Dierlijke mest; productie en mineralenuitscheiding; bedrijfstype, regio

Dierlijke mest; productie en mineralenuitscheiding; bedrijfstype, regio

Bedrijfstype Regio's Perioden Mestproductie Totaal mestproductie (mln kg) Mestproductie Dunne mest in de stal (mln kg) Mestproductie Dunne mest in de wei (mln kg) Mestproductie Vaste mest in de stal (mln kg) Productie en plaatsingruimte mest Plaatsingsruimte stikstof (N) (1 000 kg) Productie en plaatsingruimte mest Plaatsingsruimte fosfaat (P205) (1 000 kg) Productie en plaatsingruimte mest Saldo plaatsingsruimte stikstof (N) (1 000 kg) Productie en plaatsingruimte mest Saldo plaatsingsruimte stikstof per ha (kg/ha) Productie en plaatsingruimte mest Saldo plaatsingsruimte fosfaat (P205) (1 000 kg) Productie en plaatsingruimte mest Saldo plaatsingsruimte fosfaat per ha (kg/ha) Productie en plaatsingruimte mest Bedrijven zonder overproductie mineralen Bedrijven zonder overproductie (%) Productie en plaatsingruimte mest Bedrijven zonder overproductie mineralen Rest. plaatsingsruimte stikstof (N) (1 000 kg) Productie en plaatsingruimte mest Bedrijven zonder overproductie mineralen Rest. plaatsingsruimte fosfaat (P205) (1 000 kg) Productie en plaatsingruimte mest Bedrijven met overproductie mineralen Bedrijven met overproductie (%) Productie en plaatsingruimte mest Bedrijven met overproductie mineralen Stikstofoverschot (N) (1 000 kg) Productie en plaatsingruimte mest Bedrijven met overproductie mineralen Fosfaatoverschot (P205) (1 000 kg)
Totaal alle bedrijfstypen Nederland 2023* 75.028 64.198 8.160 2.670 . . . . . . . . . . . .
Totaal alle bedrijfstypen Noord-Nederland (LD) 2023* 20.026 16.823 2.765 438 . . . . . . . . . . . .
Totaal alle bedrijfstypen Oost-Nederland (LD) 2023* 25.683 22.506 2.247 930 . . . . . . . . . . . .
Totaal alle bedrijfstypen West-Nederland (LD) 2023* 12.263 9.933 1.971 359 . . . . . . . . . . . .
Totaal alle bedrijfstypen Zuid-Nederland (LD) 2023* 17.056 14.936 1.177 943 . . . . . . . . . . . .
Totaal alle bedrijfstypen Groningen (PV) 2023* 4.154 3.431 619 104 . . . . . . . . . . . .
Totaal alle bedrijfstypen Fryslân (PV) 2023* 11.360 9.505 1.677 179 . . . . . . . . . . . .
Totaal alle bedrijfstypen Drenthe (PV) 2023* 4.512 3.887 469 156 . . . . . . . . . . . .
Totaal alle bedrijfstypen Overijssel (PV) 2023* 11.771 10.426 1.023 322 . . . . . . . . . . . .
Totaal alle bedrijfstypen Flevoland (PV) 2023* 1.447 1.249 138 60 . . . . . . . . . . . .
Totaal alle bedrijfstypen Gelderland (PV) 2023* 12.464 10.831 1.086 548 . . . . . . . . . . . .
Totaal alle bedrijfstypen Utrecht (PV) 2023* 3.975 3.295 565 115 . . . . . . . . . . . .
Totaal alle bedrijfstypen Noord-Holland (PV) 2023* 3.494 2.774 629 91 . . . . . . . . . . . .
Totaal alle bedrijfstypen Zuid-Holland (PV) 2023* 3.636 2.937 610 88 . . . . . . . . . . . .
Totaal alle bedrijfstypen Zeeland (PV) 2023* 1.158 927 166 65 . . . . . . . . . . . .
Totaal alle bedrijfstypen Noord-Brabant (PV) 2023* 13.430 11.905 914 611 . . . . . . . . . . . .
Totaal alle bedrijfstypen Limburg (PV) 2023* 3.627 3.031 263 333 . . . . . . . . . . . .
Totaal alle bedrijfstypen Concentratiegebied Oost 2023* 18.263 16.059 1.545 659 . . . . . . . . . . . .
Totaal alle bedrijfstypen Concentratiegebied Zuid 2023* 14.671 12.931 903 837 . . . . . . . . . . . .
Totaal alle bedrijfstypen Niet-concentratiegebied 2023* 42.094 35.208 5.712 1.174 . . . . . . . . . . . .
Totaal graasdierbedrijven Nederland 2023* 61.961 53.004 7.667 1.291 . . . . . . . . . . . .
