Akkoord van Wassenaar keerpunt op de arbeidsmarkt

Vijfentwintig jaar geleden, op 24 november 1982, kwamen werkgevers- en werknemersorganisaties in de Stichting van de Arbeid het Akkoord van Wassenaar overeen. In het akkoord werd loonmatiging gekoppeld aan herverdeling van arbeid om enerzijds de (jeugd)werkloosheid te bestrijden en anderzijds de concurrentiekracht van het bedrijfsleven te vergroten. Het akkoord werd gesloten tijdens een diepe crisis: in 1981 en 1982 kromp de economie. Hierdoor liep de werkgelegenheid sterk terug.

Ontwikkeling cao-lonen per maand (%)

Ontwikkeling cao-lonen per maand (%)

Loonontwikkeling sterk gematigd

Het Akkoord van Wassenaar heeft een grote weerslag gehad op de arbeidsmarkt. In de jaren zeventig raakte Nederland gevangen in een loon-prijsspiraal met jaarlijkse cao-loonstijgingen van 5 à 15 procent. Na 1982 zijn stijgingen van meer dan 5 procent niet meer voorgekomen. Door de loonmatiging is het gaandeweg voor werkgevers veel aantrekkelijker geworden om personeel aan te nemen.

Explosieve groei werkgelegenheid

In de jaren zeventig bleef de toename van het aantal werkzame personen sterk achter bij de bevolkingsgroei. Begin jaren tachtig liep het aantal werkzame personen zelfs terug. Tegelijkertijd liep de werkloosheid snel op.
In het jaar na het afsluiten van akkoord trok de economie aan waarna de werkgelegenheid begon te stijgen. Het aantal werkzame personen is sindsdien sterk toegenomen: in 2006 waren er ruim 2,5 miljoen mensen meer aan het werk dan in 1982.

Ontwikkeling economie en werkgelegenheid

Ontwikkeling economie en werkgelegenheid

Arbeidsduur verder afgenomen

Naast loonmatiging vormde herverdeling van arbeid een tweede pijler onder het akkoord. Door arbeidstijdverkorting, deeltijdwerk en vervroegde uittreding zou meer werk beschikbaar komen voor mensen die aan de kant stonden. De arbeidsduur is sinds het Akkoord van Wassenaar inderdaad verder teruggelopen. Zo is het aantal overeengekomen uren van voltijders sinds ‘Wassenaar’ afgenomen met 5 procent. Ook is inmiddels mede door de sterk toegenomen arbeidsparticipatie van vrouwen bijna een op de twee banen een deeltijdbaan. Overigens nam de gemiddelde arbeidsduur per werkzaam persoon ook voor het akkoord al af.

In de afgelopen jaren is de herverdeling van arbeid als beleidslijn losgelaten. Nu de bevolkingsgroei is afgevlakt, de bevolking vergrijst en de arbeidsparticipatie al flink is gestegen, is het creëren van banen niet langer het grootste probleem, maar eerder het vinden van mensen.

Arbeidsduur voltijders

Arbeidsduur voltijders

Hans Langenberg en Job van der Zwan

Voor meer informatie: Bart Nauta en Hans Langenberg, Werkgelegenheid in de periode 1969-2006: crisis begin jaren '80 vormde keerpunt, In: Sociaaleconomische trends (2007), aflevering 4, 24–30.

Bron: