Niet alle naoorlogse stadswijken kennen achterstand

© CBS / Alrik Swagerman
In een vorig bericht stelde het CBS dat naoorlogse stadswijken (1945–1965) over het algemeen sociaaleconomisch zwak zijn. Een groep wijken met relatief veel oudere huishoudens en een inkomensniveau van rond het Nederlandse gemiddelde onttrekt zich aan dit algemene beeld. Deze wijken zijn een thuis voor bijna 3 op de 10 huishoudens in de onderzochte naoorlogse stadswijken. Dat meldt het CBS op basis van nieuwe cijfers.

[video: https://www.cbs.nlnl-nl/video/79d55c65ec3447b3850d8a25b203feec] 

Het CBS heeft op basis van cijfers uit 2016 en 2014 onderzocht wat de sociaaleconomische kenmerken zijn van de bewoners van naoorlogse wijken in de 42 grootste gemeenten van Nederland. Uit deze gemeenten zijn aan de hand van een aantal criteria 68 wijken geselecteerd (zie kaart). In aanvulling op de vorige publicatie heeft het CBS onderzocht in welke opzichten naoorlogse stadswijken het meest van elkaar verschilden in 2016. Daaruit blijkt dat gestandaardiseerd besteedbaar huishoudensinkomen en leeftijd van personen in huishoudens het meest bijdragen aan de verschillen tussen wijken. Wijken die qua inkomen en de leeftijd van de bewoners dicht bij elkaar liggen, lijken meestal ook in andere sociaaleconomische opzichten op elkaar. Op basis daarvan kunnen wijken worden ingedeeld in vier groepen. Wijken met:

  1. jongere  huishoudens met lage inkomens;
  2. oudere huishoudens met lage inkomens;
  3. oudere huishoudens met middeninkomens;
  4. jongere huishoudens met middeninkomens.

Bij het maken van deze indeling zijn de leeftijd en de inkomens van bewoners van naoorlogse wijken vergeleken met Nederlandse gemiddelden van deze indicatoren.


 
De meeste huishoudens zijn gevestigd in jongerenwijken met lage inkomens, gevolgd door ouderenwijken met middeninkomens en ouderenwijken met lage inkomens.

Aantal huishoudens per wijktype, 2016
 2016 (duizend huishoudens)
Jongeren met lage inkomens119,3
Ouderen met middeninkomens96,1
Ouderen met lage inkomens76,3
Jongeren met middeninkomens45,5

Ouderenwijken met middeninkomens dichtst bij landelijk beeld

In het algemeen zitten bewoners van naoorlogse wijken vaker in de bijstand en leven ze ook vaker rond het sociaal minimum dan mensen die elders in Nederland wonen, blijkt uit het eerder gepubliceerde onderzoek. Er wonen meer mensen in een huurwoning en men is vaker alleenstaand.

Wijken met relatief veel ouderen met middeninkomens komen het meest in de buurt van het Nederlandse gemiddelde als wordt gekeken naar woningmarktkenmerken zoals het aandeel koopwoningen en de WOZ-waarde, en naar sociaaleconomische kenmerken, zoals het aandeel sociale uitkeringen en de inkomensverdeling. Daarna volgen de wijken met jonge inwoners met middeninkomens.

Kerncijfers ouderenwijken met middeninkomens
 Oud met middeninkomens (%)Alle naoorlogse stadswijken (%)Nederland (%)
Huishoudens met een koopwoning, 2016513957
Gestandaardiseerd huishoudensinkomen, 25 procent hoogste inkomens, 2014241725
Gestandaardiseerd huishoudensinkomen, 25 procent laagste inkomens, 2014253425
Huishoudens met een sociale uitkering als belangrijkste inkomensbron, 2014121810
Huishoudens met WOZ-waarde woning tot 150 duizend euro, 2016456234

Ouderenwijken met middeninkomens vaak hoog in de top-15

Als wordt gekeken welke individuele naoorlogse wijken sociaaleconomisch het beste presteren, dan vallen ook de wijken van het type “ouderen met middeninkomens” op. De meeste wijken in de top-15 met het hoogste gestandaardiseerd huishoudensinkomen behoren tot dit type. Westbroekpark en Prinses Irenebuurt zijn uitschieters. Enkele wijken met jongeren met middeninkomens komen voor in de subtop.