Totaal graasdierbedrijven Noord-Nederland (LD) 2023* 18.996 16.093 2.697 207 . . . . . . . . . . . .
Totaal graasdierbedrijven Oost-Nederland (LD) 2023* 21.370 18.821 2.086 463 . . . . . . . . . . . .
Totaal graasdierbedrijven West-Nederland (LD) 2023* 11.355 9.245 1.859 251 . . . . . . . . . . . .
Totaal graasdierbedrijven Zuid-Nederland (LD) 2023* 10.240 8.846 1.026 369 . . . . . . . . . . . .
Totaal graasdierbedrijven Groningen (PV) 2023* 3.816 3.183 592 41 . . . . . . . . . . . .
Totaal graasdierbedrijven Fryslân (PV) 2023* 11.092 9.334 1.659 99 . . . . . . . . . . . .
Totaal graasdierbedrijven Drenthe (PV) 2023* 4.088 3.576 446 67 . . . . . . . . . . . .
Totaal graasdierbedrijven Overijssel (PV) 2023* 10.088 8.938 977 172 . . . . . . . . . . . .
Totaal graasdierbedrijven Flevoland (PV) 2023* 1.075 957 104 14 . . . . . . . . . . . .
Totaal graasdierbedrijven Gelderland (PV) 2023* 10.207 8.926 1.005 277 . . . . . . . . . . . .
Totaal graasdierbedrijven Utrecht (PV) 2023* 3.641 3.015 546 80 . . . . . . . . . . . .
Totaal graasdierbedrijven Noord-Holland (PV) 2023* 3.371 2.690 607 75 . . . . . . . . . . . .
Totaal graasdierbedrijven Zuid-Holland (PV) 2023* 3.432 2.776 584 73 . . . . . . . . . . . .
Totaal graasdierbedrijven Zeeland (PV) 2023* 910 765 122 23 . . . . . . . . . . . .
Totaal graasdierbedrijven Noord-Brabant (PV) 2023* 8.373 7.293 808 272 . . . . . . . . . . . .
Totaal graasdierbedrijven Limburg (PV) 2023* 1.867 1.552 217 98 . . . . . . . . . . . .
Totaal graasdierbedrijven Concentratiegebied Oost 2023* 14.952 13.185 1.441 326 . . . . . . . . . . . .
Totaal graasdierbedrijven Concentratiegebied Zuid 2023* 8.346 7.240 794 312 . . . . . . . . . . . .
Totaal graasdierbedrijven Niet-concentratiegebied 2023* 38.663 32.579 5.432 652 . . . . . . . . . . . .
Melkveebedrijven Nederland 2023* 53.898 47.938 5.898 61 . . . . . . . . . . . .
Melkveebedrijven Noord-Nederland (LD) 2023* 17.649 15.407 2.222 19 . . . . . . . . . . . .
Melkveebedrijven Oost-Nederland (LD) 2023* 17.618 16.048 1.552 18 . . . . . . . . . . . .
Melkveebedrijven West-Nederland (LD) 2023* 10.092 8.696 1.379 18 . . . . . . . . . . . .
Melkveebedrijven Zuid-Nederland (LD) 2023* 8.539 7.787 746 6 . . . . . . . . . . . .
Melkveebedrijven Groningen (PV) 2023* 3.542 3.061 478 3 . . . . . . . . . . . .
Melkveebedrijven Fryslân (PV) 2023* 10.444 9.011 1.420 12 . . . . . . . . . . . .
Melkveebedrijven Drenthe (PV) 2023* 3.663 3.336 324 4 . . . . . . . . . . . .
Melkveebedrijven Overijssel (PV) 2023* 8.825 8.048 772 6 . . . . . . . . . . . .
Melkveebedrijven Flevoland (PV) 2023* 1.016 926 89 1 . . . . . . . . . . . .
Melkveebedrijven Gelderland (PV) 2023* 7.777 7.074 691 11 . . . . . . . . . . . .
Melkveebedrijven Utrecht (PV) 2023* 3.191 2.747 438 5 . . . . . . . . . . . .
Melkveebedrijven Noord-Holland (PV) 2023* 3.013 2.577 430 6 . . . . . . . . . . . .
Melkveebedrijven Zuid-Holland (PV) 2023* 3.100 2.654 439 6 . . . . . . . . . . . .
Melkveebedrijven Zeeland (PV) 2023* 788 717 71 1 . . . . . . . . . . . .
Melkveebedrijven Noord-Brabant (PV) 2023* 7.033 6.415 613 5 . . . . . . . . . . . .
Melkveebedrijven Limburg (PV) 2023* 1.506 1.371 133 2 . . . . . . . . . . . .
Melkveebedrijven Concentratiegebied Oost 2023* 12.020 10.915 1.092 13 . . . . . . . . . . . .
Melkveebedrijven Concentratiegebied Zuid 2023* 6.901 6.296 600 5 . . . . . . . . . . . .
Melkveebedrijven Niet-concentratiegebied 2023* 34.977 30.727 4.206 43 . . . . . . . . . . . .
