Energiebalans; aanbod, omzetting en verbruik

Energiebalans; aanbod, omzetting en verbruik

Energiedragers Perioden Energieaanbod Totaal aanbod (TPES) (PJ) Energieaanbod Winning (PJ) Energieaanbod Invoer (PJ) Energieaanbod Uitvoer (PJ) Energieaanbod Netto invoer (PJ) Energieaanbod Bunkering (PJ) Energieaanbod Voorraadmutatie (PJ) Totaal energieverbruik (PJ) Energieomzetting Inzet energie voor omzetting Totaal inzet (PJ) Energieomzetting Inzet energie voor omzetting Inzet elektriciteit/WKK-omzetting (PJ) Energieomzetting Inzet energie voor omzetting Inzet andere omzetting (PJ) Energieomzetting Productie energie uit omzetting Totaal productie (PJ) Energieomzetting Productie energie uit omzetting Productie elektriciteit/WKK-omzetting (PJ) Energieomzetting Productie energie uit omzetting Productie andere omzetting (PJ) Energieomzetting Saldo inzet-productie energie Totaal saldo energieomzetting (PJ) Energieomzetting Saldo inzet-productie energie Saldo elektriciteit/WKK-omzetting (PJ) Energieomzetting Saldo inzet-productie energie Saldo andere omzetting (PJ) Finaal verbruik Finaal energieverbruik Totaal (PJ) Finaal verbruik Finaal energieverbruik Nijverheid (exclusief de energiesector) Totaal (PJ) Finaal verbruik Finaal energieverbruik Nijverheid (exclusief de energiesector) IJzer- en staalindustrie (PJ) Finaal verbruik Finaal energieverbruik Nijverheid (exclusief de energiesector) Chemie en farmaceutische industrie (PJ) Finaal verbruik Finaal energieverbruik Nijverheid (exclusief de energiesector) Non-ferrometalenindustrie (PJ) Finaal verbruik Finaal energieverbruik Nijverheid (exclusief de energiesector) Bouwmaterialenindustrie (PJ) Finaal verbruik Finaal energieverbruik Nijverheid (exclusief de energiesector) Transportmiddelenindustrie (PJ) Finaal verbruik Finaal energieverbruik Nijverheid (exclusief de energiesector) Metaalproducten en machine-industrie (PJ) Finaal verbruik Finaal energieverbruik Nijverheid (exclusief de energiesector) Delfstoffenwinning (geen olie en gas) (PJ) Finaal verbruik Finaal energieverbruik Nijverheid (exclusief de energiesector) Voedings- en genotmiddelenindustrie (PJ) Finaal verbruik Finaal energieverbruik Nijverheid (exclusief de energiesector) Papier- en grafische industrie (PJ) Finaal verbruik Finaal energieverbruik Nijverheid (exclusief de energiesector) Houtindustrie (PJ) Finaal verbruik Finaal energieverbruik Nijverheid (exclusief de energiesector) Bouwnijverheid (PJ) Finaal verbruik Finaal energieverbruik Nijverheid (exclusief de energiesector) Textiel-, kleding- en lederindustrie (PJ) Finaal verbruik Finaal energieverbruik Nijverheid (exclusief de energiesector) Overige industrie en onbekend (PJ) Finaal verbruik Niet-energetisch gebruik Nijverheid (exclusief de energiesector) (PJ)
Totaal energiedragers 2022** 2.700,3 1.032,0 10.375,2 7.726,4 2.648,7 617,5 -363,0 2.715,6 5.072,9 897,4 4.175,5 4.639,2 593,4 4.045,8 433,7 304,0 129,7 1.635,5 505,3 31,4 270,5 6,4 24,1 3,9 19,0 4,9 78,0 20,6 2,4 27,9 3,7 12,5 427,2
Hernieuwbare energie 2022** 354,6 361,0 74,6 46,1 28,5 19,0 -15,9 354,0 321,0 258,0 63,0 49,8 49,8 271,2 258,0 13,2 82,8 5,9 0,3 0,0 0,0 1,8 1,8 0,4 1,6 0,1
Totaal windenergie 2022** 77,0 77,0 77,0 77,0 77,0 77,0 77,0
Windenergie op land 2022** 48,2 48,2 48,2 48,2 48,2 48,2 48,2
Windenergie op zee 2022** 28,9 28,9 28,9 28,9 28,9 28,9 28,9
Totaal zonne-energie 2022** 62,7 62,7 62,7 61,5 61,5 61,5 61,5 1,2
Omgevingsenergie 2022** 20,5 20,5 20,5 20,5
Totaal overige energiedragers 2022** 86,0 81,9 5,0 0,8 4,2 86,0 85,9 74,0 11,9 85,9 74,0 11,9 0,1 0,1 0,1 0,0
Kernenergie 2022** 40,4 40,4 40,4 40,4 40,4 40,4 40,4
Energie uit overige bronnen 2022** 3,9 3,9 3,9 3,8 1,6 2,3 3,8 1,6 2,3 0,1 0,1 0,1 0,0
Bron: CBS.
Verklaring van tekens

