Provinciefinanciën vanaf 1900

Tabeltoelichting


Deze tabel bevat gegevens over de baten, de lasten en de schuld van provincies vanaf 1900. De gegevens zijn verzameld uit eerder gepubliceerde tabellen over de provinciefinanciën en hebben betrekking op jaarrealisatiecijfers. De gepresenteerde gegevens zijn afkomstig uit de jaarrekening en de balans van de provincies en sluiten zoveel mogelijk aan op de indelingen en registratiewijzen die de provincies in hun eigen administratie hanteren.

Deze tabel vervangt de reeksen over de financiën van de provincies in de tabel Historie Overheid.

Gegevens beschikbaar vanaf: 1900

Belangrijke gebeurtenissen:
2009 - provincies hebben hun belang in de deelnemingen Essent en NUON verkocht. Een verkoopresultaat van bijna 13 miljard euro.
2013 – Het verplicht Schatkistbankieren wordt ingesteld door het Rijk. Overheden moeten vanaf eind 2013 hun overtollige tegoeden aanhouden bij het Rijk. Als alternatief voor het aanhouden van overtollige middelen in de schatkist kunnen decentrale overheden ervoor kiezen deze middelen in te zetten om aan elkaar leningen te verstrekken.
2014 – Verkoop belang in afvalverwerker Attero.
2015 – De taken rondom de jeugdhulpverlening zijn overgegaan van de provincies naar de gemeenten. Ook is in 2015 taak van de regionale bereikbaarheid rondom grote steden (met uitzondering van Amsterdam en Rotterdam) overgegaan van de plusregio’s naar de provincies. Per saldo leiden deze twee effecten tot lagere baten en lasten.
2016 - Het saldo van lasten en baten is bijna 700 euro miljoen positief in 2016. Dit positieve saldo wordt mede veroorzaakt door een stelselwijziging aangaande het provinciefonds. Per 2016 wordt onder meer de brede doeluitkering (BDU) verkeer en vervoer onderdeel van het provinciefonds. Met deze wijziging moeten alle ontvangen Rijksbijdragen als reële baten worden verantwoord en niet slechts het deel waarvoor ook lasten verantwoord worden (volgens regelgeving BBV).
2017 – In 2017 is de regelgeving omtrent het BBV vernieuwd en daarmee is ook het opvraagmodel vernieuwd. Deze vernieuwing heeft met betrekking tot deze tabel niet geleid tot reeksbreuken.

Status van de cijfers:
De uitkomsten van 1900 tot en met 2021 zijn definitief, de uitkomsten van 2022 zijn voorlopig.

Wijzigingen per 15 maart 2024:
De voorlopige cijfers voor 2022 zijn opgenomen.
De cijfers voor 2021 zijn nu definitief.

Wanneer komen er nieuwe cijfers:
De nieuwe jaarcijfers over de financiën van de provincies worden circa 15 maanden na afloop van de verslagperiode geplaatst. De cijfers kunnen worden bijgesteld op grond van het beschikbaar komen van nieuw of geactualiseerd bronmateriaal. Over het algemeen zijn de bijstellingen gering van omvang. De bijstellingen worden doorgevoerd op het moment dat een nieuw jaarcijfer aan de reeks wordt toegevoegd.

Toelichting onderwerpen

Baten en lasten van provincies
Baten
Opbrengsten, die betrekking hebben op de betreffende periode.
---
De baten worden geregistreerd exclusief de interne verrekeningen.
Totaal baten
Opbrengsten, die betrekking hebben op de betreffende periode.
---
De baten worden geregistreerd exclusief de interne verrekeningen.
Baten lopende rekening
Het deel van de baten, dat op de lopende rekening wordt geregistreerd.
---
Op de lopende rekening worden de baten geboekt, die betrekking hebben op de reguliere exploitatie van het lopende jaar. Hierbij valt o.a. te denken aan rentebaten, verkoop van goederen en diensten en ontvangen overdrachten. Ook de door provincies ontvangen superdividenden en boekwinsten worden tot de lopende rekening gerekend.

Het grootste deel van de provinciale baten bestaat uit de ontvangen rijksbijdrage uit het Provinciefonds, overige doeluitkeringen van het rijk en de ontvangen provinciale heffingen.
Totaal baten lopende rekening
Het deel van de baten, dat op de lopende rekening wordt geregistreerd.
---
Op de lopende rekening worden de baten geboekt, die betrekking hebben op de reguliere exploitatie van het lopende jaar. Hierbij valt o.a. te denken aan rentebaten, verkoop van goederen en diensten en ontvangen overdrachten. Ook de door provincies ontvangen superdividenden en boekwinsten worden tot de lopende rekening gerekend.

