Regionale kerncijfers Nederland

Tabeltoelichting

Toelichting onderwerpen

Bevolking

De geregistreerde bevolking van Nederland.

Bevolkingssamenstelling op 1 januari

Bevolking:
De inwoners van een bepaald gebied.

In de bevolkingsaantallen zijn uitsluitend personen begrepen die zijn opgenomen in het bevolkingsregister van een Nederlandse gemeente. In principe wordt iedereen die voor onbepaalde tijd in Nederland woont, opgenomen in het bevolkingsregister van de woongemeente. Personen die tot de bevolking van Nederland behoren, maar voor wie geen vaste woonplaats valt aan te wijzen, zijn opgenomen in het bevolkingsregister van de gemeente 's-Gravenhage. In de bevolkingsregisters zijn niet opgenomen de in Nederland wonende personen waarvoor uitzonderingsregels gelden met betrekking tot opneming in de bevolkingsregisters (bijvoorbeeld diplomaten en NAVO militairen) en personen die niet legaal in Nederland verblijven.

Totale bevolking

Bevolking op 1 januari.

Bevolking:
De inwoners van een bepaald gebied.

In de bevolkingsaantallen zijn uitsluitend personen begrepen die zijn opgenomen in het bevolkingsregister van een Nederlandse gemeente. In principe wordt iedereen die voor onbepaalde tijd in Nederland woont, opgenomen in het bevolkingsregister van de woongemeente. Personen die tot de bevolking van Nederland behoren, maar voor wie geen vaste woonplaats valt aan te wijzen, zijn opgenomen in het bevolkingsregister van de gemeente 's-Gravenhage. In de bevolkingsregisters zijn niet opgenomen de in Nederland wonende personen waarvoor uitzonderingsregels gelden met betrekking tot opneming in de bevolkingsregisters (bijvoorbeeld diplomaten en NAVO militairen) en personen die niet legaal in Nederland verblijven.

Burgerlijke staat

Vanaf 2010 is een kleine verschuiving tussen de verschillende burgerlijke staten zichtbaar (minder ongehuwd en meer gescheiden respectievelijk verweduwd).
Dit komt omdat in de periode 1998 tot 2010 niet alle burgerlijke staten beschikbaar zijn in de bronbestanden die het CBS gebruikt. De burgerlijke staten 'verweduwd na partnerschap' en 'gescheiden na partnerschap' worden daardoor binnen deze statistiek binnen deze periode genegeerd.
Voor deze statistiek betekent dit dat de burgerlijke staat van vóór het partnerschap is gebruikt wat in de meeste gevallen ongehuwd was.

Bevolking 15 jaar of ouder

Ongehuwd

Burgerlijke staat die aangeeft dat een persoon nog nooit een huwelijk heeft gesloten of een geregistreerd partnerschap is aangegaan.

Stedelijkheidsklasse

Inwoners naar stedelijkheid op 1 januari afgerond op tientallen. De som van de afgeronde getallen is hierdoor niet altijd gelijk aan de afgeronde som.

De stedelijkheid is een maat voor de concentratie van menselijke activiteiten (zoals wonen, werken, schoolgaan, winkelen en uitgaan) en gebaseerd op de gemiddelde omgevingsadressendichtheid (OAD).

Vanaf 2015 is gebruik gemaakt van de Basisregistraties Adressen en Gebouwen (BAG) als bron voor de OAD. Hiervoor werd het Geografisch Basisregister (GBR) als bron gebruikt. Deze bronwijziging veroorzaakt een trendbreuk in de cijfers ten opzichte van 2014. De veranderingen die te maken hebben met deze bronwijziging betreffen onder andere:
- De objecten zijn nu grondslag en niet de adressen. De BAG bevat vaak meer objecten dan er voorheen adressen waren;
- Van alle objecten is nu direct al de exacte geografische locatie bekend. Voorheen was die van een groot aantal nieuwe adressen nog niet bekend;
- Veel gemeenten voeren nu alle recreatiewoningen op. Wanneer deze dicht bij de kern liggen verhogen ze de OAD.

Voor de berekening van de gemiddelde OAD wordt eerst voor ieder adres de OAD vastgesteld. Dat is het aantal adressen binnen een cirkel met een straal van één kilometer rondom een adres, gedeeld door de oppervlakte van de cirkel. De OAD wordt uitgedrukt in adressen per km².
Daarna is het gemiddelde berekend van de omgevingsadressendichtheid van alle afzonderlijke adressen binnen het beschouwde gebied. De hier gebruikte OAD komt overeen met de definitieve OAD in de StatLine-publicatie Maatstaven Financiële-verhoudingswet (Fvw).
De definitieve OAD wordt gebruikt voor de vaststelling van de definitieve uitkering voor het Gemeentefonds, dus inclusief gemeentelijke herindelingen, grenscorrecties, sloop en nieuwe adressen.
Voor de berekening per gemeente (of bijvoorbeeld provincie) van het aantal inwoners naar stedelijkheidsklasse wordt per vierkant van 500 bij 500 m aan de hand van de gemiddelde OAD van dat vierkant de stedelijkheidsklasse bepaald. Vervolgens zijn per categorie van de stedelijkheidsklasse de inwoners van de betreffende gemeente samengeteld.