Vleeskalverenbedrijven Nederland 2023* 2.990 2.940 33 17 . . . . . . . . . . . .
Vleeskalverenbedrijven Noord-Nederland (LD) 2023* 284 276 6 2 . . . . . . . . . . . .
Vleeskalverenbedrijven Oost-Nederland (LD) 2023* 1.905 1.872 20 12 . . . . . . . . . . . .
Vleeskalverenbedrijven West-Nederland (LD) 2023* 142 138 2 1 . . . . . . . . . . . .
Vleeskalverenbedrijven Zuid-Nederland (LD) 2023* 660 654 4 2 . . . . . . . . . . . .
Vleeskalverenbedrijven Groningen (PV) 2023* 44 42 1 0 . . . . . . . . . . . .
Vleeskalverenbedrijven Fryslân (PV) 2023* 130 126 4 1 . . . . . . . . . . . .
Vleeskalverenbedrijven Drenthe (PV) 2023* 109 108 1 1 . . . . . . . . . . . .
Vleeskalverenbedrijven Overijssel (PV) 2023* 487 479 6 3 . . . . . . . . . . . .
Vleeskalverenbedrijven Flevoland (PV) 2023* 18 18 0 0 . . . . . . . . . . . .
Vleeskalverenbedrijven Gelderland (PV) 2023* 1.399 1.375 15 9 . . . . . . . . . . . .
Vleeskalverenbedrijven Utrecht (PV) 2023* 126 123 2 1 . . . . . . . . . . . .
Vleeskalverenbedrijven Noord-Holland (PV) 2023* 3 3 0 0 . . . . . . . . . . . .
Vleeskalverenbedrijven Zuid-Holland (PV) 2023* 10 10 0 0 . . . . . . . . . . . .
Vleeskalverenbedrijven Zeeland (PV) 2023* 3 3 0 0 . . . . . . . . . . . .
Vleeskalverenbedrijven Noord-Brabant (PV) 2023* 599 594 4 2 . . . . . . . . . . . .
Vleeskalverenbedrijven Limburg (PV) 2023* 61 60 0 0 . . . . . . . . . . . .
Vleeskalverenbedrijven Concentratiegebied Oost 2023* 1.627 1.603 15 9 . . . . . . . . . . . .
Vleeskalverenbedrijven Concentratiegebied Zuid 2023* 641 637 3 2 . . . . . . . . . . . .
Vleeskalverenbedrijven Niet-concentratiegebied 2023* 722 701 14 6 . . . . . . . . . . . .
Overige rundveebedrijven Nederland 2023* 2.714 1.900 557 257 . . . . . . . . . . . .
Overige rundveebedrijven Noord-Nederland (LD) 2023* 507 352 109 46 . . . . . . . . . . . .
Overige rundveebedrijven Oost-Nederland (LD) 2023* 1.153 832 222 99 . . . . . . . . . . . .
Overige rundveebedrijven West-Nederland (LD) 2023* 510 331 121 58 . . . . . . . . . . . .
Overige rundveebedrijven Zuid-Nederland (LD) 2023* 543 384 106 53 . . . . . . . . . . . .
Overige rundveebedrijven Groningen (PV) 2023* 99 68 22 10 . . . . . . . . . . . .
Overige rundveebedrijven Fryslân (PV) 2023* 233 166 50 17 . . . . . . . . . . . .
Overige rundveebedrijven Drenthe (PV) 2023* 175 117 38 20 . . . . . . . . . . . .
Overige rundveebedrijven Overijssel (PV) 2023* 524 388 96 41 . . . . . . . . . . . .
Overige rundveebedrijven Flevoland (PV) 2023* 16 13 3 1 . . . . . . . . . . . .
Overige rundveebedrijven Gelderland (PV) 2023* 613 432 123 57 . . . . . . . . . . . .
Overige rundveebedrijven Utrecht (PV) 2023* 173 122 36 15 . . . . . . . . . . . .
Overige rundveebedrijven Noord-Holland (PV) 2023* 136 83 36 18 . . . . . . . . . . . .
Overige rundveebedrijven Zuid-Holland (PV) 2023* 135 88 33 15 . . . . . . . . . . . .
Overige rundveebedrijven Zeeland (PV) 2023* 66 39 16 11 . . . . . . . . . . . .
Overige rundveebedrijven Noord-Brabant (PV) 2023* 380 271 73 36 . . . . . . . . . . . .
Overige rundveebedrijven Limburg (PV) 2023* 163 113 32 18 . . . . . . . . . . . .
Overige rundveebedrijven Concentratiegebied Oost 2023* 843 620 156 67 . . . . . . . . . . . .
Overige rundveebedrijven Concentratiegebied Zuid 2023* 401 291 74 36 . . . . . . . . . . . .
Overige rundveebedrijven Niet-concentratiegebied 2023* 1.470 988 328 154 . . . . . . . . . . . .
Bron: CBS.
Verklaring van tekens