Tabeltoelichting


Deze tabel bevat cijfers over het aanbod, de omzetting en het verbruik van energie. Energie komt onder andere vrij bij de verbranding van bijvoorbeeld aardgas, aardolie, steenkool en biobrandstoffen. Energie kan ook worden verkregen uit elektriciteit of warmte of worden onttrokken aan de natuur, bijvoorbeeld windkracht of zonne-energie. In de energiestatistiek heten al deze bronnen waaruit energie kan worden gebruikt 'energiedragers'.

Het aanbod van energie wordt gevormd door de winning van energie, het saldo van in- en uitvoer en het saldo van de voorraadmutatie. Dit wordt ook wel het primair energieaanbod genoemd, omdat dit de hoeveelheid energie is die in het land beschikbaar is voor omzetting of verbruik.

Van de energieomzetting geeft de tabel zowel cijfers over de inzet van energiedragers voor omzetting (de hoeveelheid energie die is gebruikt om andere energiedragers van te maken), als over de productie van energie nà de omzetting (de hoeveelheid energie die is gemaakt uit andere energiedragers), als over het saldo van inzet en productie. Dit saldo van energieomzetting is te interpreteren als het verlies van energie bij de omzetting.

Vervolgens toont de energiebalans het finaal verbruik van energie, dit is het eindverbruik van energie. Eerst betreft dit het eigen verbruik en de distributieverliezen. Na aftrek van deze hoeveelheden blijft het finaal verbruik van energie-afnemers over. Dit bestaat uit het finaal energieverbruik en het niet-energetisch gebruik. Het finaal energieverbruik is de energie die energie-afnemers benutten voor energetische doeleinden. Het wordt gespecificeerd voor achtereenvolgens de nijverheid, het vervoer en de overige afnemers, uitgesplitst naar diverse subsectoren. De laatste vorm van energieverbruik is het niet-energetisch gebruik. Dit is het gebruiken van een energiedrager voor het maken van een product dat geen energiedrager is.

Gegevens beschikbaar:
Vanaf 1946.

Status van de cijfers:
Alle cijfers tot en met verslagjaar 2021 zijn definitief. De cijfers over 2022 zijn nader voorlopig.

Wijzigingen per 25 maart 2024:
De energiebalans is gereviseerd en geherstructureerd. Het gaat vooral om het op een andere wijze van omgaan met biobrandstoffen die zijn bijgemengd in fossiele brandstoffen.

Voorheen werden biobrandstoffen welke zijn gemengd met fossiele brandstoffen geteld bij aardoliegrondstoffen en -producten. In de nieuwe energiebalans tellen bijgemengde biobrandstoffen bij hernieuwbare energie en betreft aardoliegrondstoffen en -producten en de onderliggende producten (zoals benzine, diesel en kerosine) alleen het fossiele deel van mengsels van fossiele en biogene brandstoffen. Om dit duidelijk te maken zijn de namen van de energiedragers aangepast. Gevolg van deze aanpassing is dat een deel van de energie verplaatst is van aardolie naar hernieuwbaar. Voor totaal energiedragers blijft de energiebalans hetzelfde. Doel van deze aanpassing is om de toenemende rol van bijgemengde biobrandstoffen in de Energiebalans zichtbaar te maken en om beter aan te sluiten bij de Energiebalansen die Eurostat en het Internationaal Energieagentschap publiceren. Binnen hernieuwbare energie en biomassa zijn pure en bijgemengde biobrandstoffen nu als aparte energiedragers zichtbaar.