Er worden vijf categorieën onderscheiden:
- zeer sterk stedelijk: gemiddelde OAD van 2 500 of meer adressen per km²;
- sterk stedelijk: gemiddelde OAD van 1 500 tot 2 500 adressen per km²;
- matig stedelijk: gemiddelde OAD van 1 000 tot 1 500 adressen per km²;
- weinig stedelijk: gemiddelde OAD van 500 tot 1 000 adressen per km²;
- niet stedelijk: gemiddelde OAD van minder dan 500 adressen per km².

Niet stedelijk

Gebied met een omgevingsadressendichtheid kleiner dan 500 adressen per vierkante kilometer.

Milieu en bodemgebruik

Bodemgebruik

Oppervlakte

De gegevens over de totale oppervlakte volgens de regionale indelingen op 1 januari zijn berekend uit digitale bestanden van de gemeentegrenzen.
Met ingang van 2011 wordt het bestand Burgerlijke gemeentegrenzen van het Kadaster gebruikt als basis voor de gemeentegrenzen, in tegenstelling tot het bestand Topgrenzen, de gemeentegrenzen van de voormalige Topografische Dienst, wat in 2010 en voorgaande jaren is gebruikt.
Vanwege kleine grensverschillen tussen beide gemeentegrenzen-bestanden zullen daarom kleine afwijkingen in oppervlakte voor bijna alle gemeenten gerapporteerd worden, ook voor gemeenten waarvan de gemeentegrenzen niet officieel gewijzigd zijn.

De onderverdeling in land en water is berekend op grond van de meest recente gegevens afkomstig uit de statistiek van het Bodemgebruik (ook wel bodemstatistiek genoemd). Zo zijn de cijfers van:
- 2009 en 2010 gebaseerd op de bodemstatistiek 2006;
- 2011 en 2012 op de bodemstatistiek 2008;
- 2013 tot en met 2015 op de bodemstatistiek 2010;
- 2016 en 2017 op de bodemstatistiek 2012;
- 2018 tot en met 2021 op de bodemstatistiek 2015;
- vanaf 2022 op de bodemstatistiek 2017.

Met de overgang naar de bodemstatistiek 2000 is een tweetal verbeteringen doorgevoerd:
1) de brongegevens uit de bodemstatistiek zijn geharmoniseerd met de digitale topografische kaartbladen van de Topografische Dienst Kadaster, schaal 1:10.000;
2) de categorie binnen- en buitenwater bevat alle in de topografische kaart, schaal 1:10.000, weergegeven watervlakken groter dan 1 ha.
Water in delfstofwinning en vloei- en slibvelden wordt nu apart waargenomen en water in jachthavens wordt, in tegenstelling tot andere peiljaren, ingedeeld onder water met een recreatieve functie.

Naast oppervlaktecijfers van land en water volgens hier gehanteerde cijfers uit de statistiek van het Bodemgebruik worden ook in de publicatie 'Ruimtelijke maatstaven financiële verhoudingswet(Fvw)' cijfers over oppervlakten land en water gepubliceerd.
Deze publicatie bevat ruimtelijke peilgegevens ten behoeve van uitkeringen uit het Gemeentefonds. De oppervlaktecijfers kunnen licht afwijken van de oppervlaktecijfers van de statistiek van het Bodemgebruik.
Het verschil wordt veroorzaakt omdat bodemstatistiekcijfers een integrale beschrijving geven voor Nederland van een enkel peiljaar. Deze peiljaren volgen om de drie of vier jaar. Hierbij wordt het materiaal uit een ouder jaar ieder jaar herberekend naar de meest recente gemeentelijke indeling.
Voor de Fvw-cijfers daarentegen, worden de meest recente topografische kaartbladen 1:10 000 van de Topografische Dienst Kadaster gehanteerd volgens de omschrijving van de desbetreffende hoofdgroepen van de statistiek van het bodemgebruik. Jaarlijks wordt ongeveer 25% van de oppervlakte van Nederland door de Topografische Dienst Kadaster geactualiseerd.
Cijfers uit de publicatie 'Ruimtelijke maatstaven Fvw' kunnen daarom ieder jaar verschillen door de vernieuwing van een kwart van het oppervlak van Nederland.

De onderverdeling van de categorie 'water totaal' in binnen- en buitenwater is beschikbaar vanaf het jaar 2000.

Land

Totale oppervlakte land.
Binnenwater smaller dan 6 meter, kwelders, schorren, moerassen, rietlanden en dergelijke zijn tot land gerekend.

Water

Totale oppervlakte binnen- en buitenwater.
Binnenwater smaller dan 6 meter, kwelders, schorren, moerassen, rietlanden en dergelijke zijn tot land gerekend.

Water totaal

Totale oppervlakte binnen- en buitenwater.