Dierlijke mest; productie en mineralenuitscheiding; bedrijfstype, regio

Dierlijke mest; productie en mineralenuitscheiding; bedrijfstype, regio

Bedrijfstype Regio's Perioden Stikstofuitscheiding (N) Totaal stikstofuitscheiding (1 000 kg) Stikstofuitscheiding (N) Stikstofverliezen in stal en opslag Totaal stikstofverliezen (N) (1 000 kg) Stikstofuitscheiding (N) Stikstof in opgeslagen mest en weidemest (1 000 kg) Fosfaatuitscheiding (P205) Totaal fosfaatuitscheiding (1 000 kg) Productie en plaatsingruimte mest Plaatsingsruimte stikstof (N) (1 000 kg) Productie en plaatsingruimte mest Plaatsingsruimte fosfaat (P205) (1 000 kg) Productie en plaatsingruimte mest Bedrijven zonder overproductie mineralen Bedrijven zonder overproductie (%) Productie en plaatsingruimte mest Bedrijven met overproductie mineralen Bedrijven met overproductie (%)
Totaal alle bedrijfstypen Nederland 2023* 470.600 62.600 408.000 145.800 . . . .
Totaal alle bedrijfstypen Noord-Nederland (LD) 2023* 112.320 11.860 100.460 31.610 . . . .
Totaal alle bedrijfstypen Oost-Nederland (LD) 2023* 157.620 21.520 136.100 49.070 . . . .
Totaal alle bedrijfstypen West-Nederland (LD) 2023* 68.700 7.140 61.550 19.610 . . . .
Totaal alle bedrijfstypen Zuid-Nederland (LD) 2023* 131.940 22.050 109.880 45.510 . . . .
Totaal alle bedrijfstypen Groningen (PV) 2023* 24.530 2.700 21.820 7.040 . . . .
Totaal alle bedrijfstypen Fryslân (PV) 2023* 62.100 6.190 55.920 17.080 . . . .
Totaal alle bedrijfstypen Drenthe (PV) 2023* 25.690 2.970 22.720 7.490 . . . .
Totaal alle bedrijfstypen Overijssel (PV) 2023* 68.740 9.090 59.650 20.820 . . . .
Totaal alle bedrijfstypen Flevoland (PV) 2023* 8.870 1.110 7.760 2.820 . . . .
Totaal alle bedrijfstypen Gelderland (PV) 2023* 80.010 11.330 68.690 25.430 . . . .
Totaal alle bedrijfstypen Utrecht (PV) 2023* 23.240 2.640 20.600 6.820 . . . .
Totaal alle bedrijfstypen Noord-Holland (PV) 2023* 18.800 1.750 17.050 5.170 . . . .
Totaal alle bedrijfstypen Zuid-Holland (PV) 2023* 19.720 1.950 17.780 5.530 . . . .
Totaal alle bedrijfstypen Zeeland (PV) 2023* 6.920 800 6.120 2.100 . . . .
Totaal alle bedrijfstypen Noord-Brabant (PV) 2023* 98.780 16.350 82.440 33.180 . . . .
Totaal alle bedrijfstypen Limburg (PV) 2023* 33.160 5.710 27.450 12.340 . . . .
Totaal alle bedrijfstypen Concentratiegebied Oost 2023* 114.700 16.090 98.610 36.030 . . . .
Totaal alle bedrijfstypen Concentratiegebied Zuid 2023* 117.840 20.310 97.530 41.270 . . . .
Totaal alle bedrijfstypen Niet-concentratiegebied 2023* 238.030 26.180 211.850 68.500 . . . .
Totaal graasdierbedrijven Nederland 2023* 315.700 31.900 283.800 85.800 . . . .
Totaal graasdierbedrijven Noord-Nederland (LD) 2023* 97.130 9.260 87.870 26.250 . . . .
Totaal graasdierbedrijven Oost-Nederland (LD) 2023* 106.860 11.480 95.380 29.000 . . . .
Totaal graasdierbedrijven West-Nederland (LD) 2023* 59.490 5.620 53.870 16.250 . . . .