Tabeltoelichting


Deze tabel bevat cijfers over de mestproductie en de daarmee uitgescheiden hoeveelheid stikstof en fosfaat. Daarnaast wordt de mestproductie vergeleken met de plaatsingsruimte volgens de geldende gebruiksnormen. De gegevens kunnen worden uitgesplitst naar type bedrijf volgens de standaard bedrijfstypering op basis van het brutostandaardsaldo (BSS) en standaardopbrengten (SO). Het totaal voor Nederland kan worden uitgesplitst naar landsdelen, provincies en concentratiegebieden.

Gegevens beschikbaar vanaf: 1990.

Status van de cijfers:
Cijfers zijn bij eerste publicatie definitief maar nieuwe inzichten in berekeningsmethoden kunnen aanleiding geven tot herberekening van de tijdreeks.

Wijzigingen per 28 februari 2024:
De voorlopige cijfers over de productie van dierlijke mest in 2023 zijn toegevoegd.
De gasvormige stikstofverliezen tijdens de opslag van dierlijke mest (exclusief emissies uit strooisel) zijn aangepast aan de nieuwste cijfers van de Taakgroep Landbouwemissies van de Emissieregistratie. Er zijn nog geen gegevens beschikbaar over de plaatsingsruimte voor dierlijke mest in 2023.

Wanneer komen er nieuwe cijfers?
In het tweede kwartaal van 2024 verschijnen de definitieve cijfers over de mestproductie in 2023.