Het grootste deel van de provinciale baten bestaat uit de ontvangen rijksbijdrage uit het Provinciefonds, overige doeluitkeringen van het rijk en de ontvangen provinciale heffingen.
Heffingen
Betalingen, die door de provincie worden opgelegd. Heffingen omvatten de belastingen en de retributies.
---
Belastingen zijn verplichte betalingen die door de overheid worden opgelegd, zonder dat hier een direct aanwijsbare tegenprestatie tegenover staat. De opbrengst vormt een onderdeel van de algemene middelen.

De belastingen van provincies bestaan uit de opcenten motorrijtuigenbelasting.

Retributies of doelheffingen zijn betalingen die de overheid krachtens algemene regels vordert voor een concrete door haar geleverde dienst. De opbrengst moet aan een voorgeschreven doel worden besteed.

De doelheffingen van provincies (kunnen) bestaan uit grondwaterbelasting, heffing nazorg stortplaatsen, ontgrondingsheffing, leges milieubeheer en overige leges.
Overige baten
Inkomsten uit verhuur, verpachtingen, verkopen en ontvangen bijdragen van andere overheden of het Rijk. Ook rentebaten en ontvangen dividend behoren tot deze categorie.

Het grootste deel van de overige baten bestaat uit de ontvangen rijksbijdrage uit het provinciefonds en de overige doeluitkeringen van het Rijk.
Baten kapitaalrekening
Het deel van de baten, dat op de kapitaalrekening wordt geregistreerd.
---
Tot de baten van de kapitaalrekening behoren de opbrengsten uit de verkoop van (im)materiële vaste activa, de afschrijvingen en de opbrengst van grondverkopen. Daarnaast worden ook de ontvangen investeringsbijdragen van derden tot de baten van de kapitaalrekening gerekend.
Lasten
Kosten, die betrekking hebben op de betreffende periode.
---
De lasten worden geregistreerd inclusief de afschrijvingen en exclusief de interne verrekeningen.
Totaal lasten
Kosten, die betrekking hebben op de betreffende periode.
---
De lasten worden geregistreerd inclusief de afschrijvingen en exclusief de interne verrekeningen.
Lasten lopende rekening
Het deel van de lasten, dat op de lopende rekening wordt geregistreerd.
---
Op de lopende rekening worden de baten en lasten geboekt, die betrekking hebben op de reguliere exploitatie van het lopende jaar. Tot de lasten van de lopende rekening worden de lonen en salarissen, rentelasten, aankoop van niet duurzame goederen en diensten (inclusief energiekosten en kosten van inhuur van personeel) en betaalde inkomensoverdrachten gerekend, alsmede de afschrijvingen.
Lasten kapitaalrekening
Het deel van de lasten, dat op de kapitaalrekening wordt geregistreerd.
---
Tot de lasten van de kapitaalrekening behoren de aankopen van (im)materiële vaste activa, de betaalde investeringsbijdragen aan overheden en derden en de grondaankopen.
Saldo van baten en lasten
Het verschil tussen de totale baten en de totale lasten.
Schuld per 31 december
De stand van de schuld van de provincies aan het einde van het jaar.
Totaal schuld per 31 december
De stand van de schuld van de provincies aan het einde van het jaar.
Vaste schuld
Opgenomen leningen en uitgegeven effecten met een oorspronkelijke looptijd van meer dan één jaar.
---
Tot de vaste schuld behoren: obligatieleningen, onderhandse leningen, door derden belegde gelden en waarborgsommen.
De schuld is gewaardeerd tegen nominale waarde, dat wil zeggen tegen de waarde die op het schuldpapier (obligatie) is vermeld.
Vlottende schuld
Opgenomen leningen en uitgegeven effecten met een oorspronkelijke looptijd van maximaal één jaar.
---
Tot de vlottende schuld behoren de kortlopende schuld en de overlopende passiva.
De schuld is gewaardeerd tegen nominale waarde, dat wil zeggen tegen de waarde die op het schuldpapier (obligatie) is vermeld.

Per 1 januari 2008 worden de van Europese en Nederlandse overheden vooruit ontvangen uitkeringen met een specifiek bestedingsdoel (bv. de aanleg van nieuwe infrastructuur) ter dekking van uitgaven in volgende jaren, anders opgenomen in de balans. Deze worden vanaf deze datum opgenomen onder de Overlopende Passiva. De bedragen stonden voorheen geboekt onder de Voorzieningen.
Dit heeft geleid tot een breuk in de cijfers van de betreffende balansposten van 2007 op 2008.