Meer zicht op online platformen in Nederland
Rol van online platformen
In 2019 is een eerste verkennende enquête uitgezet onder Nederlandse online platformen. De voorlopige resultaten daarvan worden binnenkort gepubliceerd. Met de enquête is onder meer onderzocht hoeveel aanbieders en afnemers online platformen hebben, wat de verdienmodellen zijn, welke kenmerken de aanbieders en afnemers hebben, wat de platformen verdienen en of de platformen alleen op Nederland of ook op het buitenland gericht zijn. ‘We willen door de tijd heen uitspraken kunnen doen over de rol van online platformen’, zegt Heerschap. ‘Dan kunnen we vergelijkingen maken. Daarom streven we naar een jaarlijkse enquête.’Opvallende resultaten
Uit het onderzoek blijkt onder meer dat Nederlandse online platformen vooral gericht zijn op Nederland zelf. Opvallend is dat een derde van de platformen aangeeft een negatief bedrijfsresultaat te hebben. Heerschap: ‘Dat is te verklaren vanuit het feit dat online platformen eerst willen groeien. Om concurrentievoordeel te behalen proberen ze de kosten voor de gebruikers laag te houden.’ Het CBS onderzocht ook welke algoritmen platformen gebruiken om aanbieders en afnemers bij elkaar te brengen, welke eisen zij stellen in het geval van arbeidsbemiddeling en wat ze doen met de data die ze verzamelen.‘Uit het onderzoek blijkt onder meer dat Nederlandse online platformen vooral gericht zijn op Nederland zelf’
Adequaat meten van de economie
Het onderzoek naar online platformen sluit goed aan bij het CBS-brede programma Adequaat Meten van de Economie. Door ontwikkelingen zoals digitalisering, globalisering en verdienstelijking ontstaan witte vlekken in de beschrijving van de Nederlandse economie. Middels concrete projecten, zoals Online Platformen, worden deze witte vlekken stapsgewijs opgelost. Heerschap: ‘Bij al deze facetten spelen online platformen een grote rol. Platformen maken het bijvoorbeeld mogelijk dat particulieren en huishoudens ook zelf meer gaan produceren door kamers te verhuren, hun auto uit te lenen, een klus te doen voor anderen, et cetera. Beter inzicht in online platformen kan dus bijdragen aan een betere beschrijving van die economie.’Populatie vaststellen
Online platformen vormen geen aparte categorie in de Standaard Bedrijfsindeling (SBI) waarmee het CBS normaal gesproken werkt. Heerschap: ‘Daarom was het lastig de populatie voor ons onderzoek vast te stellen. We hebben gebruik gemaakt van reeds bestaande populaties. Daarnaast moesten we zelf met een lampje op zoek door trefwoorden te definiëren die veel op online platformen gebruikt worden en vervolgens te zoeken naar sites waarop die trefwoorden voorkomen.’ Heerschap concludeert dat het ‘lampje’ dat gebruikt is nog niet sterk genoeg is. ‘Nog niet alle Nederlandse platformen hebben de vragenlijst naar verwachting beantwoord. Een bijkomend probleem is dat Nederlanders ook internationale platformen gebruiken die geen vestiging in Nederland hebben. Dat maakt het lastiger om ze te detecteren en ze te benaderen voor een enquête.’Oproep om enquête in te vullen
In de komende tijd wordt het onderzoek bij online platformen herhaald, met een populatie die met gebruik van big datatechnieken beter in beeld is gebracht en met meer verdiepende analyses. Heerschap roept online platformen op om de enquête vooral in te vullen: ‘Het is belangrijk ook op dit deel van de economie goed zicht te hebben. Voor de online platformen zelf is het van belang dat een eerlijk beeld ontstaat en dat de aandacht niet alleen op de negatieve aspecten van online platformen is gericht.’Beleidsuitdagingen voor de overheid
Het CBS voert het onderzoek naar online platformen uit in opdracht van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat (EZK). Rolf Moester, beleidsmedewerker deeleconomie bij EZK: ‘De platformeconomie is de afgelopen jaren sterk opgekomen. Dat heeft allerlei voordelen voor consumenten – die gemakkelijk aanbod kunnen vinden en vergelijken, en voor ondernemers – die met de platformen een groter publiek bereiken. Maar het stelt de overheid ook voor beleidsuitdagingen, bijvoorbeeld op het gebied van (on)eerlijke concurrentie. De uitgebreide vragenlijst van het CBS levert een objectieve bron van statistische informatie zodat we datagedreven beleid kunnen voeren. Wij werken voor ons beleid op sommige deelterreinen met reeds bestaande eigen gegevensbronnen en monitoring, bijvoorbeeld rond auto delen en rond de verhuur van woningen aan toeristen door particulieren. De statistische informatie van het CBS gaat een completer beeld geven.’
Relevante links
- Link Nieuws - Bijna 3 op de 5 Nederlanders maakte in 2019 gebruik van online platforms
- Link Artikel - CBS brengt online platforms in kaart
- Link Onderzoek - Het meten van online platformen
- Link Informatie privacyregels - Hoe zit het met mijn privacy?
- Link Onderzoek - Meer zicht op online platformen in Nederland