Kwaliteitsrapport Bijstandsdebiteuren en -fraudestatistiek (BDFS)

Dit rapport beoogt gebruikers inzicht te geven in onder meer doel, proces, methodiek en publicatiebeleid bij de totstandkoming en het gebruik van de Bijstandsdebiteuren en -fraudestatistiek (BDFS). Ook wordt aandacht besteed aan de kwaliteit van de output.

De BDFS-statistiek wordt verder conform Jaarplan en jaarverslag CBS  van het CBS gepubliceerd. Maatregelen die gelden voor alle statistieken van het CBS, komen in dit rapport niet aan de orde. Denk hierbij aan maatregelen om de vertrouwelijkheid van de data en de kwaliteit van de output en processen te waarborgen.

1.1. Behoeften en gebruikers

2.1. Algemeen

2.2. Wet- en regelgeving

2.3. Statistische eenheid

Onderwerp van meting

Onderwerp van de Bijstandsdebiteuren en -fraudestatistiek is het aantal bijstands-vorderingen. In de praktijk is gebleken dat het aantal bijstandsvorderingen vaak wordt verward met het aantal personen met een bijstandsvordering. Er is echter een belangrijk verschil: bij een deel van de vorderingen zijn er twee personen hoofdelijk aansprakelijk. Dat geldt in het geval van een uitkering aan een (echt)paar. Ook kunnen personen meerdere vorderingen hebben.

Meetmethodiek

De maandcijfers over het aantal vorderingen zijn gebaseerd op schulden die zijn ontstaan ten gevolge van algemene en bijzondere bijstand (inclusief de aanvullende inkomensvoorziening ouderen – AIO), de Wet werk en bijstand (WWB; algemeen en bijzonder), de Wet investeren in jongeren (WIJ), het Besluit bijstandsverlening zelfstandigen (Bbz), de Wet inkomensvoorziening oudere en gedeeltelijk arbeidsongeschikte werkloze werknemers (IOAW), de Wet inkomensvoorziening oudere en gedeeltelijk arbeidsongeschikte gewezen zelfstandigen (IOAZ), de Wet werk en inkomen kunstenaars (WWIK), de Algemene bijstandswet (ABW) en de Rijksgroepsregeling Werkloze Werknemers (RWW) zoals die in de desbetreffende maand zijn verstrekt en als zodanig zijn geregistreerd in de administraties van gemeenten, de SVB en andere berichtgevers. Deze methodiek wordt ook wel kort aangeduid als registratie-methodiek.

2.4. Populatie

2.5. Variabelen

Het aantal openstaande vorderingen wordt in de statistiek uitgesplitst naar vorderingskenmerken. Het belangrijkste vorderingskenmerk is de ontstaansgrond. De ontstaansgrond is de oorzaak van de vordering: bijvoorbeeld schending van de inlichtingenplicht, boete, verhaal, lening, etc.

Ook vindt uitsplitsing plaats naar regio. Wanneer bijstandsvorderingen geteld worden dan is de variabele ‘Regio’ de gemeente die de vordering opgelegd heeft of de regio waar deze gemeente deel van uitmaakt en is afkomstig uit de Basisregistratie Adressen en Gebouwen (BAG). Een persoon kan na het opgelegd krijgen van een vordering verhuizen. De vorderende gemeente is dan niet meer gelijk aan de woongemeente van de debiteur.

Meeteenheid

2.6. Verslagperiode

2.7. Tijdreeks

2.8. Landen

3.1. Primaire waarneming

3.2. Secundaire waarneming

3.3. Steekproeftrekken

3.4. Respons

3.5. Gaafmaken

Bestanden worden automatisch gaafgemaakt. De relevante velden worden ge-controleerd op het juiste waardenbereik en er vinden relationele controles plaats. In de BDFS-Richtlijnen voor de gemeente is het juiste waardenbereik opgenomen. Onjuiste waarden worden op een code onbekend gezet. Zo nodig wordt hierover contact opgenomen met gemeen¬ten/andere berichtgevers. Als het aantal signaleringen relatief hoog is, wordt gevraagd om een herlevering.

Verder volgt het CBS de ontwikkelingen tussen gemeenten in dezelfde grootteklasse en regio. Verwacht mag worden dat die een gelijke ontwikkeling vertonen. Verder mogen geen onverklaarbare verschillen voorkomen met de cijfers van de vorige verslagmaand. De geautomatiseerde gaafmaakprocedure signaleert opmerkelijke verschillen.

3.6. Imputeren

Gegevens van ontbrekende gemeenten/berichtgevers worden geïmputeerd. Hierbij wordt het bestand van de laatste kwalitatief goede en volledige inzending genomen. In de praktijk komt dit zelden voor.

Uitbijterdetectie- en afhandeling

Als een record slecht is gevuld, wordt het record in overleg met de bericht¬gever verwijderd. Als dit (relatief) vaak voorkomt, wordt de berichtgever gevraagd om herlevering van het gehele bestand.

3.7. Wegen en ophogen

3.8. Transformeren

3.9. Koppelen

3.10. Corrigeren

De cijfers van de BDFS zijn niet gecorrigeerd voor seizoeneffecten of werkdagen.

Vanaf 2013 is sprake van een transactieconcept waarbij 'vertraagde informatie'³⁾ uit de opeenvolgende twee maanden (t+1 en t+2) in de verslagmaand wordt opgenomen.
De 'vertraagde informatie' afkomstig uit de uitkeringsadministraties van de twee maanden volgend op de verslagmaand wordt verwerkt in de statistiek. De vertraagde informatie is vooral van belang voor een juiste bepaling van aanvang en beëindiging van een vordering.

