Samenvatting
Hoofdstuk 2
Dit onderzoek richt zich op Nederlandse online platformen. Door toepassing van moderne technieken als webscraping en machine learning zijn potentiële Nederlandse online platformen geïdentificeerd. Deze potentiële platformen zijn met een enquête uitgevraagd. In totaal zijn er 706 online platformen geweest die hebben gerespondeerd op de enquête.
In veel branches blijken online platformen actief. Het hoogste aandeel (14 procent) bemiddelde in de branche ‘arbeid’. Aanbieders op de platformen zijn meestal bedrijven, maar bij 15 procent van de platformen gaat het om bemiddeling tussen huishoudens.
Platformen in de retail kennen gemiddeld het hoogste aantal aanbieders. Platformen voor bemiddeling in vakantieverblijven hebben gemiddeld het grootste aantal afnemers.
De helft van de platformen is onderdeel van een klein bedrijf, met slechts 1 werkzame persoon. Slechts 12 procent van de bedrijven achter online platformen heeft meer dan 20 werkzame personen.
Hoofdstuk 3
Aanbieders en afnemers op het platform betalen meestal voor het gebruik van het platform. Bij 34 procent van de platformen ging het echter om zogenaamde ‘Free services’. Platformen waarbij producten worden aangeboden door consumenten (en vaak ook worden afgenomen door consumenten), kennen vaker een ‘free services’-model.
De aanbieder bepaalt meestal de prijs van het product op het platform. Op 23 procent van de platformen stelt het platform zelf de prijs vast.
Commissies op transacties en gebruikersrechten zijn de grootste inkomstenbron van de online platformen.
Hoofdstuk 4
Van de platformen maakte 33 procent winst, en 32 procent verlies in 2019. Platformen waarbij (alleen) de aanbieder betaalt zijn vaker winstgevend (42 procent). Platformen waarbij zowel de aanbieder als de afnemer gratis gebruikmaken van het platform minder vaak (18 procent).
Inzet van technologie, zoals het gebruik van algoritmes, hangt samen met een hogere winstgevendheid. Platformen die algoritmes gebruiken maakten in 37 procent van de gevallen winst, platformen die dat niet deden in 31 procent van de gevallen.
Platformen die al langer bestaan zijn vaker winstgevend. Van de platformen opgericht in 2013 of eerder maakte 50 procent winst.
Hoofdstuk 5
Bedrijven met een online platform waren goed voor een omzet van 29,1 miljard euro in 2019. Bedrijven bij wie het zwaartepunt van de activiteiten bij het platform lag, haalden gezamenlijk een omzet van 15,1 miljard euro.
De omzet van online platformen is zeer scheef verdeeld. 99 procent van de omzet is toe te schrijven aan ongeveer 6 procent van de online platformen. De omzet van platformen die bemiddelen in vakantieverblijven vormde de grootste groep.
Hoofdstuk 6
Meer dan de helft van de online platformen (57 procent) heeft alleen aanbieders uit Nederland, maar 43 procent van de platformen heeft ook aanbieders uit het buitenland.
Bij 55 procent van de online platformen komen alle afnemers uit Nederland. 45 procent heeft echter ook afnemers uit het buitenland.
Van alle aanbieders op alle online platformen kwam 76 procent uit Nederland, en 24 procent uit het buitenland, voornamelijk uit landen binnen de EU.
Van alle afnemers kwam 42 procent uit Nederland. Het merendeel, 58 procent, kwam uit het buitenland, waarbij ook een aanzienlijk deel (24 procent) van buiten de EU afkomstig was.
Hoofdstuk 7
COVID-19, en de maatregelen die genomen werden om het te bestrijden, zorgden voor een daling in het aantal transacties bij 40 procent van de platformen. Bij 17 procent van de platformen steeg het aantal transacties juist.
De helft van de online platformen dient ook een publiek belang. Het vaakst is dat een publiek belang op het terrein van duurzaamheid, maar ook zorg en gezondheid, en sociaal welzijn worden door de platformen genoemd.
Algoritmen worden door 34 procent van de online platformen gebruikt. Het meest genoemde doel (68 procent van de platformen die algoritmes gebruiken) is het zo goed mogelijk ‘matchen’ van aanbieders en afnemers. Het afstemmen van advertenties op specifieke doelgroepen is voor 26 procent een doel.
72 procent van de platformen verzamelt gegevens van aanbieders of afnemers. Deze gegevens worden het vaakst gebruikt om aanbieders en afnemers te koppelen, om klantendossiers bij te houden en om analyses uit te voeren.
Hoofdstuk 8
In 2019 verkocht 7,9 procent van de bedrijven (mede) via een online platform. In 2016 was dit nog 4,6 procent. In 2019 verkocht 1,9 procent van de bedrijven zelfs uitsluitend via online platformen, en niet via een eigen website of app.
Hoewel een flink deel van de bedrijven ook verkocht via online platformen, bleef het deel van de omzet dat behaald werd met verkoop via deze platformen klein. In 2019 ging het slechts om 0,9 procent van de omzet. Dit aandeel is wel met 80 procent toegenomen in vergelijking met 2016.
In 2019 behaalde 77 procent van de bedrijven meer dan de helft van de platformomzet uit de verkoop via één platform. Deze bedrijven zijn dus (voor hun verkoop via platformen) in belangrijke mate afhankelijk van dit ene platform.