Daarnaast is de wijze van omgaan met elektrische wegvervoer verbeterd waardoor het aanvoer en finaal verbruik van elektriciteit in de diensten in 2021 en 2022 ruim 2 PJ hoger is geworden.

Wijzigingen per 14 november 2023:
Voor de jaren 2021 en 2022 zijn de cijfers bijgesteld.
Cijfers voor de Energiebalans 2015 tot en met 2020 zijn gereviseerd. Het gaat om de volgende punten:
- Voor de jaren 2019 en 2020 is het finaal energieverbruik van warmte in de landbouw een paar PJ lager en dat van de diensten een paar PJ hoger als gevolg van een verbetering in de interpretatie van de beschikbare cijfers over aanvoer van warmte door de landbouw.
- Bij de winning van aardwarmte door de landbouw komt ook aardgas mee dat door de landbouwbedrijven zelf wordt verbruikt. Dit is nu meegenomen in de energiebalans. Het gaat om 0,2 PJ in 2015 oplopend tot 0,7 PJ in 2020.
- Er zijn enkele verbeteringen van data voor warmte in industrie doorgevoerd van ongeveer 1 PJ of kleiner.
- Er zijn enkele andere verbeteringen in data meegenomen, ook maximaal ongeveer 1PJ, meest kleiner.

Wijzigingen per 10 oktober 2023:
De energiedrager gasfabriekcokes is toegevoegd.
Verbeterde gegevens over de periode 1946 tot en met 1989 zijn toegevoegd.

Wijzigingen per 26 mei 2023:
Voorlopige cijfers over 2022 zijn herzien.

Wanneer komen er nieuwe cijfers?
Voorlopige cijfers: april volgend op het verslagjaar.
Nader voorlopige cijfers: juni/juli volgend op het verslagjaar.
Definitieve cijfers: december van het tweede jaar volgend op het verslagjaar.

Toelichting onderwerpen

Energieaanbod
De hoeveelheid energie die primair beschikbaar komt voor verbruik in Nederland.
Totaal aanbod (TPES)
De hoeveelheid energie die in het land primair beschikbaar komt (invoer plus winning en voorraadonttrekking) minus de hoeveelheid die het land verlaat (uitvoer en brandstofbunkering voor grensoverschrijdend verkeer).

TPES = Total Primary Energy Supply.
Winning
Het opvangen of extraheren van brandstoffen of energie uit natuurlijke energiestromen, de biosfeer en natuurlijke reserves van fossiele brandstoffen binnen de nationaal grondgebied in een vorm die geschikt is voor gebruik. Bij biodiesel, biobenzine en biogas telt de productie van deze brandstoffen als winning, de daarvoor gebruikte biogene grondstoffen worden nog niet beschouwd als energie. Ook het geschikt maken van afval als energiedrager, bijvoorbeeld door het te verbranden in afvalverbrandingsinstallaties telt als winning.
Invoer
Aanvoer van energiedragers vanuit het buitenland.
Uitvoer
Afvoer van energiedragers naar het buitenland.
Netto invoer
De invoer van energiedragers minus de uitvoer van energiedragers (invoersaldo).
Bunkering
De levering van brandstof voor de internationale scheepvaart en voor de internationale luchtvaart. Dit betreft schepen of vliegtuigen die vertrekken uit Nederlandse havens en aankomen in/op buitenlandse (lucht)havens. De post bunkering wordt in de energiebalans gezien als een vorm van uitvoer. De brandstof komt namelijk niet beschikbaar voor verbruik in Nederland. Bunkers per sector zijn niet bekend.
Voorraadmutatie
De verandering van de omvang van de voorraad. Bij energiestatistieken is dit de beginvoorraad minus de eindvoorraad, conform de internationale richtlijnen voor energiestatistieken. Een positief getal betekent dus dat de voorraad is afgenomen en dat het aanbod in Nederland is toegenomen. Voor een negatief getal geldt het omgekeerde (toename van de voorraad en afname van het aanbod).
Totaal energieverbruik
De hoeveelheid energie die is verbruikt door bedrijven, huishoudens en vervoer in Nederland. Energie kan zijn verbruikt:
- bij omzetting in andere energiedragers, dit is de inzet minus de productie van energie.
- als finaal verbruik.