Toelichting onderwerpen

Mestproductie
Totaal mestproductie
Dunne mest in de stal
Verpompbare mest die bestaat uit feces of urine van landbouwhuisdieren, al dan niet vermengd met mors-, spoel-, reinigings- en/of regenwater.
Dunne mest in de wei
Mest die graasdieren produceren wanneer ze in de wei lopen.
Vaste mest in de stal
Niet-verpompbare stalmest van landbouwhuisdieren.
Productie en plaatsingruimte mest
Plaatsingsruimte stikstof (N)
De plaatsingsruimte voor stikstof geldt vanaf 2006 en wordt berekend door vermenigvuldiging van de gebruiksnorm voor dierlijke mest (170 kg N/ha) met het beschikbare areaal in hectare.

De Europese Commissie staat Nederland verruiming van deze norm toe (derogatie) tot een bemestingsniveau van 250 kg stikstof per hectare. De hogere bemestingsnorm geldt alleen bij het gebruik van graasdiermest. Daarnaast moet het bedrijfsareaal tot en met 2013 voor minstens 70 procent en vanaf 2014 voor minstens 80 procent bestaan uit grasland. De derogatie voor zand- en lösspercelen in de provincies Overijssel, Gelderland, Utrecht, Noord-Brabant en Limburg is vanaf 2014 beperkt tot 230 kg N per hectare.
Plaatsingsruimte fosfaat (P205)
De plaatsingsruimte voor fosfaat wordt berekend door vermenigvuldiging van de vigerende gebruiksnorm in kg P2O5/ha met het beschikbare areaal in hectare.

Voor grasland en bouwland gelden verschillende gebruiksnormen die geleidelijk worden aangescherpt. Met ingang van 2010 zijn de gebruiksnormen voor fosfaat gedifferentieerd naar fosfaattoestand van de bodem. Indien geen informatie beschikbaar is over de fosfaattoestand is gerekend met de laagste fosfaatgebruiksnorm (fosfaattoestand hoog). Van 1998 tot en met 2005 (Mineralenaangiftesysteem Minas) is de gebruiksnorm dierlijke mest afgeleid uit de som van het toegestane fosfaatverlies en de fosfaatafvoer met het gewas.
Bedrijven zonder overproductie mineralen
Bedrijven waar de stikstof- en fosfaatproductie niet groter is dan de plaatsingsruimte voor dierlijke mest.

De stikstofproductie is berekend door de stikstofuitscheiding te verminderen met berekende stikstofverliezen uit stallen en mestopslagen volgens de rekenmethodiek van de Commissie Deskundigen Meststoffenwet (CDM). Deze verliezen zijn over het algemeen kleiner dan de forfaitaire verliezen op basis van de mestwetgeving. Bij het gebruik van berekende stikstofverliezen blijft er dus meer stikstof in de mest achter en zal er dus eerder sprake zijn van overproductie ten opzichte van de plaatsingsruimte. Wettelijk gezien is er pas sprake van overproductie als de mineralenuitscheiding gecorrigeerd voor forfaitaire verliezen hoger is dan de plaatsingsruimte.
Bedrijven zonder overproductie
Bedrijven zonder overproductie van stikstof en fosfaat, als percentage van het totale aantal landbouwbedrijven.
Rest. plaatsingsruimte stikstof (N)
Het verschil tussen plaatsingsruimte en stikstofproductie op bedrijven waar de stikstof- en fosfaatproductie binnen de plaatsingsruimte blijven. Er kan op deze bedrijven nog dierlijke mest worden aangevoerd.
Rest. plaatsingsruimte fosfaat (P205)
Het verschil tussen plaatsingsruimte en fosfaatproductie (P205) op bedrijven waar de fosfaat- en stikstofproductie binnen de plaatsingsruimte blijven. Er kan op deze bedrijven nog dierlijke mest worden aangevoerd.
Bedrijven met overproductie mineralen
Bedrijven waar de stikstof- of fosfaatproductie groter is dan de plaatsingsruimte op basis van de gebruiksnorm.

