderwerpen niet meer vergelijkbaar zijn in de tijd. In 2000 is het statistische verwerkingssysteem gewijzigd wat ook zorgde voor breuken in de cijfers.
Methode
Deze wijzigingen zorgden ervoor dat de gegevensreeksen over verschillende jaren niet meer te vergelijken zijn. Om deze reeksen toch weer vergelijkbaar te maken, zijn verschillende methoden gebruikt. Voor een aantal overgangen was het mogelijk om de ontwikkelingen in de maand en kwartaal omzetstatistieken te gebruiken voor de andere variabelen. Waar het niet mogelijk was om de sprong te schatten, is ervoor gekozen om de grootte van die veranderingen met statistische methoden uit de data te schatten en de data daarvoor vervolgens te corrigeren. De gebruikte aanpak is gebaseerd op het gebruik van zogenaamde “state-space modellen”. Met dergelijke modellen is het mogelijk om, op een statistisch gefundeerde wijze, een optimale kwantitatieve schatting te maken van ‘sprongen’ in de data die het gevolg zijn van op bekende momenten bestaande methodebreuken. De grootte van de breuk komt daarbij als geschatte variabele uit de rekenprocedure beschikbaar. De methode geeft ook een statistische maat voor de kwaliteit van de uitkomst, dat wil zeggen een maat waarmee wetenschappelijk kan worden vastgesteld in welke mate het model de data bevredigend heeft kunnen beschrijven. Het belangrijkste resultaat dat met deze methode kan worden verkregen is een nieuwe reeks waaruit de sprongen op de breukmomenten verwijderd zijn. Met andere woorden een gerepareerde, consistente reeks die geschikt is voor verdere toepassing. Voor details van deze technisch complexe methode en voor concrete toepassingsvoorbeelden wordt verwezen naar de publicatie 'Reparatie methodebreuken in tijdreeksen met arbeids- en financiële gegevens'.
Bronnen
Voor het samenstellen van de tijdreeks over arbeids- en financiële gegevens zijn data uit verschillende bronnen verzameld.
De gegevens over het aantal bedrijven zijn gebaseerd op de Gecoördineerde Populatieschatting. Deze demografische cijfers komen deels uit een tijdreeks van 1983 tot 2006, die zonder methodebreuken beschikbaar is op StatLine. De gegevens van 2006-2009 zijn ook op StatLine te vinden.
De arbeids- en financiële gegevens komen uit de jaarlijkse Productiestatistieken. Deze zijn eveneens te vinden op StatLine, verdeeld over twee tabellen met cijfers voor 2000 tot en met 2005 respectievelijk voor 2006 en 2007. Voor de periode van 1993 tot en met 1999 is voor een deel van de Productiestatistieken informatie in StatLine beschikbaar in het “Archief” bij de verschillende thema’s. Het ontbrekende deel van de Productiestatistieken van deze jaren en de jaren voor 1993 zijn verkregen uit papieren publicaties.
Literatuur
Reparatie methodebreuken in tijdreeksen met arbeids- en financiële gegevens
R.H.M. van der Stegen, M. Kardal en T.C.J. de Wit