Totaal energieverbruik =
Totaal saldo energieomzetting + totaal eigen verbruik + verliezen bij distributie + totaal finaal verbruik.
Energieomzetting
Het veranderen van de ene energiedrager in de andere. Dit kan de omzetting zijn van een brandstof in elektriciteit of warmte. Het kan ook de omzetting zijn van een brandstof in een andere soort brandstof, zoals de omzetting van ruwe aardolie in benzine.
Inzet energie voor omzetting
Totaal inzet
De hoeveelheid energie die is gebruikt om andere energiedragers van te produceren. Het kan een omzetting zijn van een brandstof in warmte of elektriciteit. Het kan ook een fysieke bewerking van de ene in de andere brandstof zijn, zoals de omzetting van ruwe aardolie in benzine.

De totale inzet voor energieomzettingen is de som van:
- Inzet elektriciteit/WKK-omzetting
- Inzet andere omzetting
Inzet elektriciteit/WKK-omzetting
De hoeveelheid energie die is gebruikt voor de productie van:
- alleen elektriciteit,
- elektriciteit en nuttig gebruikte warmte samen, ook bekend als warmtekrachtkoppeling (WKK). Warmte heeft de vorm van stoom of warm water.
Inzet andere omzetting
De hoeveelheid energie die is gebruikt voor de productie van:
- de ene brandstof uit de andere, bijvoorbeeld het gebruik van ruwe aardolie als grondstof voor de productie van aardolieproducten, zoals benzine.
- alleen warmte. Dit is het geval bij bedrijven die warmte afleveren aan een ander bedrijf. Warmte heeft de vorm van stoom of warm water.
Productie energie uit omzetting
Totaal productie
De hoeveelheid energie die is vervaardigd uit een andere energiedrager. Het kan een productie zijn van warmte of elektriciteit uit een brandstof. Het kan ook een productie van een brandstof zijn door fysieke bewerking van een andere, zoals de productie van benzine uit ruwe aardolie.

De totale productie uit energieomzettingen is de som van:
- Productie elektriciteit/WKK-omzetting
- Productie andere omzetting
Productie elektriciteit/WKK-omzetting
De hoeveelheid energie die wordt geproduceerd door elektriciteit- en WKK-omzetting.
Hieronder vallen de productie van:
- alleen elektriciteit
- elektriciteit en nuttig gebruikte warmte samen, ook bekend als warmtekrachtkoppeling (WKK). Warmte heeft de vorm van stoom of warm water.
Productie andere omzetting
De hoeveelheid energie die wordt geproduceerd door een andere omzetting.
Hieronder vallen:
- steenkool- en aardolieproducten die zijn gemaakt uit andere brandstoffen, bijvoorbeeld de productie van aardolieproducten, zoals benzine uit ruwe aardolie.
- warmte van bedrijven die warmte afleveren aan een ander bedrijf. Warmte heeft de vorm van stoom of warm water.
Dit is exclusief de warmte uit warmtekrachtkoppeling (WKK).
Saldo inzet-productie energie
Totaal saldo energieomzetting
Het verschil tussen de inzet voor en productie uit omzettingen.