De stikstofproductie is berekend door de stikstofuitscheiding te verminderen met berekende stikstofverliezen uit stallen en mestopslagen volgens de rekenmethodiek van de Commissie Deskundigen Meststoffenwet (CDM), inclusief de afvoer via het spuiwater van luchtwassers. De gasvormige verliezen zijn over het algemeen kleiner dan de forfaitaire verliezen op basis van de mestwetgeving. Bij het gebruik van berekende stikstofverliezen blijft er dus meer stikstof in de mest achter en zal er dus eerder sprake zijn van overproductie ten opzichte van de plaatsingsruimte. Wettelijk gezien is er pas sprake van overproductie als de mineralenuitscheiding gecorrigeerd voor forfaitaire verliezen hoger is dan de plaatsingsruimte.
Bedrijven met overproductie
Bedrijven met overproductie van stikstof of fosfaat, als percentage van het totale aantal landbouwbedrijven.
Stikstofoverschot (N)
De stikstofproductie minus de plaatsingsruimte voor stikstof op bedrijven met overproductie van stikstof. Het kan voorkomen dat de plaatsingsruimte voor stikstof niet overschreden wordt, maar wel die van fosfaat. In dat geval moet toch mest worden afgevoerd en wordt het 'stikstofoverschot' bepaald door de verhouding tussen stikstof en fosfaat in de af te voeren mest.
Fosfaatoverschot (P205)
De fosfaatproductie minus de plaatsingsruimte voor fosfaat op bedrijven met overproductie van fosfaat. Het kan voorkomen dat de plaatsingsruimte voor fosfaat niet wordt overschreden, maar wel die van stikstof. In dat geval moet toch mest worden afgevoerd en wordt het 'fosfaatoverschot' bepaald door de verhouding tussen stikstof en fosfaat in de af te voeren mest.
Saldo plaatsingsruimte stikstof (N)
De resterende plaatsingsruimte op bedrijven zonder overschot aan dierlijke mest minus het stikstofoverschot op bedrijven met overproductie van mest. Bij een negatief getal is sprake van een tekort aan plaatsingsruimte.

De stikstofproductie is berekend door de stikstofuitscheiding te verminderen met berekende stikstofverliezen uit stallen en mestopslagen volgens de rekenmethodiek van de Commissie Deskundigen Meststoffenwet (CDM), inclusief de afvoer via het spuiwater van luchtwassers. De gasvormige verliezen zijn over het algemeen kleiner dan de forfaitaire verliezen op basis van de mestwetgeving. Bij het gebruik van berekende stikstofverliezen blijft er dus meer stikstof in de mest achter en zal er dus eerder sprake zijn van overproductie ten opzichte van de plaatsingsruimte. Wettelijk gezien is er pas sprake van overproductie als de mineralenuitscheiding gecorrigeerd voor forfaitaire verliezen hoger is dan de plaatsingsruimte.
Saldo plaatsingsruimte stikstof per ha
De resterende plaatsingsruimte op bedrijven zonder overschot aan dierlijke mest minus het stikstofoverschot op bedrijven met overproductie van mest. Bij een negatief getal is sprake van een tekort aan plaatsingsruimte.

De stikstofproductie is berekend door de stikstofuitscheiding te verminderen met berekende stikstofverliezen uit stallen en mestopslagen volgens de rekenmethodiek van de Commissie Deskundigen Meststoffenwet (CDM), inclusief de afvoer via het spuiwater van luchtwassers. De gasvormige verliezen zijn over het algemeen kleiner dan de forfaitaire verliezen op basis van de mestwetgeving. Bij het gebruik van berekende stikstofverliezen blijft er dus meer stikstof in de mest achter en zal er dus eerder sprake zijn van overproductie ten opzichte van de plaatsingsruimte. Wettelijk gezien is er pas sprake van overproductie als de mineralenuitscheiding gecorrigeerd voor forfaitaire verliezen hoger is dan de plaatsingsruimte.
Saldo plaatsingsruimte fosfaat (P205)
De resterende plaatsingsruimte op bedrijven zonder overschot aan dierlijke mest minus het fosfaatoverschot op bedrijven met overproductie van mest. Bij een negatief getal is sprake van een tekort aan plaatsingsruimte.
Saldo plaatsingsruimte fosfaat per ha
De resterende plaatsingsruimte op bedrijven zonder overschot aan dierlijke mest minus het fosfaatoverschot op bedrijven met overproductie van mest. Bij een negatief getal is sprake van een tekort aan plaatsingsruimte.