Totaal graasdierbedrijven Zuid-Nederland (LD) 2023* 52.200 5.560 46.640 14.300 . . . .
Totaal graasdierbedrijven Groningen (PV) 2023* 19.820 1.860 17.960 5.350 . . . .
Totaal graasdierbedrijven Fryslân (PV) 2023* 57.520 5.430 52.090 15.530 . . . .
Totaal graasdierbedrijven Drenthe (PV) 2023* 19.800 1.970 17.830 5.370 . . . .
Totaal graasdierbedrijven Overijssel (PV) 2023* 49.390 5.110 44.270 13.390 . . . .
Totaal graasdierbedrijven Flevoland (PV) 2023* 5.180 520 4.650 1.400 . . . .
Totaal graasdierbedrijven Gelderland (PV) 2023* 52.290 5.840 46.450 14.220 . . . .
Totaal graasdierbedrijven Utrecht (PV) 2023* 19.380 1.910 17.470 5.290 . . . .
Totaal graasdierbedrijven Noord-Holland (PV) 2023* 17.660 1.610 16.050 4.830 . . . .
Totaal graasdierbedrijven Zuid-Holland (PV) 2023* 18.030 1.680 16.350 4.930 . . . .
Totaal graasdierbedrijven Zeeland (PV) 2023* 4.420 420 4.000 1.200 . . . .
Totaal graasdierbedrijven Noord-Brabant (PV) 2023* 42.540 4.570 37.970 11.630 . . . .
Totaal graasdierbedrijven Limburg (PV) 2023* 9.660 990 8.670 2.670 . . . .
Totaal graasdierbedrijven Concentratiegebied Oost 2023* 75.640 8.270 67.370 20.560 . . . .
Totaal graasdierbedrijven Concentratiegebied Zuid 2023* 42.860 4.650 38.210 11.740 . . . .
Totaal graasdierbedrijven Niet-concentratiegebied 2023* 197.180 19.000 178.180 53.500 . . . .
Melkveebedrijven Nederland 2023* 262.300 25.500 236.900 70.500 . . . .
Melkveebedrijven Noord-Nederland (LD) 2023* 88.670 8.450 80.210 23.800 . . . .
Melkveebedrijven Oost-Nederland (LD) 2023* 82.410 8.180 74.230 22.120 . . . .
Melkveebedrijven West-Nederland (LD) 2023* 51.300 4.870 46.430 13.820 . . . .
Melkveebedrijven Zuid-Nederland (LD) 2023* 39.960 3.970 35.990 10.720 . . . .
Melkveebedrijven Groningen (PV) 2023* 18.120 1.710 16.410 4.860 . . . .
Melkveebedrijven Fryslân (PV) 2023* 53.410 5.050 48.360 14.350 . . . .
Melkveebedrijven Drenthe (PV) 2023* 17.140 1.700 15.440 4.590 . . . .
Melkveebedrijven Overijssel (PV) 2023* 41.230 4.090 37.140 11.060 . . . .
Melkveebedrijven Flevoland (PV) 2023* 4.740 470 4.270 1.270 . . . .
Melkveebedrijven Gelderland (PV) 2023* 36.440 3.620 32.820 9.790 . . . .
Melkveebedrijven Utrecht (PV) 2023* 16.350 1.560 14.790 4.410 . . . .
Melkveebedrijven Noord-Holland (PV) 2023* 15.390 1.440 13.950 4.140 . . . .
Melkveebedrijven Zuid-Holland (PV) 2023* 15.870 1.500 14.370 4.280 . . . .
Melkveebedrijven Zeeland (PV) 2023* 3.690 360 3.320 990 . . . .
Melkveebedrijven Noord-Brabant (PV) 2023* 32.920 3.270 29.640 8.830 . . . .
Melkveebedrijven Limburg (PV) 2023* 7.050 700 6.350 1.890 . . . .
Melkveebedrijven Concentratiegebied Oost 2023* 56.610 5.620 50.990 15.210 . . . .
Melkveebedrijven Concentratiegebied Zuid 2023* 32.300 3.210 29.090 8.670 . . . .
Melkveebedrijven Niet-concentratiegebied 2023* 173.430 16.640 156.790 46.590 . . . .
Vleeskalverenbedrijven Nederland 2023* 18.400 3.100 15.300 5.000 . . . .