Het totale saldo energieomzetting is de som van het saldo:
- bij elektriciteit/WKK-omzetting
- bij andere omzettingen

Voor de ingezette energiedragers, zoals aardgas en steenkool, is het saldo energieomzetting altijd positief. Voor de geproduceerde energiedragers, zoals elektriciteit of benzine, is het saldo altijd negatief. Bij de omzetting naar deze energiedragers wordt er immers meer van geproduceerd dan ingezet. Voor het totaal van alle energiedragers is het saldo de hoeveelheid energie die verloren is gegaan bij de omzetting van energiedragers.
Saldo elektriciteit/WKK-omzetting
De inzet minus de productie bij de omzetting van energiedragers in:
- alleen elektriciteit,
- elektriciteit en nuttig gebruikte warmte samen, ook bekend als warmtekrachtkoppeling (WKK). Warmte heeft de vorm van stoom of warm water.

Voor de ingezette energiedragers, zoals aardgas en steenkool, is het saldo energieomzetting altijd positief. Voor de geproduceerde energiedragers, zoals elektriciteit of benzine, is het saldo altijd negatief. Bij de omzetting naar deze energiedragers wordt er immers meer van geproduceerd dan ingezet. Voor het totaal van alle energiedragers is het saldo de hoeveelheid energie die verloren is gegaan bij de omzetting van energiedragers.
Saldo andere omzetting
De inzet minus de productie bij de omzetting van energiedragers in:
- een andere brandstof, zoals bij de productie van steenkool- en aardolieproducten.
- alleen warmte. Dit is het geval bij bedrijven die warmte afleveren aan een ander bedrijf. Dit is exclusief warmteproductie uit warmtekrachtkoppeling (WKK).

Voor de ingezette energiedragers, zoals aardgas en steenkool, is het saldo energieomzetting altijd positief. Voor de geproduceerde energiedragers, zoals elektriciteit of benzine, is het saldo altijd negatief. Bij de omzetting naar deze energiedragers wordt er immers meer van geproduceerd dan ingezet. Voor het totaal van alle energiedragers is het saldo de hoeveelheid energie die verloren is gegaan bij de omzetting van energiedragers.
Finaal verbruik
Finaal energieverbruik
Het door gebruik opmaken van energie. Hierna resteert geen nuttig bruikbare energiedrager.

Voorbeelden zijn het verbranden van aardgas in een warmteketel, het verbruik van elektriciteit door huishoudens en het verbruik van motorbrandstoffen voor vervoer.
Totaal
Deze categorie is een samentelling van categorieën:
- Nijverheid (exclusief de energiesector)
- Vervoer
- Overige afnemers
Nijverheid (exclusief de energiesector)
Bedrijven binnen de sector nijverheid (exclusief de energiesector) in Nederland.
De sector nijverheid bestaat uit bedrijven binnen de delfstoffenwinning, industrie en bouwnijverheid.

NB. De energie voor het bedrijfsvervoer buiten het eigen bedrijfsterrein wordt niet onder het energieverbruik van de nijverheid (exclusief de energiesector) gerekend.
Totaal
Deze categorie is een samentelling van categorieën:
- IJzer- en staalindustrie
- Chemie en farmaceutische industrie
- Non-ferrometalenindustrie
- Bouwmaterialenindustrie
- Transportmiddelenindustrie
- Metaalproducten en machine-industrie
- Delfstoffenwinning (geen olie en gas)
- Voedings- en genotmiddelenindustrie
- Papier- en grafische industrie
- Houtindustrie
- Bouwnijverheid
- Textiel-, kleding- en lederindustrie
- Onbekend
IJzer- en staalindustrie
Deze categorie is een samentelling van categorieën:
241 Vervaardiging van ijzer en staal en van ferrolegeringen
242 Vervaardiging van stalen buizen, pijpen, holle profielen en fittings daarvoor
243 Overige eerste verwerking van staal
2451 Gieten van ijzer
2452 Gieten van staal
Chemie en farmaceutische industrie
Vervaardiging van chemische en farmaceutische grondstoffen en producten

Deze categorie is een samentelling van categorieën:
20 Vervaardiging van chemische producten
21 Vervaardiging van farmaceutische grondstoffen en producten
Non-ferrometalenindustrie
Deze categorie is een samentelling van categorieën:
244 Vervaardiging van edelmetalen en overige non-ferrometalen
2453 Gieten van lichte metalen
2454 Gieten van overige non-ferrometalen
Bouwmaterialenindustrie
Vervaardiging van overige niet-metaalhoudende minerale producten
Deze afdeling omvat vervaardiging van glas, keramische producten, cement, kalk en gips, producten van beton, gips en cement, en natuursteenbewerking.
Transportmiddelenindustrie
Vervaardiging van transportmiddelen

