9. Arbeidsvoorwaarden

Kunstenaars en andere werknemers met een creatief beroep vonden interessant werk het belangrijkste aspect van hun baan. Hiermee waren werknemers in deze beroepen ook het vaakst tevreden. Goede leidinggevenden en een goed salaris werden ook vaak belangrijk gevonden, al was de tevredenheid met deze aspecten naar verhouding wat lager dan gemiddeld onder werknemers. Verder was ongeveer een kwart van de kunstenaars en andere creatieve beroepen onder zelfstandig ondernemers lid van een belangenorganisatie, dat is lager dan gemiddeld. Kunstenaars en de andere creatieve beroepen in loondienst waren ook minder vaak lid van een vakbond, en waren minder vaak tevreden met vakbonden dan gemiddeld. Ongeveer 8 op de 10 kunstenaars en andere werkenden in creatieve beroepen onder zowel werknemers als zelfstandig ondernemers waren tevreden met het werk in zijn geheel.

In dit hoofdstuk gaat het over arbeidsvoorwaarden en -omstandigheden. Daarbij komen diverse aspecten aan bod, zoals het belang van werksfeer, werkzekerheid en beloning. In dit hoofdstuk komen ook belangenorganisaties ter sprake. Als laatste wordt de tevredenheid met het werk en de arbeidsomstandigheden behandeld. In dit hoofdstuk worden zowel cijfers gepresenteerd voor werknemers als voor zelfstandig ondernemers.

9.1 Belang en tevredenheid van werknemers met diverse aspecten van het werk

Vrijwel alle kunstenaars onder werknemers vonden het in de periode 2017/2019 (heel) belangrijk dat ze interessant werk hebben. Verder vond 98 procent goede leidinggevenden en 97 procent een goed salaris (heel) belangrijk. Het minst belangrijk vonden kunstenaars in loondienst het bestaan van vakbonden (53 procent). Onder werknemers in andere creatieve beroepen komt een vergelijkbaar beeld naar voren: 99 procent vond interessant werk (heel) belangrijk en 97 procent gaf aan dat ze goede leidinggevenden en een goed salaris (heel) belangrijk vinden. Wederom werd het bestaan van vakbonden (52 procent) het minst vaak (heel) belangrijk gevonden.

Daarnaast zijn werknemers in de periode 2017/2019 bevraagd over hun tevredenheid over deze aspecten van het werk. Net als bij het belang van aspecten van hun werk, waren kunstenaars met 93 procent het vaakst (heel) tevreden over de mate waarin ze het werk interessant vinden. Daarnaast was 91 procent tevreden met hun dienstverband of contractvorm, en 84 procent met de werkzekerheid of de reistijd naar het werk. Het minst tevreden waren kunstenaars met de vertegenwoordiging van hun belangen door personeelsvertegenwoordiging, 70 procent was daar (heel) tevreden mee. Bij de andere werknemers in creatieve beroepen waren de cijfers vergelijkbaar, al was de tevredenheid met de werkzekerheid wel wat hoger bij deze groep. Dat geldt ook voor de tevredenheid met de vertegenwoordiging van de belangen door personeelsvertegenwoordiging.

9.2 Lidmaatschap belangenorganisaties of vakbonden

Van alle kunstenaars onder zelfstandig ondernemers was 25 procent in de periode 2017/2019 lid van een of meerdere belangenorganisaties, tegenover 27 procent bij de andere creatieve beroepen. Dat is minder vaak dan gemiddeld onder alle zelfstandig ondernemers, waarvan 39 procent lid was. Kunstenaars en zelfstandig ondernemers in andere creatieve beroepen waren met respectievelijk 16 en 15 procent het vaakst lid van een beroepsorganisatie. In mindere mate zijn ze lid van een sectororganisatie, een onafhankelijke zzp-organisatie of een zzp-organisatie binnen een vakbond.

Zelfstandige kunstenaars die geen lid zijn van een belangenorganisatie gaven als belangrijkste reden hiervoor het vaakst aan dat ze er nooit serieus over hebben nagedacht (58 procent). Bij de andere creatieve beroepen was dat met 74 procent ook de meest genoemde reden om geen lid te zijn. Op de vraag hoe goed zelfstandig ondernemers vinden dat hun belangen worden behartigd door deze belangenorganisaties antwoordde 51 procent van de kunstenaars en 58 procent van de andere creatieve beroepen in 2019 met ‘(zeer) goed’. Dat was gemiddeld onder alle werknemers 59 procent.

In de 2018/2019 was van de kunstenaars in loondienst 12 procent lid van een vakbond, van de overige werknemers met een creatief beroep was dat 11 procent. Dat is minder vaak dan gemiddeld (18 procent). De belangrijkste reden voor zowel kunstenaars in loondienst als bij de andere creatieve beroepen om geen lid te zijn van een vakbond, was met 55 procent dat ze daar nooit serieus over hadden nagedacht.

Kunstenaars en andere werknemers in creatieve beroepen zijn niet alleen minder vaak lid van een vakbond, ze zijn ook minder vaak tevreden met de vertegenwoordiging van hun belangen door vakbonden. Van de kunstenaars en de werknemers in andere creatieve beroepen in de periode 2017/2019 was respectievelijk 69 en 73 procent (heel) tevreden met het functioneren van vakbonden, tegenover 78 procent gemiddeld onder alle werknemers. Deze tevredenheid is afgenomen ten opzichte van 2014/2016, toen van de kunstenaars 75 procent en van de werknemers in andere creatieve beroepen nog 77 procent (heel) tevreden was met de vertegenwoordiging van hun belangen door vakbonden.

9.3 Tevredenheid met werk en arbeidsomstandigheden

Onder zelfstandig ondernemers waren kunstenaars (79 procent) en anderen met een creatief beroep (78 procent) iets minder vaak (zeer) tevreden met het werk dan gemiddeld onder zelfstandig ondernemers (81 procent). Zowel kunstenaars als bij de andere creatieve beroepen was 75 procent (zeer) tevreden met de arbeidsomstandigheden. Ook dat is lager dan gemiddeld onder alle zelfstandig ondernemers (79 procent).

Van de kunstenaars onder werknemers was 77 procent in de periode 2017/2019 (zeer) tevreden met het werk. Dat is gelijk aan het gemiddelde onder alle werknemers. Van de andere werknemers met een creatief beroep was 78 procent (zeer) tevreden met het werk. Met de arbeidsomstandigheden was 73 procent van de kunstenaars (zeer) tevreden. Dat is ook gelijk aan het gemiddelde onder alle werknemers. Bij de andere werknemers met een creatief beroep was de tevredenheid met de arbeidsomstandigheden met 75 procent wat hoger.