Trendbreuk

De overstap van registratie-methodiek naar transactie-methodiek (2013) veroorzaakt een beperkte trendbreuk met eerder gepubliceerde cijfers. Vertraagde informatie waaruit blijkt dat vorderingen al zijn beëindigd, afgelost of kwijtgescholden, heeft tot gevolg dat aantallen bijstandsvorderingen lager uitvallen dan op basis van de registratie-methodiek zou worden bepaald. Daarentegen heeft vertraagde informatie over nieuwe vorderingen op ontvangers van bijstandsuitkeringen een verhogend effect op deze aantallen. Het effect hiervan is beperkt: in alle gevallen is het verschil minder dan 0,5 procent.

Zie onderstaande tabel voor de verschillen in de eerste 6 maanden van 2013:

4.1. StatLine-tabellen

Dit rapport heeft betrekking op de volgende actieve StatLine-tabel:
Bijstand; bijstandsvorderingen naar ontstaansgrond en regio

Classificatiesysteem

De BDFS kent als output één StatLine-tabel (zie 4.1).
De cijfers in deze tabel zijn uitgesplitst naar de volgende classificaties:
‘Regio’ (Nederland, landsdeel, provincie, gemeente, COROP en gebieden per provincie) en ‘Type ontstaansgrond van de vordering en saldoschuld.
Het kan voorkomen dat een waarde van één van deze variabelen voor een vordering niet bekend is. In dat geval wordt de vordering wel in het totaal geteld, maar niet in één van de categorieën. Er is namelijk geen categorie ‘Onbekend’ in de tabel opgenomen. Het is daarom mogelijk dat het totaal aantal vorderingen niet overeenkomt met de som van het aantal vorderingen per categorie.

Frequentie

Publicatie van de tabel vindt doorgaans 4 maanden na afloop van elk kwartaal plaats. Op dat moment worden de drie maanden van dat kwartaal gepubliceerd. De cijfers zijn definitief, behalve de laatste twaalf maanden.

Revisies en bijstellingen

De voorlopige cijfers worden na verloop van tijd definitief. Als sprake is van een wijziging in de voorlopige cijfers t.o.v. van de definitieve cijfers vindt bijstelling plaats. Aanpassing (herziening) van de definitieve cijfers wordt alleen overwogen in geval van calamiteiten. Dit beleid is geldig voor alle uitkerings-gerelateerde statistieken. Dit beleid is vastgelegd in een intern protocol.
Herziening heeft tot op heden slechts één keer plaatsgevonden doordat de kwaliteit van de input goed wordt bewaakt (intensieve inputcontrole). In voorkomende gevallen wordt er eerder voor gekozen het definitief maken van de cijfers uit te stellen.

4.2. Nieuwsberichten

Er worden niet standaard nieuwsberichten gepubliceerd over het aantal bijstandsvorderingen.

4.3. Microdata

Aan gebruikers die van CBS Microdata Services toestemming hebben gekregen, kunnen onder voorwaarden microdatabestanden voor specifiek onderzoek beschikbaar worden gesteld via CBS Microdata Services. Op dit moment zijn de bestanden met bijstandsvorderingen beschikbaar vanaf 2013.

4.4. Overige publicaties

Op de CBS-website bestaat de themapagina Sociale zekerheid waarop informatie te vinden is over Publicaties over de sociale zekerheid. Tevens staan onder de rubriek Nieuwsbericht Bijstand nieuwsberichten die elk kwartaal verschijnen en de recente ontwikkeling in de bijstandscijfers bespreken.

5.1. Volledigheid

5.2. Nauwkeurigheid

6.1. Vergelijkbaarheid tussen landen

6.2. Vergelijkbaarheid in de tijd/reeksbreuken

7.1. Samenhang van concepten

Alleen een ontvanger van bijstand of een bijstandsgerelateerde uitkering kan in het kader hiervan een vordering krijgen. Als er twee ontvangers van een bijstandsuitkering zijn, zijn ook beide aansprakelijk voor een bepaalde vordering.
Voor de gebruikte classificaties geldt het volgende:

• Voor de variabele ‘geslacht’ wordt een CBS standaard gevolgd.
• De indeling naar leeftijdsklassen is aangepast voor de flexibele pensioenleeftijd.

Voor de regio’s wordt een CBS-standaard gevolgd: Nederland, landsdeel, provincie, gemeente, COROP, gebieden per provincie. De regio is de regio waarin de vordering is ontstaan, niet de woongemeente van een persoon met een vordering.

7.2. Consistentie tussen voorlopige en definitieve cijfers

Verschillen tussen voorlopige en definitieve cijfers worden veroorzaakt door nagekomen informatie en correcties in het productieproces. Bij een herlevering kunnen bovendien de cijfers door een gemeente/berichtgever gecorrigeerd zijn waardoor de cijfers afwijken.

7.3. Consistentie tussen korte en lange termijn cijfers

De gepubliceerde jaarcijfers komen overeen met de cijfers van ultimo december.

7.4. Consistentie met andere statistieken (plausibiliteit)

Niet van toepassing.

7.5. Modelmatige consistentie

Niet van toepassing.

7.6. Consistentie tussen aggregaten en microdata

Na het afmaken en eventuele imputatie zijn de microdata en de definitieve cijfers consistent.