Vleeskalverenbedrijven Noord-Nederland (LD) 2023* 1.740 290 1.450 470 . . . .
Vleeskalverenbedrijven Oost-Nederland (LD) 2023* 11.760 2.010 9.750 3.190 . . . .
Vleeskalverenbedrijven West-Nederland (LD) 2023* 910 160 760 260 . . . .
Vleeskalverenbedrijven Zuid-Nederland (LD) 2023* 4.040 680 3.360 1.120 . . . .
Vleeskalverenbedrijven Groningen (PV) 2023* 270 50 230 70 . . . .
Vleeskalverenbedrijven Fryslân (PV) 2023* 810 140 670 210 . . . .
Vleeskalverenbedrijven Drenthe (PV) 2023* 660 110 550 190 . . . .
Vleeskalverenbedrijven Overijssel (PV) 2023* 2.980 490 2.490 840 . . . .
Vleeskalverenbedrijven Flevoland (PV) 2023* 110 20 90 30 . . . .
Vleeskalverenbedrijven Gelderland (PV) 2023* 8.670 1.490 7.180 2.320 . . . .
Vleeskalverenbedrijven Utrecht (PV) 2023* 800 140 660 220 . . . .
Vleeskalverenbedrijven Noord-Holland (PV) 2023* 20 0 20 10 . . . .
Vleeskalverenbedrijven Zuid-Holland (PV) 2023* 70 10 60 20 . . . .
Vleeskalverenbedrijven Zeeland (PV) 2023* 20 0 20 10 . . . .
Vleeskalverenbedrijven Noord-Brabant (PV) 2023* 3.670 620 3.050 1.020 . . . .
Vleeskalverenbedrijven Limburg (PV) 2023* 370 60 310 110 . . . .
Vleeskalverenbedrijven Concentratiegebied Oost 2023* 10.060 1.720 8.340 2.740 . . . .
Vleeskalverenbedrijven Concentratiegebied Zuid 2023* 3.930 660 3.260 1.090 . . . .
Vleeskalverenbedrijven Niet-concentratiegebied 2023* 4.460 750 3.710 1.210 . . . .
Overige rundveebedrijven Nederland 2023* 15.000 1.300 13.600 4.000 . . . .
Overige rundveebedrijven Noord-Nederland (LD) 2023* 2.860 250 2.620 760 . . . .
Overige rundveebedrijven Oost-Nederland (LD) 2023* 6.270 570 5.700 1.680 . . . .
Overige rundveebedrijven West-Nederland (LD) 2023* 2.870 240 2.630 780 . . . .
Overige rundveebedrijven Zuid-Nederland (LD) 2023* 2.960 270 2.690 800 . . . .
Overige rundveebedrijven Groningen (PV) 2023* 560 50 520 150 . . . .
Overige rundveebedrijven Fryslân (PV) 2023* 1.340 110 1.220 350 . . . .
Overige rundveebedrijven Drenthe (PV) 2023* 960 80 880 260 . . . .
Overige rundveebedrijven Overijssel (PV) 2023* 2.840 260 2.580 760 . . . .
Overige rundveebedrijven Flevoland (PV) 2023* 90 10 80 20 . . . .
Overige rundveebedrijven Gelderland (PV) 2023* 3.340 300 3.040 900 . . . .
Overige rundveebedrijven Utrecht (PV) 2023* 980 90 890 260 . . . .
Overige rundveebedrijven Noord-Holland (PV) 2023* 770 60 710 210 . . . .
Overige rundveebedrijven Zuid-Holland (PV) 2023* 760 60 700 210 . . . .
Overige rundveebedrijven Zeeland (PV) 2023* 360 30 330 100 . . . .
Overige rundveebedrijven Noord-Brabant (PV) 2023* 2.070 190 1.880 560 . . . .
Overige rundveebedrijven Limburg (PV) 2023* 890 80 810 240 . . . .
Overige rundveebedrijven Concentratiegebied Oost 2023* 4.600 430 4.170 1.230 . . . .
Overige rundveebedrijven Concentratiegebied Zuid 2023* 2.190 200 1.990 590 . . . .
Overige rundveebedrijven Niet-concentratiegebied 2023* 8.180 700 7.470 2.200 . . . .
Bron: CBS.
Verklaring van tekens