Top-15 naoorlogse stadswijken met hoogste gemiddeld gestandaardiseerd huishoudensinkomen, 2014
 Ouderen met middeninkomens (duizend euro)Jongeren met middeninkomens (duizend euro)Nederland (duizend euro)
Westbroekpark en Duttendel Den Haag49,7
Prinses Irenebuurt e.o. Amsterdam43,4
Zuid Breda32,8
Klingelbeek e.o. Arnhem31,7
Alteveer/Cranevelt Arnhem29,3
Bohemen en Meer en Bos Den Haag28,2
Buitenveldert-West Amsterdam28,1
Centrum Oost Emmen27,7
Lage Zijde Alphen ad Rijn26,8
Zuid Oss26,5
Noord Gouda25,4
Bekkerveld Heerlen25,4
Monnikenhuizen Arnhem24,8
Zuidoost Den Bosch24,7
Pernis Rotterdam24,7
Nederlands gemiddelde25,3

 
Ontvangers van sociale uitkeringen komen minder voor in ouderenwijken met middeninkomens. De meeste van de 15 wijken met het laagste aandeel sociale uitkeringen zijn van dit type. Van de 68 onderzochte naoorlogse wijken zijn er 11 waar dit percentage onder het Nederlandse gemiddelde van 10 ligt.

Top-15 naoorlogse stadswijken met laagste aandeel huishoudens met een sociale uitkering, 2014
 Ouderen met middeninkomens (%)Jongeren met middeninkomens (%)Nederland (%)
Prinses Irenebuurt e.o. Amsterdam3
Westbroekpark en Duttendel Den Haag3
Klingelbeek e.o. Arnhem3,4
Alteveer/Cranevelt Arnhem4
Zuid Breda4,9
Lage Zijde, Alphen ad Rijn6,3
Bohemen en Meer en Bos, Den Haag6,6
Pernis, Rotterdam7,1
Buitenveldert-West, Amsterdam7,7
Centrum Oost, Emmen9,4
West, Ede9,7
Noord Gouda10,6
Zuid Oss10,9
Hoorn Alphen ad Rijn11,2
Bos- en Gasthuisdistrict Leiden11,3
Nederlands gemiddelde10

 
In naoorlogse stadswijken zijn relatief veel woningen in bezit van corporaties. Deze zijn wettelijk verplicht om jaarlijks het overgrote deel van de vrijkomende sociale huurwoningen toe te wijzen aan huishoudens onder bepaalde inkomensgrenzen. Dit vergroot de kans dat iemand met een laag inkomen of een uitkering via een corporatie in een betaalbare woning met een lage WOZ-waarde in een naoorlogse wijk terechtkomt. In wijken met meer koopwoningen is dat minder het geval. Veel van de wijken die hoog scoren op de bovengenoemde toplijsten over inkomens en uitkeringen staan ook in de top-15 van wijken met het hoogste aandeel huishoudens met een koopwoning.

Top-15 naoorlogse stadswijken met hoogste aandeel huishoudens met koopwoning, 2016
 Ouderen met middeninkomens (%)Jongeren met middeninkomens (%)Nederland (%)
Klingelbeek e.o. Arnhem85,8
Prinses Irenebuurt e.o. Amsterdam79,5
Westbroekpark en Duttendel Den Haag75,1
Heksenberg Heerlen74,6
Lage Zijde Alphen ad Rijn72,9
Pernis Rotterdam71,7
Centrum Oost Emmen71,2
Zuid Breda68,2
Bohemen en Meer en Bos Den Haag66,5
Mariarade Heerlen64,2
West Ede63,1
Zuid Oss63
Noord Gouda58,4
Bekkerveld Heerlen55,7
Alteveer/Cranevelt Arnhem54,8
Nederlandse gemiddelde57