Deze categorie is een samentelling van categorieën:
29 Vervaardiging van auto's, aanhangwagens en opleggers
30 Vervaardiging van overige transportmiddelen
Metaalproducten en machine-industrie
Deze categorie is een samentelling van categorieën:
25 Vervaardiging van producten van metaal (geen machines en apparaten)
26 Vervaardiging van computers en van elektronische en optische apparatuur
27 Vervaardiging van elektrische apparatuur
28 Vervaardiging van overige machines en apparaten
Delfstoffenwinning (geen olie en gas)
Deze afdeling is inclusief de dienstverlening voor de delfstoffenwinning (geen olie en gas, SBI 099).
Deze afdeling omvat:
- winning van industriezand, zand voor de bouw en grind;
- winning van zand en grind via opspuiten;
- breken, malen en mengen van steen, grind en zand;
- winning van klei (inclusief vuurvaste);
- winning van turf;
- winning van zout;
- winning van overige delfstoffen.
Deze klasse omvat niet:
- breken, malen, zeven en dergelijke mechanische bewerkingen van bouwpuin (38.32);
- het opspuiten van zand en grind ter versterking van stranden en waterkanten (42.91).
Voedings- en genotmiddelenindustrie
Vervaardiging van voedingsmiddelen, dranken en tabaksproducten

Deze categorie is een samentelling van categorieën:
10 Vervaardiging van voedingsmiddelen
11 Vervaardiging van dranken
12 Vervaardiging van tabaksproducten
Papier- en grafische industrie
Vervaardiging van papier, karton en papier- en kartonwaren; drukkerijen en reproductie van opgenomen media

Deze categorie is een samentelling van categorieën:
17 Vervaardiging van papier, karton en papier- en kartonwaren
18 Drukkerijen, reproductie van opgenomen media
Houtindustrie
Primaire houtbewerking en vervaardiging van artikelen van hout, kurk, riet en vlechtwerk (geen meubels)
Bouwnijverheid
Algemene en gespecialiseerde bouwkundige en civieltechnische werken, de bouwinstallatie en de afwerking van gebouwen, nieuwbouw, reparatie, aan- en verbouwwerkzaamheden, het optrekken van geprefabriceerde gebouwen of constructies ter plaatse en van tijdelijke bouwwerken.

Dit is inclusief gebruik door mobiele bronnen op het bouwterrein en exclusief gebruik door vervoer op de openbare weg.
Textiel-, kleding- en lederindustrie
Vervaardiging van textiel, kleding en lederwaren

Deze categorie is een samentelling van categorieën:
13 Vervaardiging van textiel
14 Vervaardiging van kleding
15 Vervaardiging van leer, lederwaren en schoenen
Overige industrie en onbekend
Bestaat uit de Rubber- en kunststofproductindustrie, de Meubelindustrie, Overige industrie en daarnaast eenheden waarvan alleen bekend is dat ze in nijverheid (exclusief de energiesector) vallen. Zie voor een verdere uitsplitsing de "Energiebalans; aanbod en verbruik, sector".
Niet-energetisch gebruik
Het gebruiken van een energiedrager voor het maken van een product dat geen energiedrager is. Hierbij blijft de voor het productieproces gebruikte energie in het product aanwezig. Voorbeelden zijn het gebruik van olie als grondstof voor plastic of aardgas voor kunstmest.
Nijverheid (exclusief de energiesector)
Energieverbruik van bedrijven binnen de sector nijverheid (exclusief de energiesector) in Nederland.
De sector nijverheid bestaat uit bedrijven binnen de delfstoffenwinning, industrie en bouwnijverheid.

NB. De energie voor het bedrijfsvervoer buiten het eigen bedrijfsterrein wordt niet onder het energieverbruik van de nijverheid (exclusief de energiesector) gerekend.