Tabeltoelichting


Deze tabel bevat cijfers over de mestproductie en de daarmee uitgescheiden hoeveelheid stikstof en fosfaat. Daarnaast wordt de mestproductie vergeleken met de plaatsingsruimte volgens de geldende gebruiksnormen. De gegevens kunnen worden uitgesplitst naar type bedrijf volgens de standaard bedrijfstypering op basis van het brutostandaardsaldo (BSS) en standaardopbrengten (SO). Het totaal voor Nederland kan worden uitgesplitst naar landsdelen, provincies en concentratiegebieden.

Gegevens beschikbaar vanaf: 1990.

Status van de cijfers:
Cijfers zijn bij eerste publicatie definitief maar nieuwe inzichten in berekeningsmethoden kunnen aanleiding geven tot herberekening van de tijdreeks.

Wijzigingen per 28 februari 2024:
De voorlopige cijfers over de productie van dierlijke mest in 2023 zijn toegevoegd.
De gasvormige stikstofverliezen tijdens de opslag van dierlijke mest (exclusief emissies uit strooisel) zijn aangepast aan de nieuwste cijfers van de Taakgroep Landbouwemissies van de Emissieregistratie. Er zijn nog geen gegevens beschikbaar over de plaatsingsruimte voor dierlijke mest in 2023.

Wanneer komen er nieuwe cijfers?
In het tweede kwartaal van 2024 verschijnen de definitieve cijfers over de mestproductie in 2023.

Toelichting onderwerpen

Stikstofuitscheiding (N)
Totaal stikstofuitscheiding
De totale hoeveelheid uitgescheiden stikstof (N) zonder aftrek van stikstof die vervluchtigt in de vorm van ammoniak (NH3) inclusief de afvoer via spuiwater van luchtwassers, lachgas (N2O), stikstofoxide (NO) en stikstofgas (N2).
Stikstofverliezen in stal en opslag
Een deel van de uitgescheiden stikstof in de stal zal bij mestopslag in de stal en bij opslag buiten de stal emitteren in de vorm van ammoniak (NH3), lachgas N2O, stikstofoxide (NO) en stikstofgas (N2). Daarnaast wordt in stallen met een luchtwasser een deel van de ammoniak afgevoerd via het spuiwater van luchtwassers.
Totaal stikstofverliezen (N)
Stikstof in opgeslagen mest en weidemest
De totale stikstofuitscheiding met aftrek van de stikstof die tijdens mestopslag in de stal en bij opslag buiten de stal is vervluchtigd in de vorm van ammoniak (NH3) inclusief de afvoer via spuiwater van luchtwassers, lachgas (N2O), stikstofoxide (NO) en stikstofgas (N2).
Fosfaatuitscheiding (P205)
Totaal fosfaatuitscheiding
De uitgescheiden hoeveelheid fosfaat uitgedrukt in P2O5. In tegenstelling tot stikstof treden bij fosfaat geen gasvormige verliezen op.
Productie en plaatsingruimte mest
Plaatsingsruimte stikstof (N)
De plaatsingsruimte voor stikstof geldt vanaf 2006 en wordt berekend door vermenigvuldiging van de gebruiksnorm voor dierlijke mest (170 kg N/ha) met het beschikbare areaal in hectare.

