De gevolgen van de coronacrisis voor het wegingsschema van de CPI

1. Inleiding

De Consumentenprijsindex (CPI) meet maandelijks de prijsontwikkeling van alle consumptieve bestedingen van Nederlandse consumenten en is een belangrijke maatstaf voor de inflatie. De CPI geeft aan hoe de prijzen van een zogenoemd gemiddeld mandje boodschappen van goederen en diensten voor Nederlandse huishoudens zich ontwikkelt. Naast de nationale CPI, maakt het CBS ook een Europese geharmoniseerde consumentenprijsindex voor Nederland (harmonised index of consumer prices - HICP). Het belangrijkste verschil is de scope. De CPI meet de prijsontwikkeling voor Nederlanders en de HICP meet dit voor Nederland. In de CPI tellen daarom uitgaven van Nederlanders in het buitenland mee, terwijl in de HICP de uitgaven van buitenlanders in Nederland meetellen. Door in de HICP het land als uitgangspunt te nemen, kunnen de HICP’s van de verschillende Europese landen samengevoegd worden tot één Europese HICP. De regels en berekeningsmethoden waarneem de CPI en de HICP samengesteld worden zijn zoveel mogelijk hetzelfde.

De coronacrisis leidt tot problemen voor het samenstellen van de CPI en de HICP. In 2020 veranderde de pandemie ons dagelijkse leven en gaven we ook ons geld anders uit: het gemiddelde mandje boodschappen veranderde sterk. De horeca werd gesloten, we konden tijdelijk niet meer naar de kapper en vakanties werden geannuleerd. In plaats daarvan kochten we meer spullen online, in supermarkten en bouwmarkten.

Als we ons geld anders uitgeven, dan leidt dit ook tot een andere inflatie. De CPI meet de prijsontwikkeling voor de gemiddelde Nederlandse consument, gebaseerd op een gemiddeld uitgavenpatroon, door alle producten en diensten uit het mandje te wegen. Die weging baseren we op het uitgavenpatroon van het voorgaande jaar en ligt telkens voor een heel jaar vast. De coronacrisis had in 2020 hierdoor geen effect op de wegingsaandelen, maar heeft dat wel voor 2021. Hoe we daarmee omgaan en waarom staat in dit artikel. Ook gaan we in op de effecten van de verandering van de wegingen op de CPI in 2021.