De Europese Commissie staat Nederland verruiming van deze norm toe (derogatie) tot een bemestingsniveau van 250 kg stikstof per hectare. De hogere bemestingsnorm geldt alleen bij het gebruik van graasdiermest. Daarnaast moet het bedrijfsareaal tot en met 2013 voor minstens 70 procent en vanaf 2014 voor minstens 80 procent bestaan uit grasland. De derogatie voor zand- en lösspercelen in de provincies Overijssel, Gelderland, Utrecht, Noord-Brabant en Limburg is vanaf 2014 beperkt tot 230 kg N per hectare.
Plaatsingsruimte fosfaat (P205)
De plaatsingsruimte voor fosfaat wordt berekend door vermenigvuldiging van de vigerende gebruiksnorm in kg P2O5/ha met het beschikbare areaal in hectare.

Voor grasland en bouwland gelden verschillende gebruiksnormen die geleidelijk worden aangescherpt. Met ingang van 2010 zijn de gebruiksnormen voor fosfaat gedifferentieerd naar fosfaattoestand van de bodem. Indien geen informatie beschikbaar is over de fosfaattoestand is gerekend met de laagste fosfaatgebruiksnorm (fosfaattoestand hoog). Van 1998 tot en met 2005 (Mineralenaangiftesysteem Minas) is de gebruiksnorm dierlijke mest afgeleid uit de som van het toegestane fosfaatverlies en de fosfaatafvoer met het gewas.
Bedrijven zonder overproductie mineralen
Bedrijven waar de stikstof- en fosfaatproductie niet groter is dan de plaatsingsruimte voor dierlijke mest.

De stikstofproductie is berekend door de stikstofuitscheiding te verminderen met berekende stikstofverliezen uit stallen en mestopslagen volgens de rekenmethodiek van de Commissie Deskundigen Meststoffenwet (CDM). Deze verliezen zijn over het algemeen kleiner dan de forfaitaire verliezen op basis van de mestwetgeving. Bij het gebruik van berekende stikstofverliezen blijft er dus meer stikstof in de mest achter en zal er dus eerder sprake zijn van overproductie ten opzichte van de plaatsingsruimte. Wettelijk gezien is er pas sprake van overproductie als de mineralenuitscheiding gecorrigeerd voor forfaitaire verliezen hoger is dan de plaatsingsruimte.
Bedrijven zonder overproductie
Bedrijven zonder overproductie van stikstof en fosfaat, als percentage van het totale aantal landbouwbedrijven.
Bedrijven met overproductie mineralen
Bedrijven waar de stikstof- of fosfaatproductie groter is dan de plaatsingsruimte op basis van de gebruiksnorm.

De stikstofproductie is berekend door de stikstofuitscheiding te verminderen met berekende stikstofverliezen uit stallen en mestopslagen volgens de rekenmethodiek van de Commissie Deskundigen Meststoffenwet (CDM), inclusief de afvoer via het spuiwater van luchtwassers. De gasvormige verliezen zijn over het algemeen kleiner dan de forfaitaire verliezen op basis van de mestwetgeving. Bij het gebruik van berekende stikstofverliezen blijft er dus meer stikstof in de mest achter en zal er dus eerder sprake zijn van overproductie ten opzichte van de plaatsingsruimte. Wettelijk gezien is er pas sprake van overproductie als de mineralenuitscheiding gecorrigeerd voor forfaitaire verliezen hoger is dan de plaatsingsruimte.
Bedrijven met overproductie
Bedrijven met overproductie van stikstof of fosfaat, als percentage van het totale aantal landbouwbedrijven.